In de jaren zeventig ontmoette ik een van Hitlers belangrijkste propagandisten, Leni Riefenstahl, wier epische films de nazi’s verheerlijkten. We verbleven toevallig in dezelfde lodge in Kenia, waar ze een fotografie-opdracht had, nadat ze was ontsnapt aan het lot van andere vrienden van de Fuhrer.

Ze vertelde me dat de “patriottische boodschappen” van haar films niet het resultaat waren van “bevelen van bovenaf”, maar van wat zij omschreef als de “onderdanige leegte” van het Duitse publiek. “Was dat inclusief de liberale, geschoolde bourgeoisie,” vroeg ik. Ja, vooral zij,’ antwoordde ze.

Ik moet daaraan denken als ik rondkijk naar de propaganda die de westerse samenlevingen nu overspoelt. Natuurlijk zijn wij heel anders dan het Duitsland van de jaren dertig. Wij leven in informatiemaatschappijen. We zijn globalisten. We zijn nog nooit zo bewust geweest, nooit beter verbonden. Is dat wel zo? Of leven we in een mediamaatschappij waar de hersenspoeling verraderlijk en meedogenloos is, en de waarneming wordt gefilterd volgens de behoeften en de leugens van de staat en van het bedrijfsleven?

Amerikaanse bloedbaden

De Verenigde Staten domineren de westerse media. Op één na zijn alle top tien mediabedrijven gevestigd in Noord-Amerika. Het internet en de sociale media – Google, Twitter, Facebook – zijn grotendeels in Amerikaanse handen.

Tijdens mijn leven hebben de Verenigde Staten meer dan 50 regeringen – hoofdzakelijk democratieën – ten val gebracht of pogingen daartoe ondernomen. Ze hebben zich bemoeid met democratische verkiezingen in 30 landen. Ze hebben bommen gegooid op de bevolking van 30 landen, waarvan de meeste arm en weerloos waren. De VS hebben geprobeerd de leiders van 50 landen te vermoorden. Zij hebben in 20 landen strijd gevoerd om bevrijdingsbewegingen te onderdrukken. De omvang en de schaal van deze bloedbaden bleven grotendeels ongerapporteerd en de verantwoordelijken blijven het Anglo-Amerikaanse politieke leven domineren.

Desinformatie

Enkele jaren voor zijn dood hield de toneelschrijver Harold Pinter in 2008 twee buitengewone toespraken die een stilte doorbraken.

Volgens hem kon “het Amerikaanse buitenlandse beleid het best als volgt worden gedefinieerd: kruip in mijn kont of ik sla je de kop in. Zo simpel en grof is het. Het interessante eraan is dat het zo ongelooflijk succesvol is. Zij beheersen de desinformatiestructuren, gebruiken een retoriek en taalvervorming die zeer overtuigend zijn, maar die neerkomen op een pak leugens. Het is zeer succesvolle propaganda. Ze hebben het geld, ze hebben de technologie, ze hebben alle middelen om ermee weg te komen, en dat doen ze ook.

Bij het aanvaarden van de Nobelprijs voor Literatuur zei Pinter het volgende: “De misdaden van de Verenigde Staten zijn systematisch, constant, wreed, meedogenloos, maar heel weinig mensen hebben er echt over gesproken. Je moet het Amerika nageven. Het heeft wereldwijd een vrij klinische manipulatie van de macht uitgeoefend terwijl het zich voordeed als de promotor van het algemeen welzijn. Het is een briljante, zelfs gevatte, zeer succesvolle hypnoseact.”

“De misdaden van de Verenigde Staten zijn systematisch, constant, wreed, meedogenloos, maar heel weinig mensen hebben er echt over gesproken.” (Harold Pinter)

Pinter was een vriend van mij en mogelijk de laatste grote politieke wijsgeer – dat wil zeggen, in de periode dat afwijkende politiek nog niet werd verguisd. Ik vroeg hem of de ‘hypnoseact’ waar hij het over had de ‘onderdanige leegte’ was die Leni Riefenstahl beschreef.

