Gisteren stemden de Egyptenaren massaal voor de voorgestelde grondwetsamendementen. De grote opkomst, zo’n 41% van de kiesgerechtigden, vertraagde de telling tot vandaag. De uitkomst van 77% pro grondwetswijzigingen was een paar dagen geleden nog ondenkbaar voor veel activisten die de constitutionele amendementen verwierpen. Een poll die iets meer dan een week geleden door het regime gehouden werd, toonde nog een overgrote meerderheid die zich tegen het referendum kantte. De voorbije dagen mobiliseerde het JA-kamp echter alle middelen om het referendum te beïnvloeden. Ex-NDP leden zetten hun financiële middelen en netwerken in om dure folders, affiches en mobiele luidsprekers te bekostigen. Kiezers uit armere buurten werden met voedsel en geld verleid om een JA-stem uit te brengen. Moslimbroeders en salafisten gebruikten hun invloed in de moskees tijdens het Vrijdaggebed voor het referendum om de gelovigen in te peperen dat een NEEN-stem gelijk stond aan hel en verdoemenis. De liberaal-democratische en linkse tegenstanders van de grondwetswijzigingen wilden volgens hen immers stiekem van Egypte een seculiere en anti-islamitische staat maken. Deze groepen werden door de VS en Israël betaald om het zeer geleidelijke hervormingsproces tegen te gaan en om chaos en instabiliteit te scheppen. Zo werd een referendum over de aard van de democratische hervorming herleid tot een sektarische discussie. Een groot deel van de Kopten stemde NEEN, terwijl het merendeel van de moslims JA koos.
Heel wat mensen koesteren ook gewoon illusies in de democratische aspiraties van het militaire regime. Zelfs onder de linkse en liberale oppositie zijn er activisten die denken dat snelle verkiezingen positief zijn aangezien het leger dan zijn handen van de politiek zal aftrekken. De consequenties van het referendum zijn echter zwaar. Het opstellen van een volledig nieuwe grondwet wordt op de lange baan geschoven. Er zullen snel verkiezingen komen – te snel om de gefragmenteerde oppositie tijd te geven om zich te organiseren, wat in het voordeel is van de Moslimbroeders en de leden van de vroegere regimepartij NDP.Enkel de Moslimbroeders en de cliëntelistische netwerken van de NDP zijn immers in staat om een nationale kiescampagne op touw te zetten. De Moslimbroeders komen versterkt uit het referendum. De reformisten en radicale jongeren die de Moslimbroederleiding getrotseerd hebben en voor een NEEN-stem opriepen, zijn verslagen door het overdonderende resultaat.
Activisten in de arbeidersbeweging zien het somber in. De Moslimbroeders, in alliantie met het militaire apparaat en de NDP, zullen zich in de komende maanden tegen de sociale revolutie keren. Eergisteren waren we in Suez bij de oprichtingsvergadering van de Revolutionaire Arbeidersalliantie, vandaag bij Kamal Abu Eita, leider van een onafhankelijke vakbond van de belastingsambtenaren. Telkens horen we hetzelfde verhaal. Het zwaartepunt van de revolutie is in de voorbije maand van het politieke naar het sociale veld verschoven. Arbeiders en bedienden komen niet alleen op voor een nationaal minimumloon en betere werkomstandigheden, maar willen zich ook bevrijden van de staatsvakbond die sinds jaar en dag met het Egyptische regime en het patronaat vervlochten was. Terwijl in de nationale media en in de partijpolitiek de democratische eisen van de revolutie steeds meer worden afgezwakt, worden in de fabrieken en bedrijven basisdemocratische comités opgericht. Het Tahrir-plein is verlaten, maar de geest van de revolutie leeft voort in de werkplaatsen. Dit is een doorn in het oog van het militaire regime dat haar kapitaalsaccumulatie en winstvoet zo snel mogelijk wil herstellen. De Moslimbroeders vormen een dankbare en krachtige bondgenoot om de stakingen en de acties van de arbeidersklasse met geweld, sektarisch-religieuze propaganda en corporatistische illusies te breken. De liberale oppositie die de stedelijke middenklasse vertegenwoordigt, zit gevangen tussen de Moslimbroeders, de NDP en de militairen enerzijds en de sociale revolutie anderzijds. Ze veroordeelt de contrarevolutionaire draai van de rechterzijde, maar vreest evenzeer de revolutionaire capaciteiten van de militante arbeidersbeweging. Haar democratische droom kan slechts verwezenlijkt worden doorheen een massabeweging die de confrontatie met de reactionaire Moslimbroeders aandurft. Enkel een alliantie met de arbeidersbeweging en steun voor de sociale revolutie kan de middenklasse werkelijk politiek emanciperen.
