Update: eerste indruk van het nieuwe boek van prof Holslag – 3 januari 2325 uur.
Om de minder geoefende lezer ter wille te zijn, geven we hier onze analyse en waardering van het interview, die al het sluitstuk vormde van vorige blog, afzonderlijk weer.
1. De visie grosso modo afgewogen en gewaardeerd
Het gesprek met Doorbraak van Holslag oogt als een “obsidiaan-analyse”, met een neologisme: briljant maar erg zwart. En erg scherp. Zoals een mes uit het Neolithicum in dit materiaal gemaakt.
Laten we vertrekken van de inspiratie die een selectie uit de uitgelichte uitspraken levert.
–
“Wij nodigen onze bevolking uit languit in de zetel te blijven liggen en geven hen het gevoel dat wij onze enorme kwetsbaarheid
kunnen aanpakken zonder al te veel opofferingen en inspanningen.”
–
“In die zin is Bart De Wever voor mij een mislukte leider. Seneca wist dat al:
een goede leider die een corrupte staat probeert te bedienen,
wordt een slechte leider.”
–
“Het ontbreekt ons niet aan macht;
wel aan moed en verantwoordelijkheidszin om
de toekomst van onze kinderen veilig te stellen.”
–
“Mocht China Taiwan aanvallen,
dan zullen de Amerikanen daar de kastanjes uit het vuur moeten halen,
waardoor er niemand meer overblijft om ons hier te beschermen.”
–
“Kijk naar het onderwijs. Onze scholen staan meer voor vermarkting en opportunisme dan voor een maatschappelijke missie”
–
Holslag brengt waarschuwende boodschappen van algemeen belang. Hij doet daarin denken aan de grote profeten van de Hebreeën, de Joden van voor Christus’ tijd.
Ook die heerschappen, waaronder Jesaja, Jona en Elia, kregen met ongeloof en kritiek te maken; doemdenkers worden ze soms met een dooddoener genoemd.
Toch zijn zulke stemmen nodig. Veel te veel mensen hebben de neiging gewoon door te gaan, kop in kas, ook als aan de horizon grote stormen zich klaarmaken. “En de boer, hij ploegde voort”.
Persoonlijk heb ik wel sympathie voor zulke omvattende analyses die ook een betere richting aangeven en een sterk appel.
Anderzijds is in the long run de grote vraag of zieners als deze man het lot van vliegdekschip Europa echt zullen kunnen bijsturen.
Of dat zij, ondanks hun vrij grote zichtbaarheid, na een leven van inzet zoals Winston Churchill zullen moeten besluiten:
“I have achieved a lot,
and in the end I have achieved nothing.”
–
[Zijn grote doel was het Britse Rijk vrijwaren, maar het ging teloor tijdens zijn leven].
—
“I have walked at the leach of DESTINY”
–
– Ik liep altijd in feite als een hond aan de lijn van iets veel groters:
het Lot”.
–
Waarbij we – voor de nieuwelingen – moeten in rekening brengen dat Churchill een van de meest invloedrijke en vindingrijke, wilskrachtige en weerbare persoonlijkheden in de hele mensengeschiedenis is geweest. Ook juist in de meest uitdagende, gevaarlijke omstandigheden. Hij is een van de meest betekenisvolle figuren aan wie het stoppen van de extreemrechtse, onmenselijke waanzin van Hitler, Himmler, Heydrich en consorten is te danken.
——————————————————————————-
2 Het Doorbraak-interview kritisch doorgelicht
Om wie mijn visie op de recente Jonathan Holslag wil vernemen, van dienst te zijn, hier komt ze. Bedenkingen en suggesties bij het Doorbraak interview (u leest het op zijn en mijn profiel op Facebook).
