In Afrika gaan 29 miljoen kinderen niet naar school. Geen geld en
geen tijd. Want zelfs als de school gratis is, wat moet je er dan als je
die dag niets te eten hebt?

Schoolvoedsel slaat twee vliegen in één klap: kinderen willen naar
school en je werkt aan de ondervoeding. En pas met een gevulde maag pik
je ook wat op in de les.

Als de kinderen op school leren voedsel te verbouwen, krijgt ook de voedselzekerheid voor de  toekomst een belangrijke impuls. Een schoolvoedselproject als basis voor ontwikkeling.

Pater Meddens, inmiddels 87, heeft er drie. In Nederland zamelt hij
geld in, de dagelijkse leiding van de projecten in het noorden van Ghana
is in handen van Frans Zemp.

Hongerperiode

Maar soms wordt hij er moedeloos van: ‘Ik ben nu vijftig jaar met
Ghana bezig en het wordt er alleen slechter. Het zijn de kleine boeren
die moeten overleven, maar de kansen worden kleiner.’

En dan klaagt de oud-missionaris over de stijgende voedselprijzen en
de lage inkomsten voor de boeren. Over de klimaatverandering en de
oprukkende woestijn. Er is regen van juni tot oktober. Daar moeten ze
twaalf maanden van leven. ‘Dat lukt niemand.’

Maar zijn optimisme wint het altijd. Dan vertelt hij enthousiast over
de zelfredzaamheid van de bevolking die met weinig genoegen neemt en
zich niet laat verslaan. Zelfs niet door een jaarlijks terugkerende,
maandenlange hongerperiode.

Ze gaan over op handel. Dat kan elke dag. Of ze migreren,
bijvoorbeeld naar Zuid-Ghana om daar op de cacaoplantages te werken. Dan
kost het niks, het levert zelfs geld op.

Een derde groep bestaat uit de intellectuelen die wegtrekken en
elders een opleiding volgen. ‘Maar er komen steeds meer idealisten die
weer teruggaan om hun volk verder te helpen,’ weet pater Meddens.

De enige achterblijvers zijn eigenlijk degenen die armoede niet echt
een groot probleem vinden, zoals de traditionele priesters. De Tindana
willen hun voorouders niet achterlaten.

Het zijn – als altijd en overal – de conservatieven van wie de moderne middelen niet hoeven.

Meloenen, groenten en tabak

En juist daarom vindt Meddens het schoolvoedselprogramma zo
belangrijk. ‘Als je de kinderen van de allerarmsten voedsel geeft en hen
kunt leren voedsel te verbouwen – voedsel en producten voor de handel,
zoals meloenen, groenten en tabak – dan komt er geld binnen.’

En dan kan de lokale bevolking bij haar voorouders blijven wonen en
toch een economie kan opbouwen. ‘En daar gaat het om’, vindt Meddens.

Geld inzamelen

Maar het gaat slecht met de projecten. Zijn Zwitserse vriend is niet meer de jongste en wil er mee stoppen. Hij zoekt een opvolger.

Tegelijkertijd is het wegens de financiële malaise in Europa steeds moeilijker om geld voor de projecten in te zamelen.

Maar in de hongerperiode blijft voedsel cruciaal. Om magen te vullen en kinderen naar school te krijgen.

Fietsen leren

En de lokale bevolking dan? ‘Zij weten onderhand hoe het moet’, stelt
Pater Meddens. ‘Maar zolang wij het hen komen aanreiken, hoeven ze zelf
niets te ondernemen.’

En dat is wellicht de kern van de zaak. De oplossing die hij voor
ogen heeft is een zeer rigoureuze: ‘Weggaan is misschien wel het beste
wat we kunnen doen’. Het project heeft tien jaar gedraaid. Ze weten dus
hoe het moet.

Dus zegt hij weloverwogen: We moeten de edelmoedigheid en de moed hebben om een paar jaar volledig afstand te nemen.

Want hoe langer Europeanen voedsel blijven brengen en schooltuinen onderhouden, hoe meer de afwachtende houding erin sluipt.

We moeten echt een paar jaar wegblijven zodat het tot hen doordringt:
‘ze komen echt niet meer terug’. En dan zullen ze zelf aan de slag
moeten. Ze hebben het gezien. Ze weten hoe het moet.

Het is als leren fietsen. Afrika kent nauwelijks kinderfietsen; je
leert iemand fietsen door zijn bagagedrager vast te houden. Maar op een
gegeven moment moet je die toch echt loslaten.