Het recht op gezondheid stopt niet bij een toegankelijk gezondheidssysteem, maar heeft ook een link met mensen- en milieurechten.
Oog voor sociale determinanten
Het Nationaal Gezondheidsforum (FNS) in El Salvador strijdt voor een betere gezondheid voor de plaatselijke bevolking. In de eerste plaats zetten ze in op preventiecampagnes en gemeenschapsvormingen. Maar het voert ook acties voor betere eerstelijnszorg, beschikbaarheid van medicijnen en meer personeel. Om problemen binnen de gezondheidssector beter te schetsen, organiseert het Forum sinds 2011 ‘sociale audits’ in de zorgcentra. Zo kan het met duidelijke bewijzen aantonen welke medicatie er ontbreekt in een bepaald zorgcentra. “Maar gezondheid is meer dan zorg,” zegt Gloria Cruz van het FNS.
De inwoners en kinderen van Tecoluca hebben recht op proper water
Het FNS heeft een integrale visie op gezondheid met oog voor ‘sociale determinanten’. Dit betekent dat jouw gezondheid meer is dan toegang tot het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Om het recht op gezondheid te garanderen, heeft de bevolking ook nood aan onder andere (gezonde) voeding, degelijke huisvesting, voldoende inkomen, toegang tot water of een propere leefomgeving.
Huidproblemen door vervuild rivierwater
Dit laatste werd duidelijk in Tecoluca, een gemeente die zich bevindt op 60 kilometer ten oosten van de hoofdstad San Salvador. Het lokaal gezondheidscomité vroeg zich af waarom er binnen de gemeenschap zoveel huidproblemen waren, vooral bij kinderen. Eén van de gezondheidsactivisten meende dat het aan het lokaal rivierwater kon liggen, waarmee vrouwen de kleren wassen en waarin kinderen speelden. Die schakelden de gemeentedienst en het ministerie van Gezondheid in, die nadien een onderzoek voerden. Daaruit bleek het dat het water erg vervuild was door afvallozingen van een gevangenisboerderij en een zuivelfabriek vlakbij de rivier. De stank, die de rivier af en toe verspreidde, kon ook direct gelinkt worden aan de momenten waarop het afval geloosd werd.
Hierdoor trok het FNS naar de milieurechtbank, die een inspectie uitvoerde. Dit werd op voorhand aangekondigd, waardoor de zuivelfabriek anticipeerde door te stoppen met het lozen van afval en ook de zone te reinigen. Toch vroeg de rechtbank afvalvergunningen op, want er waren twijfels of de boerderij en de zuivelfabriek over de nodige vergunningen beschikken. De boerderij gaf immers toe dat er een probleem is, maar gaf geen gevolg aan herhaaldelijke verzoeken van de milieurechtbank. Door de coronapandemie en de benoeming van nieuwe rechters, heeft de zaak vertraging opgelopen. Toch wint het FNS verder juridisch advies in voor het vervolg. “De inwoners en kinderen van Tecoluca hebben recht op proper water. We weten nu dat huidproblemen binnen de gemeenschap gelinkt zijn aan vervuild water, maar we vragen ons ook af wat de impact is op het voedsel, aangezien de dieren ook van het water drinken,” legt Gloria Cruz uit.
Symbolische case
Voor het FNS was dit een symbolische case. Met onze steun zal er ook in de komende jaren verder ingezet worden op het verbeteren van de sociale determinanten van gezondheid. Gezondheid is immers meer dan alleen zorg!
Auteur: Jasper Rommel
