Eten is er altijd en overal. Het kost bijna niets meer. Maar er zijn wel enkele keerzijden: het is zijn waarde verloren, we eten er te veel van, we gooien het weg en het reist de wereld rond. Meer en meer kinderen weten niet meer waar hun voedsel vandaan komt. Voor hen is het niet duidelijk dat melk afkomstig is van een koe en dat er wel degelijk eentje is geslacht om hun hamburger te serveren. De echte hamvraag luidt: is er nog een weg terug? Kunnen we de omslag maken naar voeding die gezond en duurzaam is? En hoe dan? Voedsel stond lange tijd niet op de lokale agenda omdat landbouw een materie is die vooral op nationaal en Europees niveau bepaald wordt. En toch kan een stad het verschil maken, daar ben ik van overtuigd. Hoe? Door een mentaliteitswijzing bij onze inwoners – en dus de consument- te realiseren, maar ook door hen te tonen hoe het anders kan en hen daarin te ondersteunen.

Een stad in beweging
Met het project Leuven Klimaatneutraal wil de stad Leuven een transitieproces inzetten om tegen 2030 als eerste Vlaamse stad klimaatneutraal te zijn. Dat wil zeggen dat de stad tegen 2030 geen broeikasgassen meer uitstoot (door ondermeer energieverbruik en verkeer) of de resterende uitstoot compenseert, zodat Leuven niet meer bijdraagt aan de klimaatsverandering Het proces verloopt in een aantal fases. De stad werkt samen met de wetenschappers van de KU Leuven, Leuvense bedrijven en organisaties aan een actieplan. Uiteraard wordt het lot van de stad niet alleen in handen gelegd van experts en studiebureaus. Ook de inwoners doen hun inbreng. Tenslotte moeten zij het plan mee helpen uitvoeren. Daarom kan het middenveld mee debatteren tijdens verschillende ronde tafels over wonen, energie, mobiliteit en landbouw en krijgt de gewone Leuvenaar de kans zijn stem te laten horen in het Leuvense Klimaatparlement. Daar worden antwoorden gezocht op vragen, zoals: ”Met welke acties kunnen we Leuven klimaatneutraal maken? Wat is haalbaar? Welke initiatieven hebben een draagvlak?”. Tegen februari 2013 moet er een breed gedragen klimaatactieplan op tafel liggen. Het plan is een vertrekpunt, dat hopelijk vele mensen inspireert en zich als een virus doorheen de stad verspreidt zodat Leuven een veerkrachtige, rijke en aangename toekomst tegemoet gaat .
 

Kiezen voor een gesloten en lokale voedselketen
Duurzame consumptie en hoe we omgaan met onze voeding is voor mij een belangrijk onderdeel van deze puzzel. Het loopt als een rode draad door alle thema’s van ons klimaatplan. Als we bijvoorbeeld open ruimte vrijhouden om voeding te produceren, moeten we daar rekening mee houden in de verdere stedenbouwkundige ontwikkeling van onze stad. Zo kan het kiezen voor verdichting en hoogbouw een logisch gevolg zijn. Maar evengoed kunnen we daken van publieke gebouwen of huizen inzetten om groenten te kweken. Voeding is een basisbehoefte. Maar wat we eten heeft een enorme impact op het milieu vooraleer het op ons bord belandt: van de productie, verpakking, tot het transport en de distributie ervan. Terugkeren naar een lokale productie en distributie van onze voeding is volgens mij noodzakelijk om de klimaatopwarming tegen te houden. Daarnaast moeten we mensen ook bewust maken: ‘weet wat je eet en welke gevolgen het heeft voor mens en natuur’. Ik pleit dan ook voor een apart Leuvens manifest over een lokale voedselstrategie dat voortvloeit uit ons globaal klimaatplan, met de uitbouw van een gesloten voedselketen waarvan de lokale voedselproductie en een nieuw consumentenpatroon de belangrijkste peilers zijn.
 

Utopie of haalbare kaart
Hoe ga je dat concreet realiseren? Ik heb alvast een persoonlijke wenslijst voor Leuven klaar. Leuven moet opnieuw voor een stukje voorzien in haar eigen voedselbevoorrading: met lokale groenteteelt in volkstuintjes, samenoogstboerderijen, moestuinen op daken en terrassen. Er is nood aan minstens 5 ha groene ruimte voor volkstuintjes, waar Leuvenaars onder begeleiding zelf aan de slag kunnen om groenten te kweken De stad kan ook investeren in een kinderboerderij op de site van Abdij van Park, zodat kinderen leren omgaan met natuur, dieren en gezonde voeding. We kunnen meer fruitbomen aanplanten in stadsparken en in de wijken of stadsimkers stimuleren die voor een lokale honingproductie zorgen en de biodiversiteit in de stad stimuleren.
Tenslotte is er ook een heropvoedingproject van de consument nodig. Het zou mooi zijn als we de Leuvenaar weer een beetje meer laten eten volgens de seizoenen en als we erin slagen om de vergeten lokale groenten opnieuw op de kaart te zetten. Dat kan ondermeer gestimuleerd worden door de uitbouw van een lokale boerenmarkt, waarbij producten rechtstreeks van het veld op het bord van de consument belanden. Zo’n markt laat lokale boeren ook toe om op grotere schaal te produceren omdat ze een onmiddellijke afzetmarkt hebben. ‘Eerlijke producten van bij ons, smaken nog zo goed’, zou de baseline kunnen zijn. De Leuvenaar lust ook wel een stukje vlees. Daar is in principe niets mis mee. Maar als je alle dieren die we per jaar opeten in Leuven laat groot brengen, heb je vier keer de oppervlakte van Leuven nodig. De vraag is dan ook: “Kunnen we niet met minder?”. En het antwoord is: “jazeker”. Het zal in de toekomst zelfs met minder moeten. Die gedachte verder doen rijpen in de geesten van de mensen en hen stimuleren om af en toe eens een vegetarisch alternatief te proberen, is het sluitstuk van onze opdracht. De stad kan hierbij helpen, maar kan het ook zelf stimuleren door het goede voorbeeld te geven. Door bijvoorbeeld zelf consequent deze duurzaamheidreflexen toe te passen binnen haar eigen organisatie en tijdens de evenementen en recepties die ze zelf organiseert of ondersteunt.
 

Ik geloof dat we historisch gezien op een keerpunt staan. We zijn het aan onszelf en de volgende generaties verplicht om Leuven verder uit te bouwen als een gezonde en groene stad met een nieuwe duurzame economie. Een stad waarin we binnenkort misschien de doortocht van de stadsboer vieren, na de stadssopraan, -fotograaf, -DJ en –kok? Waarom niet!