“Het is hetzelfde,” antwoordde hij. ‘Het betekent dat de hersenspoeling zo grondig is dat we geprogrammeerd zijn om een pak leugens te slikken. Als we de propaganda niet herkennen, kunnen we de info als normaal accepteren en geloven. Dat is inderdaad de onderdanige leegte.

In onze systemen van ondernemingsdemocratie is oorlog een economische noodzaak, het perfecte huwelijk van overheidssubsidie en particuliere winst: socialisme voor de rijken, kapitalisme voor de armen. De dag na 9/11 schoten de aandelenkoersen van de oorlogsindustrie omhoog. Er kwam meer bloedvergieten aan, hoera riep de zakenwereld.

Met leugens naar een eeuwige oorlog

Tegenwoordig hebben de meest winstgevende oorlogen een eigen merk. Ze worden ‘eeuwige oorlogen’ genoemd: Afghanistan, Palestina, Irak, Libië, Jemen en nu Oekraïne. Allemaal gebaseerd op een pak leugens.

Irak is de meest beruchte, met zijn massavernietigingswapens die niet bestonden. De vernietiging van Libië door de NAVO in 2011 werd gerechtvaardigd door een onbestaand bloedbad in Benghazi. Afghanistan was een handige wraakoorlog voor 9/11, die niets te maken had met de bevolking van het land.

Vandaag is het nieuws uit Afghanistan hoe slecht de Taliban zijn – niet dat Joe Biden’s diefstal van 7 miljard dollar van de Afghaanse bankreserves veel leed veroorzaakt. Onlangs besteedde de National Public Radio in Washington twee uur aan Afghanistan … en 30 seconden aan de hongerende bevolking.

Tijdens haar top in Madrid in juni heeft de NAVO, die door de Verenigde Staten wordt gecontroleerd, een strategisch document aangenomen dat het Europese continent militariseert en het vooruitzicht op oorlog met Rusland en China doet escaleren. Het stelt “oorlogsvoering (voor) op meerdere terreinen tegen een nucleair bewapende concurrent.” Met andere woorden, nucleaire oorlog.

Er staat: “De uitbreiding van de Navo is een historisch succes”. Ik lees dat met ongeloof.

Oekraïne

Een maatstaf voor dit “historische succes” is de oorlog in Oekraïne, waarvan het nieuws meestal geen nieuws is, maar een eenzijdige litanie van jingoïsme, verdraaiing, weglating. Ik heb een aantal oorlogen verslagen en ik heb nog nooit zulke algemene propaganda meegemaakt.

In februari viel Rusland Oekraïne binnen als reactie op bijna acht jaar moorden en criminele vernietiging in de Russisch sprekende regio Donbass aan hun grens. In 2014 hadden de Verenigde Staten een staatsgreep in Kiev gesponsord waardoor de democratisch gekozen, Russisch gezinde president van Oekraïne werd afgezet en een opvolger werd geïnstalleerd van wie de Amerikanen duidelijk maakten dat hij hun man was.

De afgelopen jaren zijn in Oost-Europa, Polen, Slovenië en Tsjechië Amerikaanse ‘verdedigingsraketten’ geïnstalleerd, vrijwel zeker gericht op Rusland, vergezeld van valse verzekeringen die helemaal teruggaan tot de ‘belofte’ van James Baker aan Gorbatsjov in februari 1990 dat de Navo nooit verder zou uitbreiden dan de Duitse grens.

Oekraïne is de frontlinie. De NAVO heeft in feite het grensgebied bereikt waar Hitlers leger in 1941 doorheen stormde, met meer dan 23 miljoen doden in de Sovjet-Unie als gevolg.

Afgelopen december stelde Rusland een verregaand veiligheidsplan voor Europa voor. Dit werd in de westerse media verworpen, bespot of onderdrukt. Wie heeft zijn stapsgewijze voorstellen gelezen? Op 24 februari dreigde de Oekraïense president Volodymyr Zelensky kernwapens te ontwikkelen tenzij Amerika Oekraïne bewapende en beschermde. Dat was de laatste druppel.

Op dezelfde dag viel Rusland Oekraïne binnen – volgens de westerse media een niet-uitgelokte daad van aangeboren gemeenheid. De geschiedenis, de leugens, de vredesvoorstellen, de plechtige afspraken over de Donbass in Minsk waren waardeloos.