Graag gelezen. Het is inderdaad vintage Holslag: een zeer NUCHTERE analyse. Zeer realistisch. Zeer waakzaam en vooruitziend. Maar ook verschroeiend ambitieus, misschien wel aanmatigend. Wat een Wereldbeeld en Mensbeeld zit hier uiteindelijk achter? Hoe kan een ziener er op dergelijke manier – uiterst beschuldigend eigenlijk – van uitgaan dat hij de mensheid dermate in gedachten met de zweep kan aanpakken? Zelfs als deze man persoonlijk erg Spartaans leeft. (Ik zie alvast niet iemand met drie pullovers en goed geïsoleerde wanden in het huis om persoonlijk de klimaatverstoring te milderen). Zijn mensen wel in die mate te “activeren”? Ben je dan geen slavendrijver? Is dit niet een visie ontstaan uit grote wanhoop en teleurstelling in mens, maatschappij en lot? Zou de maker ervan aan die houding niet beter wat meer werken?
Dit rauwe appel staat mijlenver van het advies van de grote Duitse filosoof Heidegger om met wijze “Gelassenheit” in het leven te staan. Als ik JH goed lees, is zijn oplossing voor de honderdduizenden Afrikanen die hij in de komende decennia naar Europa ziet emigreren… er met soldaten op te schieten. Is dat een humaan te verantwoorden aanpak?Hij ziet duizenden mensenkinderen die nog niet zijn geboren al met wapens en kogels tegengehouden worden. Is dit niet het denken van een generaal, inclusief het gebrek aan empathie? Mensen worden nummers. Vijanden.
Holslag is meestal betrouwbaar in de cijfers die hij gebruikt. Zijn de demografische lange-termijn prognoses waarop hij zich hier baseert echter juist. Hij ziet “in de komende tachtig jaar de bevolking in Afrika met minstens twee miljard aanzwellen”. Waarom zou zich deze eeuw niet het demografische fenomeen voordoen dat zich al eerder voordeed in vele landen: wanneer de economie beter boert en het onderwijs volgt (zoals president Tchisekedi momenteel in Congo onderwijs gratis maakt) en de meisjes hoger opgeleid zijn dan… daalt de nataliteit aanzienlijk.
Op het punt waar het advies aan beleidsmensen anderen te activeren eindelijk concreet wordt, waar JH stelt: dwing de immigranten onze taal te leren en leidt ze naar werk, blijkt hoe waardeloos de suggesties soms zijn. Persoonlijk heb ik zes jaar onthaal gedaan bij het Vlaams Agentschap Inburgering en Integratie. Daar valt op vlak van talen aanleren en naar arbeid begeleiden niets te doen! In de zin van niets te verbeteren! De klassen draaien zeer goed en de inwijkende mensen zijn leergierig en willen direct gaan werken. Er is verbetering mogelijk: er was op de dienst een groot tekort aan personeel. De bevoegde minister verloor tijd met hervormen en leek de Integratie soms liever te dwarsbomen dan te doen werken. Een trek die typerend is voor de betreffende partij; zij vroeg en kreeg destijds ook het departement “armoedebestrijding”, maar vanuit het kenmerkende, ongehoorde lichte sadisme deze politici eigen, bestreed mevrouw Homans meer de Armen. De aanpak van de zeer werkwillige immigranten bij Integratie is onder de invloed van deze partijgeest de laatste jaren pesterig geworden. Die partij lijkt ook in andere domeinen veel belang te hechten aan bestraffen en ostentatief minachten van wie “anders” is. Dat klinkt de historicus bekend in de oren. Jonathan Holslag gaat duidelijk in voor-oordeel in dit interview mee in deze kwalijke, demagogische kijk. Wellicht door een arendsblik te te weinig met concrete mensen in de verschillende kleine universa van de samenleving heeft kunnen contact maken. Het is bekend dat hij een tijdje gespeeld heeft met de gedachte zijn professoraat aan de VUB op te geven. Dat lijkt mij een goed idee. Zijn waarde voor de wereld zal stijgen als hij zoals Arnon Grünberg de tijd neemt, de moed vindt, aan “embedded journalism” te doen. Van het psychiatrisch instituut tot de school, de gevangenis en het slachthuis.
