vertaald uit het Engels door O.P.Roerkraeyer
Rami Al Razzouk reisde tussen Raqqa en Tabaqa in het noordoosten van Syrië toen hij werd ontvoerd aan een ISIS controlepost. Deze al-Qaeda uitloper greep hem terwijl hij op weg was naar een interview als onderdeel van zijn werk bij het ANA Radio station. ISIS gebruikte diezelfde dag nog zijn sleutel om de gebouwen van het radiostation binnen te dringen. Twee weken daarna braken ze weer in en namen alle apparatuur en de gegevens van het station in beslag. Blijkbaar is er niet veel ruimte voor een vrije pers in het islamitische kalifaat dat ISIS probeert te creëren .
Terwijl ISIS het jonge medialandschap in het noorden en oosten van Syrië blijft onderdrukken heeft ANA gezworen een storm van protest te ontketenen telkens een journalist of activist een doelwit wordt van de jihadisten.
Verontwaardigd besloot ANA New Media Association – het netwerk achter het station –om een confrontatie aan te gaan met de extremistische groep die “een bewuste strategie hanteert om de persvrijheid te verpletteren en het Syrische volk een censuur oplegt.” Terwijl ISIS het jonge medialandschap in het noorden en oosten van Syrië blijft onderdrukken heeft ANA gezworen een storm van protest te ontketenen telkens een journalist of activist een doelwit wordt van de jihadisten.
Dit is een vrij moedige stap wanneer men het aantal onthoofdingen vanwege ISIS in overweging neemt. Dit gebeurt in zulke grote aantallen dat ze meer recent zelf helemaal in de war raakten en per vergissing één van hun bondgenoten onthoofdden.
“We eisen de onmiddellijke vrijlating van alle gedetineerde journalisten en burgerjournalisten die door het regime, ISIS of een andere groep worden vastgehouden. Daarnaast roepen we de internationale media en de organisaties ter ondersteuning van de persvrijheid op om zich bij dit initiatief aan te sluiten en om relevante maatregelen te nemen voor de veiligheid van journalisten en de vrijheid van meningsuiting in Syrië.”
Onlangs lanceerde het netwerk een campagne die door 21 Syrische media-organisaties en 50 internationale organisaties werd gesteund en die als doel heeft het stimuleren van de verdere groei van de ontluikende vrije pers in Syrië. De verklaring van de campagne leest als volgt: “We eisen de onmiddellijke vrijlating van alle gedetineerde journalisten en burgerjournalisten die door het regime, ISIS of een andere groep worden vastgehouden. Daarnaast roepen we de internationale media en de organisaties ter ondersteuning van de persvrijheid op om zich bij dit initiatief aan te sluiten en om relevante maatregelen te nemen voor de veiligheid van journalisten en de vrijheid van meningsuiting in Syrië.”
Ik sprak met Rami Jarrah, de co-directeur van ANA, over de omvang van het probleem waarmee de ontluikende Syrische journalisten te kampen hebben. “Ik denk dat er op het moment geen enkele media-activist meer overblijft in Raqqa,” vertelde hij me. “Over het gehele noorden zijn er ongeveer 60 gedocumenteerde ontvoeringen van media activisten door ISIS en die kwamen voornamelijk tijdens de laatste twee maanden voor.”
Jarrah schat dat tijdens het hele conflict een 200-tal activisten en media activisten werden ontvoerd door het regime van Assad. Reporters Zonder Grenzen, de internationale journalisten organisatie, zet het aantal op 60 maar dit cijfer houdt geen rekening met diegenen wier families te bang zijn om te praten vanwege mogelijke represailles.
Raqqa zelf staat nu onder de controle van meer islamitisch gerichte groeperingen. Alle resterende krachten van het Vrije Syrische Leger(FSA) in de stad beloofden trouw aan Jabhat al- Nusra ( Jan), wat op zijn beurt dan weer leidde tot de afsplitsing van een aantal van de meer harde lijn leden van JaN, die zich vervolgens aansloten bij ISIS. Deze beiden hebben hun visie op de bevolking opgedrongen en de vrouwen overtuigd om volledige niqaabs te dragen . Elke afwijking of meningsverschil wordt hard aangepakt.
ANA Nieuwe Media werd begin 2012 opgericht met als doel de burgerjournalistiek in Syrië uit te breiden. Bijna een jaar lang zonden ze uit via internet radio, maar besloten uiteindelijk dat uitzendingen langs de FM-frequenties de beste manier was om mensen binnen het conflictgebied te bereiken: “Ongeveer drie en een halve maand geleden zijn we begonnen met onze eerste FM-uitzending in Raqqa ,” zei Jarrah. Raqqa was sinds februari van dit jaar een bevrijd gebied en dus in handen van de rebellen, maar staat de afgelopen maanden bijna volledig onder de controle van ISIS.