Amerika had de oorlog gekregen die het wilde, gevoerd door een door Amerika gefinancierde en bewapende proxy en een vervangbare pion.

Op 25 april vloog de Amerikaanse minister van Defensie, generaal Lloyd Austin, naar Kiev waar hij bevestigde dat het VS-doel was de Russische Federatie te vernietigen. Het woord dat hij gebruikte was ‘verzwakken’. Amerika had de oorlog gekregen die het wilde, gevoerd door een door Amerika gefinancierde en bewapende proxy en een vervangbare pion. Bijna niets van dit alles werd uitgelegd aan het westerse publiek.

Neonazi’s

De inval van Rusland in Oekraïne is moedwillig en onvergeeflijk. Het is een misdaad om een soeverein land binnen te vallen. Er zijn geen ‘maars’ – behalve één.

Wanneer is de huidige oorlog in Oekraïne begonnen en wie is ermee begonnen? Volgens de Verenigde Naties zijn tussen 2014 en dit jaar ongeveer 14.000 mensen gedood in de burgeroorlog die het regime in Kiev in de Donbas voerde. Veel van de aanvallen werden uitgevoerd door neonazi’s.

Bekijk een ITV-nieuwsreportage uit mei 2014, van de veteraan-verslaggever James Mates, die samen met burgers in de stad Marioepol wordt beschoten door het Oekraïense Azov (neonazi-)bataljon. In dezelfde maand werden tientallen Russisch sprekende mensen levend verbrand of gestikt in een vakbondsgebouw in Odessa dat werd belegerd door fascistische schurken, de volgelingen van de nazi-collaborateur en antisemitische fanaticus Stephen Bandera. De New York Times noemde de schurken “nationalisten”.

“De historische missie van onze natie op dit kritieke moment,” zei Andreiy Biletsky, oprichter van het Azov Bataljon, “is om de Witte Rassen van de wereld te leiden in een laatste kruistocht voor hun overleving, een kruistocht tegen de door Semieten geleide Untermenschen.” Sinds februari probeert een campagne van zelfbenoemde “nieuwsmonitors” (meestal gefinancierd door de Amerikanen en Britten met banden met regeringen) de absurditeit in stand te houden dat de Oekraïense neonazi’s niet bestaan.

“Denktanks”

‘Retoucheren’, een term die ooit werd geassocieerd met de zuiveringen van Stalin, is een instrument geworden van de reguliere journalistiek. In minder dan een decennium is een ‘goed’ China geretoucheerd en is er een ‘slecht’ China voor in de plaats gekomen: van ‘s werelds werkplaats tot een ontluikende nieuwe Satan.

Veel van deze propaganda is afkomstig uit de VS en wordt doorgegeven via gevolmachtigden en “denktanks”, zoals het beruchte Australian Strategic Policy Institute, de stem van de wapenindustrie, en door ijverige journalisten als Peter Hartcher van de Sydney Morning Herald, die degenen die de Chinese invloed aanwakkerden bestempelde als “ratten, vliegen, muggen en mussen” en opriep tot het “uitroeien” van dit “ongedierte”.

Het nieuws over China in het Westen gaat bijna uitsluitend over de dreiging vanuit Peking. De 400 Amerikaanse militaire bases die het grootste deel van China omringen, een gewapende ketting die reikt van Australië tot de Stille Oceaan en Zuidoost-Azië, Japan en Korea, worden geretoucheerd. Het Japanse eiland Okinawa en het Koreaanse eiland Jeju zijn geladen kanonnen die gericht zijn op het industriële hart van China. Een functionaris van het Pentagon beschreef dit als een “strop”.

Palestina wordt al zolang ik me kan herinneren verkeerd voorgesteld. Voor de BBC is er het “conflict” van “twee verhalen”. De langste, wreedste, wetteloze militaire bezetting in de moderne tijd is onbespreekbaar. De getroffen bevolking van Jemen bestaat nauwelijks. Het zijn media-onmensen. Terwijl de Saoedi’s hun Amerikaanse clusterbommen laten vallen en Britse adviseurs samenwerken met de Saoedische dronepiloten, worden meer dan een half miljoen kinderen met de hongerdood bedreigd.

Diep-imperialistische visie

Deze hersenspoeling door verzwijging heeft een lange geschiedenis. De slachting van de Eerste Wereldoorlog werd onderdrukt door verslaggevers die geridderd werden voor de onderdanigheid die ze in hun memoires opbiechtten. In 1917 vertrouwde de redacteur van de Manchester Guardian, C.P. Scott, premier Lloyd George toe: “Als de mensen echt [de waarheid] zouden weten, zou de oorlog morgen worden gestopt, maar ze weten het niet en kunnen het niet weten.”

De weigering om mensen en gebeurtenissen te zien zoals mensen in andere landen ze zien is een mediavirus in het Westen, even slopend als Covid. Het is alsof we de wereld door een eenzijdige spiegel zien, waarin ‘wij’ moreel en goedaardig zijn en ‘zij’ niet. Het is een diep-imperialistische visie.

De geschiedenis die leeft in China en Rusland wordt zelden uitgelegd en zelden begrepen. Vladimir Poetin is Adolf Hitler. Xi Jinping is Fu Man Chu. Epische prestaties, zoals de uitroeiing van de schrijnende armoede in China, zijn nauwelijks bekend. Hoe pervers en ellendig is dit.

Wanneer zullen we onszelf de kans geven dat alles te begrijpen? Journalisten fabrieksmatig opleiden is niet het antwoord. Ook het wonderlijke digitale gereedschap – een middel, geen doel – zoals de eenvingerige typemachine en de linotypemachine bieden geen oplossing.

Wanneer zullen de echte journalisten opstaan?

De afgelopen jaren zijn enkele van de beste journalisten uit de mainstream verdwenen. ‘Gedefenestreerd’ is het juiste woord. De deuren die ooit openstonden voor buitenbeentjes, voor journalisten die tegen de stroom in gingen, voor waarheidsverkondigers, zijn afgesloten.

Het geval van Julian Assange is het meest schokkend. Toen Julian en WikiLeaks lezers en prijzen konden winnen voor de Guardian, de New York Times en andere zelfingenomen “kwaliteitskranten”, werd hij nog gevierd. Toen de duistere staat bezwaar maakte en de vernietiging eiste van harde schijven en aandrong op Julians karaktermoord, werd hij tot publieke vijand gemaakt. Vicepresident Biden noemde hem een “hi-tech terrorist”. Hillary Clinton vroeg: “Kunnen we er geen drone op afsturen?”

Vicepresident Biden noemde Assange een “hi-tech terrorist”

De daaropvolgende campagne van misbruik en belastering van Julian Assange – de VN-rapporteur inzake foltering noemde het “pesten” – betekende een absoluut dieptepunt van de ‘vrije’ pers. Maar we kennen ze. Het zijn collaborateurs; het zijn Vichy-journalisten.

Wanneer zullen de echte journalisten opstaan? Een inspirerende samizdat (ondergrondse literatuur) bestaat al op het internet: Consortium News, opgericht door de grote verslaggever Robert Parry, Max Blumenthal’s Grayzone, Mint Press News, Media Lens, Declassified UK, Alborada, Electronic Intifada, WSWS, ZNet, ICH, Counter Punch, Independent Australia, het werk van Chris Hedges, Patrick Lawrence, Jonathan Cook, Diana Johnstone, Caitlin Johnstone en anderen die ik hier niet zal noemen.

En wanneer zullen er schrijvers opstaan, zoals zij die zich verzetten teen de opkomst van het fascisme in de jaren dertig? Wanneer zullen filmmakers opstaan, zoals ze dat deden tegen de Koude Oorlog in de jaren veertig? Wanneer staan satirici op, zoals een generatie geleden?

Wordt het niet eens tijd dat degenen die de officiële versie van de laatste wereldoorlog 82 jaar lang in een diep bad van gerechtigheid hebben gedompeld, zich onafhankelijk verklaren en de propaganda onthullen? De urgentie is groter dan ooit.

(Dit artikel is een bewerkte versie van een toespraak op het Trondheim World Festival, Noorwegen, op 6 september 2022. Deze versie verscheen op Johnpilger.com. Vertaling Jan Reyniers)