Twintig jaar na het vredesakkoord dat een einde maakte aan de oorlog in de voormalig Joegoslavische deelstaat Bosnië-Herzegovina, koerst dit land, dat nochtans jarenlang op “voorbeeldige wijze” werkte aan zijn interne vredesopbouw, in de verkeerde richting, waarschuwt de VN-Veiligheidsraad.

De staat Bosnië-Herzegovina bestaat sinds de Akkoorden van Dayton uit 1995 uit twee autonome entiteiten, de Federatie van Bosnië-Herzegovina en de Republika Srpska (Servische Republiek). Het recent door de Republiek Srpska aangekondigde referendum op 15 november 2015 over onafhankelijkheid vanaf 1 januari 2018 baart de VN grote zorgen. De Republika Srpska wil tevens een referendum houden over de vraag of het de autoriteit en besluiten van het centrale rechtssysteem in het land nog zal respecteren.

“Het besluit van de parlement van de Republika Srpska moet nog bekrachtigd worden”, zei, VN-vertegenwoordiger voor Bosnië-Herzegovina Valentin Inzko op 10 november 2015. “Er is nog een kans om deze schending van het vredesverdrag te herstellen. Ik verwacht van de autoriteiten in de Republika Srpska dat ze een stap terug zetten van de afgrond en het referendum afblazen.”

Inzko herhaalde een waarschuwing die de EU eerder gaf. “Een dergelijk referendum ondermijnt de cohesie, soevereiniteit en territoriale integriteit van Bosnië-Herzegovina. Het dreigt ook de pogingen te ondermijnen om de sociaaleconomische situatie van alle burgers in heel Bosnië-Herzegovina te verbeteren, en verdere integratie in de EU te blokkeren.

In de eerste tien jaar na de oorlog tot 2005 toonde het land zich een “lichtend voorbeeld” op het gebied van vredesopbouw en herintegratie, meldde Inzko. Er was bewegingsvrijheid, een rechtelijke macht, een miljoen vluchtelingen keerden terug naar huis, de economie stabiliseerde en drie legers die elkaar bestreden hadden, werden onder één ministerie van Defensie samengebracht.

Vanaf 2005 ging het echter niet langer de goede kant op. Een hernieuwde poging om concrete resultaten te boeken en een positief momentum te creëren, is volgens hem niet gemakkelijk. “Het is echter absoluut noodzakelijk, omdat de problemen waar Bosnië-Herzegovina mee te maken heeft, diep in het systeem verankerd zijn. Ze reflecteren een ingewikkelde bureaucratie, de zwakke punten in de economie, en ook de gevestigde belangen die politieke leiders en staatsbedrijven hebben in het in stand houden van deze situatie.” 

Inzko pleit voor serieuze politieke, sociale en economische hervormingen om investeringen aan te trekken en banen te creëren. “Als dat is gebeurd, zal de internationale gemeenschap via het IMF, de Wereldbank en andere instituten bereid zijn genereus hulp te bieden om het land door deze uitdagende periode te helpen.”

De komende maanden zijn volgens hem bepalend, omdat dan duidelijk wordt in hoeverre de autoriteiten in staat zullen zijn hun eigen hervormingsagenda door te voeren.