EU-commissievoorzitter Ursula von der Leyen is niet onbesproken. Ze is niet alleen afkomstig uit de oude Duitse elite, als Duitse minister van Defensie gaf ze om onduidelijke redenen tientallen miljoenen aan consultancy bureaus. In de miljardendeal met Pfizer tijdens de covid-crisis weigerde ze licht te werpen op haar communicatie met de farmareus.

De gilde van vliegende diplomaten

Ursula von der Leyen is een geharnaste atlanticus. Ze treedt in feite op als opdrachthouder, als de consul-generaal van Washington in Europa.

De confrontatie van het Westen met Rusland en China verloopt niet vlot. Rusland is niet vermorzeld onder de westerse economische oorlog en is niet geïsoleerd in de wereld. China zet zijn ontwikkelingspad voort op weg naar een grootmacht onder de leiding van de Communistische Partij in een langetermijnproject van “socialisme met Chinese kenmerken”. Tot razernij van de westerse elites. Er moet dus iets gebeuren, vinden de elites in het Westen.

Ursula behoort tot de gilde van hoge westerse diplomaten die met tientallen vliegtuigen in de lucht hangen richting verre landen in een kruistocht tegen Rusland en China. En om nieuwe handelsakkoorden te sluiten die de Europese afhankelijkheid van die landen moeten compenseren.

De meeste landen uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika willen, uit welbegrepen eigenbelang, handel en samenwerking en zeker geen een economische oorlog met Rusland en China. Ze verwerpen de invasie, maar pleiten voor de-escalatie en onderhandelingen over Oekraïne.

Duitsers vliegen naar Zuid-Amerika

Ursula’s rondreis door Zuid-Amerika, na haar desastreuze reis naar China, volgt op de trip van de Duitse kanselier Olaf Scholz naar Brazilië begin dit jaar. Hij kwam openlijk vragen om wapenleveringen aan Oekraïne. De Duitse sociaaldemocraat kwam van een kale reis terug. Hij moest horen, en dan nog op een persconferentie, van de sociaaldemocratische president Lula da Silva, dat Brazilië niet meedoet aan de oorlogskoorts. De president pleit voor de-escalatie, vredesinitiatieven en onderhandelingen.

Enkele weken geleden landde dan ook de Duitse oorlogszuchtige minister van Buitenlandse Zaken Annelena Baerbock (Groen) die eveneens een koude douche kreeg. De Braziliaanse president en zijn minister van Buitenlandse Zaken hadden geen tijd om haar te spreken alhoewel het bezoek lang vooraf gepland was.

De president had het te druk met de voorbereiding van de BRICS-samenkomst in augustus e.k. En minister van Buitenlandse Zaken Mauro Vieira was in Ethiopië en had daar gesprekken met de eerste minister. Minister Annelena Baerbock moest het stellen met een kabinetsmedewerker van de minister.

Economische en geopolitieke agenda

Ursula von der Leyen heeft een economische en geopolitieke agenda voor haar bezoek aan Brazilië, Argentinië, Chili en Mexico.

Als atlantiste is ze de Europese handelsvertegenwoordigster van de Washington-plannen over Oekraïne en Rusland. Washington laat het aan Ursula over die bij zijn zuiderburen te sluiten. Omdat de VS zelf in nog weinig landen van Zuid-Amerika en de Caraïben welkom zijn, gezien de bloedige en pijnlijke ervaringen van deze landen met de VS.

Ursula tracht het EU-Mercosur ontwerphandelsakkoord uit de diepvriezer te halen. Dat heeft een lange lijdensweg van onderhandelingen achter zich. Het werd in 1999 opgestart. In 2019 ondertekende de EU een principeakkoord met de Mercosur-landen (Brazilië, Paraguay, Uruguay en Argentinië). Het kwam in de diepvriezer terecht omdat het Europees parlement, de vakbonden en milieuorganisaties vonden dat er te weinig afdwingbare normen in stonden inzake arbeidsrechten en milieunormen.

Op 17-18 juli komt het ontwerpakkoord opnieuw ter sprake. Men hoopt het akkoord definitief te ondertekenen tegen eind dit jaar.

Smeerolie

Waarom wordt het diepgevroren Mercosur-akkoord nu geactiveerd? Het gaat zoals gezegd, om het tegengaan van de opkomst van China en om sancties tegen Rusland. Die dwingen de Europese Commissie nieuwe afzetmarkten en grondstoffenleveranciers te zoeken.

In afwachting van dat akkoord bracht von der Leyen diverse beloftes mee als smeerolie voor de relaties. De EU beloofde 10 miljard euro te investeren in Zuid-Amerikaanse landen voornamelijk in projecten ter bestrijding van klimaatverandering en voor de ontwikkeling van groene energie en de digitale economie in ruil voor samenwerking in de winning van zeldzame aardmetalen. In Brazilië investeert de EU 2 miljard euro in een schonere productie van waterstof en 430 miljoen euro in projecten om ontbossing tegen de gaan.

Voor Brazilië is dat alles welgekomen. Maar de beleidvoerders zien ook de adders onder het gras.

President Lula pleit voor binnenlandse ontwikkeling

De EU ziet, zoals in de koloniale schema’s, het zuiden bijna alleen als grondstoffenleverancier aan Europa. Terwijl de EU verkoper wordt van geavanceerde technologie en producten aan de Mercosur-landen. Zuiderse landen voeren dus westerse hoogontwikkelde producten in, terwijl zij zelf dreigen in onderontwikkeling te blijven. Von der Leyen noemt dat de re-industrialisering van de Mercosur-landen.

Met de centrumlinkse president Lula da Silva neemt Brazilië afstand van die neokoloniale recepten. Hij wil voorrang geven aan de binnenlandse ontwikkeling van de Braziliaanse economie. Zo wil hij dat Europese bedrijven niet langer mogen meedingen naar openbare aanbestedingen. Terwijl Mercosur bevroren werd, ontwikkelde zich in Brazilië een eigen automobielindustrie met goed betaalde banen. De president wil deze en andere Braziliaanse industrieën beschermen tegen de Europese multinationals.

Kinderarbeid, dwangarbeid en slavernij, geworteld in de eeuwen Europees kolonialisme, zijn etterbuilen in het sociaal weefsel van Brazilië. Ursula von der Leyen heeft terzake weinig lessen te geven. Zo was het in Brazilië gevestigde Duitse Volkswagen do Brasil kampioen in onmenselijke arbeidsverhoudingen.

Dankzij Lula’s twee vorige regeerperiodes en deze van zijn partijgenote Dilma Rousseff (2000-2015) werd grote sociale vooruitgang geboekt maar onder de neofascist Jair Bolsonaro (2019-2022) weer drastisch teruggeschroefd.

Zoals steeds is het hypocrisiegehalte bij de Europeanen groot. Enerzijds zal het Mercosur-akkoord de Braziliaanse export van sojabonen, rijst, maïs, meel, veeteelt, kippen naar de EU verhogen. De machtige Braziliaanse agro-industrie zal de ontbossing blijven bevorderen om die producten naar Europa te kunnen exporteren. Tegelijk vraagt de EU Lula de strijd tegen ontbossing op te voeren- wat de president al doet. Hij verdedigt meteen ook de inheemse volkeren.

Lula: “Een partner dreig je niet met sancties”

Addendum bij Mercosur-akkoord spreekt over sancties

Ursula von der Leyen had een door de EU opgesteld bijkomend addendum meegebracht dat in het Mercosur-akkoord bijkomende verplichtingen opneemt voor Brazilië en de andere landen. In geval van niet-naleving volgen er sancties.

De presidenten van zowel Brazilië als Argentinië verwerpen deze benadering. President Lula da Silva ketste dit addendum af op de gezamenlijke persconferentie in Brasilia. Hij stelde dat ”tussen strategische partners moet het uitgangspunt vertrouwen zijn en niet wantrouwen en nog minder sancties.” (cfr. TV TeleSur)

Wat ook niet van aard is om de Brazilianen en Argentijnen gunstig te stemmen zijn de onophoudelijke pogingen van de Duitsers om hun oorlogslogica tegen Rusland en Oekraïne op te dringen. Terwijl de zuidelijke landen een totaal andere benadering hebben van het Oekraïne-conflict en de rol van de NAVO en de Amerikanen.

Von der Leyen sprak in de persconferentie de hoop uit op steun van Brazilië voor het standpunt van Brussel – lees Washington – over het conflict in Oekraïne. Zij gaf daar Rusland nog eens de schuld van de problemen op het gebied van energie en kunstmest. De Zuid-Amerikanen zien dit als een inbraak in hun soevereiniteit om autonoom beslissingen te nemen in internationale kwesties.

Ursula von der Leyen, de gezalfde van Washington in Europa, heeft er in Zuid-Amerika een vermoeiende reis op zitten. Het werd meer een ontdekkingsreis, een schoolreis van de EU-Commissievoorzitter om kennis te maken met de wereld van Brazilië, Argentinië, Chili en Mexico. Het moet voor haar een ontwaken zijn geweest dat ze als rechtsconservatieve met verkozen linkse presidenten moest spreken van Chili, Mexico, Argentinië en Brazilië.

Ursula von der Leyen zal moeten leren dat de diefstal door de Engelse piraten van het Venezolaanse goud, de zestig jaar durende economische oorlog tegen Cuba, de jarenlange bloedige rechtse dictaturen, de projecten van Rusland en China … de ruimte versmald heeft voor de invloed van de westerse elites. Hopelijk heeft Ursula toch iets nuttigs gedaan en leerde ze in het veelkleurige en rijke Zuid-Amerikaanse continent empanadas en cachapa’s eten.