Ik ben geen antivaxer. Met eenieder die me als dusdanig wenst af te serveren, wens ik dan ook niet in debat te gaan. Mijn kinderen kregen de standaard vaccinaties, ik liet me opnieuw inenten voor tetanus na een hondenbeet, en bij een zware longontsteking kreeg ik een TBC-test (wat in zekere zin hetzelfde werkt als een vaccinatie). Ja, ik werd jaren geleden zelf langdurig ziek na verschillende vaccinaties op één dag, maar dat was 1. Sowieso geen verstandige beslissing van de arts in kwestie 2. Een uitzondering 3. Wellicht te wijten aan een genetische voorbestemdheid voor auto-immuniteit en allergieën. Door deze ervaring heeft zich een litteken gevormd in mijn herinnering, en is inderdaad een behoedzaamheid ontstaan ten aanzien van vaccinaties. Maar een maatschappij waarin behoedzaamheid en scepsis niet meer mogen bestaan, is een intellectueel verarmde maatschappij.
Het hele debat wordt nu toegespitst in een erg zwart-witte strijd: pro- of anti-vaccinaties. En wie zich in de grijze weifelzone bevindt, zwijgt wijselijk. Echter weinigen gaan op zoek naar wat het onderliggend ‘geestelijk lijden’ is van een maatschappij die zich in deze radicale standpunten verliest. Mijns inziens gaat de discussie niet over het al dan niet een spuitje laten zetten – al zal een bepaald deel van de bevolking dit sowieso principieel weigeren, maar over iets geheel anders. In die hele weerstand wordt iets anders gekanaliseerd: de wrevel over hoe velen de aanpak van het voorbije crisisjaar hebben ervaren.
Ik heb het over de cijfers, die soms enigszins gekleurd werden weergegeven. Ik heb het over het aanzwengelen van de paniek, de keuze van oorlogsidioom en angstinducerende beelden, ik heb het over de pensée unique, die elk open debat in de weg staat, ik heb het over bepaalde media, die kritische stemmen de facto neersabelen en stigmatiseren, ik heb het over de verkleutering, de paternalisering, de repressie. Ik heb het over het disproportionele en onlogische van de maatregelen. Ik heb het over het gebrek aan campagnes die immuniteit en gezond leven stimuleren, in de breedste zin van het woord. Ik heb het over de weigering om te zien welke nevenschade het beleid aanricht in de maatschappij. Over de wanhoop en de eenzaamheid van jongeren en ouderen, de zorgen van ondernemers en cultuurmakers, het sociale welbevinden en de mentale gezondheid van ons allen. Ik heb het, tot slot, over het complete gebrek aan vertrouwen in de verantwoordelijkheidszin van de burger.
Is het een wonder dat een overheid die haar burgers wantrouwt, ten langen leste zelf wantrouwen oogst? Is het verrassend dat na alles wat ik hierboven heb opgesomd, vanuit de bevolking (of toch een substantieel deel ervan) ook wat betreft de nogal dwingende vaccinatiecampagne, een stevige scepsis is opgebouwd? En is dit de schuld van die weldenkende en fijnvoelende burger zelf, of is de manier waarop alles is aangepakt en gecommuniceerd, hiervoor mede verantwoordelijk?
Als communicatiespecialist zou ik immers een andere benadering suggereren. Ik zou pleiten voor informed consent. Ik zou pleiten voor totale openheid wat betreft onderzoeken naar vaccins en bijwerkingen. Ik zou pleiten voor open debat, luisterbereidheid, tegensprekelijkheid. Ik zou alvast elke vorm van dwang vermijden en het zelfbeschikkingsrecht benadrukken. Ik zou de bevolking uitnodigen om na het vrijgeven van alle informatie, in alle vrijheid en in eer en geweten zelf te beslissen.
Want dit is 2021. Dit is een tijd waarin vele oude systemen op instorten staan. Dit is een tijdperk waarin burgers het beleid mogen uitdagen en bevragen. Dit is een tijd waarin gratuit machtsvertoon en manipulatie niet meer worden geaccepteerd. Dit is een tijd waarin het directieve plaatsmaakt voor het collectieve. Wie deel wil uitmaken van de toekomst, verandert best zo snel mogelijk van koers. Het is tijd voor een nieuwe, authentiekere cultuur, ook op het vlak van politiek en pers. Wie dat begrijpt, zou wel eens meer vaccins verkocht kunnen krijgen dan hij ooit voor mogelijk hield. Neem de burger ernstig, en hij zal u ernstig nemen.
