Deel van groot geheel

Het Parkbos is een van de stadsbossen die de stad Gent aan haar inwoners beloofde in een Ruimtelijk Structuurplan. Met de slogan ‘Genoeg gepland, er moet geplant’ probeert Natuurpunt vaart te krijgen in de realisatie van die stadsbossen, een idee dat al sinds 1995 leeft.

Zo verzamelde de natuurvereniging samen met de Jeugdbond voor Natuur en Milieu (JNM) meer dan 10.000 petities onder de Gentenaars om te bewijzen dat er wel degelijk een draagvlak bestaat voor die bossen.

Het uiteindelijke RUP (Ruimtelijk Uitvoeringsplan) ter verwezenlijking van die stadsbossen werd opgesteld door het Vlaamse gewest in 2005. Dat plan voorzag in minder bos dan oorspronkelijk beloofd in het Structuurplan. Ter compensatie zou de Vlaamse regering heel vlug werk maken van het 340 hectare grote Parkbos in de zuidelijke rand van Gent. Minder bos dus, maar sneller bos.

Het opstellen van het plan voor het Parkbos verliep in twee fases. In het Ruimtelijk Structuurplan, opgesteld door de stad Gent, werd een eerste ontwerp gemaakt. Dat werd in 2005 aangepast op advies van de Vlaamse Commissie voor Ruimtelijke Ordening (VLACORO). Die aanpassingen betekenden een vermeerdering van de oppervlakte effectief bos ten koste van woon- en landbouwzone.

Venijn uit klein hoekje

Tegen die aanpassingen rees protest. Grondeigenaars en projectontwikkelaars zagen liever geen bomen komen waar hen eerder huizen waren beloofd en dienden bezwaarschriften in bij de Vlaamse overheid.

Die bezwaarschriften breken Natuurpunt nu zuur op. “Om goed te begrijpen waarover het juist gaat, is het belangrijk om te weten dat de bezwaren slechts over een klein hoekje in het volledige plan gaan”, legt Frank Maes van Natuurpunt uit.

“De regering heeft toen een onbegrijpelijke blunder begaan. De bezwaarschriften werden namelijk niet behandeld. De tegenstanders van het nieuwe plan zijn daarop naar de Raad van State gestapt. Die heeft hen gelijk gegeven en het volledige RUP geschrapt, waardoor we nu terugvallen op het oorspronkelijke Ruimtelijk Structuurplan.”

Niet kwaad op Raad …

“Toch verwijt Natuurpunt de Raad van State en de tegenstanders van het project niets,” vult Bart Vangansbeke zijn collega aan. “Het Belgische rechtssysteem geeft elke burger het recht om te protesteren wanneer hij het gevoel heeft dat hem onrecht wordt aangedaan. Indien zij niet worden gehoord door de regering moeten zij uiteraard naar de Raad van State stappen. Die heeft op haar beurt de correcte beslissing genomen.”

… wel op regering

“Dat ongeziene geknoei bij de regering maakt ons wel heel kwaad”, gaat Vangansbeke verder. “Als zij de tijd genomen hadden om bezwaarschriften te behandelen, dan was waarschijnlijk enkel het kleine hoekje herzien geworden. Nu zien wij 340 hectare bos, waarvoor wij al jaren ijveren, geschrapt.”

Overheid faalt opnieuw

Het niet behandelen van de bezwaarschriften was bovendien niet de enige fout die de regering maakte. Aan het opstellen van het RUP ‘Afbakening Grootstedelijk Gebied’, zoals de volledige naam luidt, werd ook een onteigeningsplan gekoppeld. In dat onteigeningsplan zijn er vormfouten gemaakt. Er werden eigenaars aangeschreven die geen eigenaar waren, en er zijn mensen niet aangeschreven die wel eigenaar waren.

“Het gaat hier opnieuw over dezelfde kleine driehoek”, aldus Vangansbeke. “Die mensen hebben uiteraard hun rechten laten gelden. Zo werd dat deeltje uit het onteigeningsplan geschrapt toen het RUP werd goedgekeurd. Wij vonden het heel bizar dat een overheid een indringende beleidsbeslissing als een onteigeningsplan zo slecht kan opstellen. We kunnen geen begrip opbrengen voor die fouten. Misschien moeten zij wel eens onderzocht worden.”

