Wil je de ruimte creëren voor een tweede kans, dan dien je effectief je verantwoordelijk te nemen voor je verwerpelijke daden en hiernaar te handelen, alvorens er sprake kan zijn van verzoening, vergiffenis en een nieuwe start. Zowel Freya van den Bossche als Melissa Depraetere zijn van mening dat Conner Rousseau dit heeft gedaan: hij heeft zijn verantwoordelijk genomen door af te treden als partijvoorzitter en ontslag te nemen als parlementslid, en bovendien heeft hij ook zijn excuses aangeboden. Daarom verdient Rousseau een tweede kans. Maar verantwoordelijkheid opnemen is geen laatste redmiddel wanneer je je in het nauw gedreven voelt; het is iets dat je moet aangrijpen wanneer de omstandigheden erom vragen. En het is precies dat wat Rousseau en Vooruit nalieten sinds zijn ‘zattemansklap’ op 2 september.

Toen naar boven kwam dat Rousseau zich in september schuldig maakte aan racisme, en even later op dezelfde avond ook nog eens aan seksisme en fatshaming, bleef het, op de jongsocialisten en één partijlid na, muisstil aan de kant van Vooruit. Geen publieke communicatie en verontwaardiging van prominente partijleden. Veelal verscholen ze zich achter het klassieke rechtsstaatargument: praesumptio innocentiae! Oftewel, je bent onschuldig tot het tegendeel juridisch is bewezen. Hoewel ik dit grondbeginsel vanzelfsprekend onderstreep, ben ik van mening dat de kous hiermee niet af is voor politici en hun partijen. Zij zijn ten slotte cruciale vertegenwoordigers van de democratie en haar waarden van gelijkheid, waardigheid, pluralisme, respect en rechtvaardigheid, en dragen daarom een fundamentele politieke en morele verantwoordelijkheid.

Dit betekent dat ze op zijn minst, zodra Rousseau’s uitspraken aan het licht kwamen, een tijdelijke vervanger hadden kunnen aanstellen totdat er meer duidelijkheid was over de zaak. Rousseau had zelf ook kunnen overwegen een stap terug te zetten en te reflecteren op het leed en de pijn die zijn woorden veroorzaakten. Collega-partijleden hadden de pijn, verontwaardiging en teleurstelling van de groepen in onze samenleving waar Rousseau zich op richtte serieus kunnen nemen, en dit openbaar kunnen uiten om duidelijk te maken dat ze hier niet achter staan.

Dit gebeurde echter allemaal niet. Pas nadat Rousseau geen kant meer op kon en aftrad, werd door partijgenoten toegegeven dat zijn uitspraken toch niet door de beugel konden, en dat vertelt veel over geloofwaardigheid. In gesprekken met medestudenten, vrienden en familieleden maak ik altijd een analogie met de sportjournalist Eddy Demarez. Twee jaar geleden werd hij, na zijn seksistische opmerkingen over de Belgian Cats, tijdelijk door zijn werkgever, de VRT, op non-actief geplaatst. Wat hier uiteindelijk op volgde, was echter een verzoenend gesprek tussen hem en enkele (voormalige) leden van de Belgian Cats. Ann Wauters communiceerde zelfs publiekelijk, tijdens de Warmste Week, signalen van toenadering en verzoening richting Demarez.

In tegenstelling tot Rousseau en Vooruit nam de VRT wél zijn morele verantwoordelijkheid door te stellen dat Demarez niet zonder meer als publieke sportjournalist verder kon werken, omdat zijn uitspraken niet overeenkwamen met waar de VRT voor staat. Nu is Demarez na een traject van oprecht schuldbesef en inspanningen voor schadeherstel en verzoening weer aan de slag als sportjournalist.

‘Je kunt beter laat dan nooit tot schuldbesef komen en je excuses aanbieden,’ werd in een discussie met een medestudent opgemerkt. Dat klopt inderdaad; Rousseau bood alsnog zijn excuses aan en trad af. Als je dit echter pas doet na een periode van ridiculiseren (‘het was maar zattemansklap’), ontkennen (‘hij zou het zich allemaal niet goed meer herinneren’) en stilzwijgen (het bleef doodstil bij Vooruit), dan val je al gauw door de mand. De hoofdreden was niet zijn racistische, seksistische en haatdragende daden, maar in zijn woorden, ‘het gedoe rond mijn persoon’.

Om te eindigen met de vraag die Freya Van den Bossche zich stelde: wat kan hij nog meer doen? Ik geef alvast een antwoord mee: zich afvragen wat hij en zijn partij beter hadden kunnen doen. En dat is voortaan oprechte morele verantwoordelijkheid nemen. Dat zijn geen passieve toevluchten om politieke carrières toch nog te kunnen redden, en ook geen politieke oneliners die je als partij gebruikt om zijn potentiële terugkeer te legitimeren. Het zijn actieve processen waarin je tijd en energie moet steken en die je moet aanpakken vanaf het moment dat je in de mist bent gegaan. Pas dan kun je toewerken naar niet een tweede, maar, wie zal het zeggen, derde of vierde kans.

Seppe van Bladel is master student filosofie aan de Universiteit van Antwerpen

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier