Op 4 augustus trekken 12,4 miljoen Kenianen naar de stembus om zich in een referendum uit te spreken over de nieuwe Grondwetshervormingen. Kenia wil niet de ezel zijn die zich twee keer stoot aan dezelfde steen en daarvan getuigen onder andere de (onuitgesproken) veiligheidsmaatregelen, de nieuwe stembiljetten en het oorlogsachtig bunkergevoel van de inwoners.
4 augustus is pas omgedoopt tot een wettelijke feestdag. Hoewel Kenia lessen heeft getrokken uit het post-verkiezingsgeweld van 2007, zit de schrik er goed in. Niemand wil een herhaling van de gruweltaferelen waarbij 1300 mensen het leven lieten en 600.000 nog steeds internally displaced zijn. Ook het rode neen-kamp onder leiding van William Ruto roept uitdrukkelijk op tot vreedzaam stemgedrag. Radioslogans en tv-commercials illustreren deze tendens. Nieuwsuitzendingen starten steevast met de code van respect en democratie.
Verhoogde alertheid Daags voor het referendum staan op alle hotspots waar in 2007 geweld was politiepatrouilles opgesteld. Uniformen kleuren vooral de Rift Valley, de vruchtbare regio waar aan agricultuur gedaan wordt. Het landhoofdstuk zorgt immers voor heel wat wrevel. Volgens opiniepeilingen zal 17% van de 20% neen-stemmen uit dit district komen. Andere hotspots zijn de kuststad Mombasa en Isiolo, de poort tot het aride Noorden.
Naast de fysieke aanwezigheid van blauw is er ook gepoogd om sociale media als middel voor rellenschoppers aan banden te leggen. Iedere person, inclusief buitenlandse stagiaires zoals ondergetekende, diende zijn nummer (sim-kaart) te registereren voor eind juli. In 2007 werd via deze weg tot buitensporige reacties opgeroepen. Uiteraard is dit niet vlekkeloos, want heel nauwkeurig werd de identiteit bij de registratieposten niet gecheckt.
Hi-tech
Een total nieuw hi-tech stembiljet moet daarenboven fraudeurs ontmoedigen en dus minder munitie geven aan de verliezende partij om op straat te komen. Elk nieuw type biljet bevat een serienummer onmogelijk te zien voor het blote oog. Maar ook de gewone Keniaan neem zijn voorzorgen. De Uchumi-supermarkten worden nog drukker bezocht dan anders. Sommigen slaan eten op voor een week zodat ze bij uitbrekend geweld binnen hun vier muren kunnen resideren. Op woensdag zal town enkel bevolkt zijn met geregistreerde stemmers, die als het even kan voor dag en dauw het stemhokje bezoeken en dan naar de veilige muren van hun compound zullen snellen. Het nieuws wordt evenwel op de voet gevolgd, waar gsm-operatoren trouwens gretig op inspringen. Sms ‘referendum’ naar 6667 en je hebt kakelvers nieuws.
Voorzichtigheid geboden ook aan expats
Hoewel het veel stiller is rond maatregelen voor niet-Kenianen die hier wonen en werken, hebben ook de ambassades de nodige stappen ondernomen. Zo heeft de Nederlandse ambassade bijvoorbeeld al haar contactadressen deftig geupdated, zijn er walkie-talkies in omgang en zijn reisadviezen aangepast.
Afwachten dus hoe woensdag de kaarten geschud worden en vooral in welke mood op donderdag de verliezers ontwaken.