Illegaal bos versus wetenschapspark

Zes jaar geleden plantte Natuurpunt zeven hectare illegaal bos aan de Rijvisschestraat in het Parkbosgebied. Dat deden ze toen enerzijds omdat ze het wachten op hun stadsbos meer dan beu waren. Anderzijds was het illegaal bos een teken van protest tegen de aanleg van een gepland wetenschapspark voor de Gentse universiteit op die locatie.

Niet alleen Natuurpunt was en is tegenstander van dat wetenschapspark. “Wij hebben samen met andere organisaties zoals de Boerenbond 2.500 bezwaarschriften tegen dat park ingediend tijdens het voorafgaande openbaar onderzoek. Die werden unaniem afgewezen in de Gemeentelijke Commissie voor Ruimtelijke Ordening omdat de stad per se daar het wetenschapspark wou inplanten”, vertelt Frank Maes.

Vandaag blijven er nog nauwelijks voorstanders van het wetenschapspark over. Zelfs de universiteit, voor wie het park is bedoeld, wil liever een andere locatie. De voorziene ruimte in het gebied van het Parkbos is namelijk niet groot genoeg. En dat terwijl aan het nabijgelegen wetenschapspark in de Tramstraat nog meer dan 200.000 vierkante meter beschikbaar is. Een terrein groter dan dat voorzien in het nieuwe park.

Maes ziet in dat illegaal geplante bos nu een kans voor de Vlaamse overheid om zowel de plannen voor het wetenschapspark definitief te verhuizen als de Gentenaars alvast een teken van goede wil te tonen. “Wij raden de overheid aan om het bos legaal te maken. Zo kunnen zij zonder veel moeite extra bosgebied creëren.”

Meer bos voor jeugd

“Stadsbossen hebben trouwens grote maatschappelijke waarde,” zegt Anton Christiaens van JNM Gent. “Het is belangrijk om even te wijzen op de noodzaak voor meer natuur en open ruimte in de stad. Wij zijn een jeugdbeweging die activiteiten organiseert net als andere jeugdbewegingen, maar telkens met de nadruk op natuur en milieu. En wij schreeuwen om meer bos en open ruimte voor de realisatie van die activiteiten. Nu kan dat alleen in de Blaarmeersen en heel misschien in het Citadelpark.”

“Niet alleen voor jeugdbewegingen zou het Parkbos een gouden zaak zijn. Ook bij scholen en gezinnen zou het bos succes hebben. Het nut van groen kan niet genoeg benadrukt worden. Veel studies tonen namelijk aan dat mensen die vaak in contact komen met groen beter in hun vel zitten.”

Europese richtlijnen

“Naar aanleiding van die vele studies heeft Europa zelfs enkele richtlijnen uitgezet. Elke inwoner van stedelijk gebied moet honderd vierkante meter groen in de buurt van zijn of haar woning hebben om te kunnen spreken van een gezonde hoeveelheid. Als we dat doorrekenen naar Gent en de voorzichtige schatting maken van 250.000 inwoners, zou er 2.500 hectare groen moeten zijn. Op dit moment ligt er rond Gent 940 hectare bos, waarvan slechts 64 hectare vrij toegankelijk is. Dat is minder dan in het Duitse Ruhrgebied, wat een sterk geïndustrialiseerd gebied is, en minder dan in Londen.”

Rap een RUP

JNM Gent en Natuurpunt Gent hebben niet de ambitie om zich te verliezen in een verwijtenstroom aan de Vlaamse regering en het Gentse stadsbestuur. “De Raad van State heeft een signaal gegeven aan de overheid dat die zich geen slordigheden meer kan permitteren. Laat de overheid dat signaal nu gebruiken om snel een nieuw RUP op te stellen voor het Parkbos. Wij vragen dat minister van Ruimtelijk Ordening Philippe Muyters een prioriteit maakt van de realisatie van stadsbossen”, zegt Vangansbeke namens de twee organisaties.

“Begrijp ons niet verkeerd”, vult Christiaens Vangansbeke aan. “Wij wonen en leven zeer graag in Gent. Maar JNM Gent en Natuurpunt Gent zijn beide de grootste afdelingen van Vlaanderen. En in de stad is er nog enorm veel ruimte voor verbetering, zeker op vlak van bos- en natuurgebied. De politieke wil om daar wat aan te veranderen, is al vaak uitgesproken. Nu wachten wij nog op de politieke daadkracht.”