De journalisten namen enorme risico’s door het uitzenden van materiaal dat het extremistische gedachtegoed bekritiseert van de groepen die Raqqa controleren.
ANA had aan de lokale sharia commissie toestemming moeten vragen om verder te mogen werken. Ze hadden moeten beloven geen muziek of politieke programma’s uit te zenden en gaven toe aan deze voorwaarden, maar enkel en alleen zodat ze de nodige apparatuur de stad in konden krijgen. Bij aankomst installleerden ze het station op een geheime locatie en begonnen met het uitzenden van een geschiedenisreeks (“wat er echt gebeurd is “), nieuws, publieke hulp-informatie (“waar brood en gas te krijgen “), en humor shows (“het uitlachen van de Moslim Broederschap”) . Ze zenden ook de details uit van de grote burgerprotesten in Syrië.
Het mandaat van de zender, met name anti-extremisme en anti–sektarisme, zit, niet geheel onverwacht, niet lekker bij ISIS, wat tenslotte een organisatie is van sektarische extremisten . “De ANA programmering is vooral gericht op de lokale bevolking met het verstrekken van informatie over het politieke proces” licht Jarrah toe. Zij deden dit gedurende drie maanden voor Rami werd vermist.
Rechtstaan ??tegen extremisten kan gevaarlijk zijn, zelfs dodelijk, maar nietsdoen is dat evenzeer.
Uitzenden was heel gevaarlijk voor de medewerkers van het radiostation. De journalisten namen enorme risico’s door het uitzenden van materiaal dat het extremistische gedachtegoed bekritiseert van de groepen die Raqqa controleren. Enkele dagen voor Rami verdween werd ook de activist ” Marzin ” – die de meerderheid van de shows voor zijn rekening nam – een doelwit van ISIS en vluchtte naar Turkije. Rami, die op 1 oktober werd ontvoerd, is sindsdien niet meer gezien . ANA kreeg meldingen dat hij nog in leven is, maar dat hij stevig in elkaar geslagen wordt door zijn ontvoerders.
“Diegenen die ons proberen het zwijgen op te leggen zulllen worden uitgedaagd en diegenen die proberen onze gedachten en onze geest te kapen zullen worden geïsoleerd”
“Ik ken Rami goed en ik weet dat hij zou willen dat we iets doen , ” zei Jarrah . “Ik denk niet dat we nog langer moeten blijven zwijgen. Telkens we niets doen krijgen we niet wat we willen.” Rechtstaan ??tegen extremisten kan gevaarlijk zijn, zelfs dodelijk, maar nietsdoen is dat evenzeer.
“Onze revolutie is één voor Vrijheid, Waardigheid en Gelijkheid, dat zijn drie begrippen waarover niet te onderhandelen valt”
Voor Jarrah gaat dit over meer dan enkel persvrijheid. Het gaat ook om de terugwinning van de Syrische revolutie van een groep die kaapte van wat hij en anderen voor vochten. “Diegenen die ons proberen het zwijgen op te leggen zulllen worden uitgedaagd en diegenen die proberen onze gedachten en onze geest te kapen zullen worden geïsoleerd”, beloofde hij . “Vanaf nu zullen we pragmatisch omgaan met eenieder waarmee we geconfronteerd worden, of het nu ISIS is of JaN of Assad. Onze boodschap is duidelijk : “Onze revolutie is één voor Vrijheid, Waardigheid en Gelijkheid, dat zijn drie begrippen waarover niet te onderhandelen valt”. Hij hoopt dat de impopulariteit van ISIS een stem zal vinden . “Als iedereen zich uitspreekt over ISIS dan gaan die zware ??problemen krijgen met het vinden van publieke steun. Over het algemeen zijn de mensen geen supporters van ISIS maar niemand spreekt zich uit tegen hen, want men is bang”.
Tegenover de toenemende risico’s hopen ze relatief hoge salarissen , opleiding en veiligheid te bieden aan de burgerjournalisten die de taak van het informeren van de bevolking op zich zullen nemen. Jarrah en zijn organisatie ploegen voort met hun plannen om FM-stations in Deir ez Zour, Idlib, Aleppo, en de buitenwijken van Damascus op te zetten. Ze zijn zelfs van plan om opnieuw te beginnen in Raqqa zodra de andere gebieden operationeel zijn. Het valt nog af te wachten of zij de aandacht van ISIS en andere groepen zullen overleven wiens visie over de toekomst van Syrië niet gepaard gaat met een vrije pers.