Ook het vraagstuk van de honderdduizenden tijdgenoten en landgenoten die psychologisch er doorheen zitten, raakt JH merkwaardig genoeg totaal niet aan. Al tien jaar niet. Dat zijn juist de mensen die het meest “revitalisering” nodig hebben, nochtans. Hoe gaat de meester zijn natie wendbaarder maken met dit “blok aan het been”, want zo lijkt hij hen te zien, want zo zal dat werken. JH zal nog veel ouder moeten worden en wijzer en meer onderlegd door meer contact met concrete mensen in vele niches, voor zijn adviezen echt zinvol, betekenisvol en werkbaar worden, zou ik denken. Hij praat voorlopig in op een wereld die niet veel kan met zijn woorden. Wat niet wegneemt dat hij sommigen kan inspireren. Want hij weet veel. De meeste mensen… zijn op nog veel, veel, veel lager niveau bezig. Zoals Noam Chomsky zegt: People have no idea. Holslag houdt je wakker. We moeten hem veel drive en veel succes wensen, in een wereld met mensen die bijzonder oppervlakkig, als een blinde mol, verder wroeten. Jonathan Holslag heeft een schaarse kwaliteit in overvloed: lef, dapperheid, moed van spreken. En inderdaad, zoals hij zelf soms benadrukt, kennis die dieper dan gewoon gaat én breder uitwaaiert. En zoals gezegd veel, misschien te veel, ambitie en verantwoordelijkheidsgevoel. Bij al die fouten blijft hij wel een bijzondere opmerkelijke, unieke, waardevolle mens. Dat hij goed weerwerk mag krijgen van andere denkers, die vandaag in onze regio vaak weinig dapper zijn in opstelling, engagement en debat, ook juist op sociale media, zoals Koen Geens onlangs nog in mijn aanwezigheid stelde; zodat die machtige Visie nog beter kan worden. Dat is mijn wens voor het jaar. Want Holslag heeft een fenomenaal vermogen tot synthetisch denken; zijn kritiek op het onderwijs is deels terecht: je leert er te weinig denken. De proef op de som is dat er weinig denkers zijn zoals hij, ondanks de zeer hoge scholingsgraad. Zijn oproep tot meer en verdiepte verantwoordelijkheid snijdt ook hout: vandaag worden kinderen in vergelijking met vorige generaties te vaak behandeld als precieuze iconen. Holslag groeide op in een chaotisch gezin, hij moest sneller dan de kinderen van nu zelf nadenken en helpen. Vandaag vormt hij een waardevolle ziener voor het algemeen belang, de natie en ons continent. Hij gaat door gebrek aan kennis en daardoor gebrek aan waardering voor de werkers in het veld, scherp tegen hen tekeer. Hoe legt hij uit aan arbeiders m/v die nu al hun rug en benen kapot werken, dat de hedendaagse mens te lui is? Hoe aanmatigend is het naar het onderwijs-personeel dat zich elke dag in lastige omstandigheden, vaak met kinderen uit probleemgezinnen, een sneer te geven vol minachting, met de duiding dat “het eerder staat voor opportunisme en vermarkting, dat het geen maatschappelijke missie leeft”?
Onze kritische beoordeling moet zijn dat Jonathan Holslag, hoewel hij een categorie op zich vertegenwoordigd, voorlopig, in afwachting dat hij de grondige onderdompeling in contact met concrete mensen, die hij voor zichzelf in het vorige interview met Ilja Pfeiffer wenste, vooral een (grote) salon-profeet blijft. Niet alleen bij hem is diepe, grote Waarheid thuis. Zijn voorstellen lijken soms niet erg in overeenstemming met de situatie van groepen en mensen aan het dagelijkse “front” van de arbeidsomstandigheden. Ook de mentale druk op mensen lijkt te worden onderschat.
![B. OUTING [Wighel]](https://www.dewereldmorgen.be/wp-content/uploads/2024/05/2024-05-11-Burn-Out-2-e1716028235518.jpg)
