Zoals te verwachten was, is de administratieve rechtbank ingeschakeld tegen het nieuwe zwembadreglement van Grenoble dat op 16 mei met een nipte meerderheid werd aangenomen door de gemeenteraad. Het nieuwe reglement maakt het voor vrouwen mogelijk topless te zwemmen (wat mannen natuurlijk al lang mochten) en ook in boerkini, al wordt die kleding niet genoemd in het reglement.
Aangespoord door de minister van binnenlandse zaken Darmanin heeft de prefect van de regio de zaak voor de rechtbank gebracht. Die heeft op 25 mei gedurende anderhalf uur verschillende partijen in het conflict gehoord: de prefectuur, de stad Grenoble, de actiegroep Alliance Citoyenne en de Ligue des Droits de l’homme. Daarna besliste de rechtbank in kortgeding het reglement op te schorten.
Als begin juni de zwembaden opengaan, zal dat dus met het oude reglement zijn. Hoe de juridische strijd verder gaat, is nog niet duidelijk. Een beroep ligt voor de hand en burgemeester Piolle heeft al aangekondigd dat hij zich tot de Conseil d’Etat zal wenden. Bovendien is de boerkini al toegelaten in de zwembaden van de stad Rennes, waar er geen problemen rond zijn. Dit kan als een positief precedent gelden, maar in het licht van het kortgeding in Grenoble is evengoed een opschorting of annulatie van het zwembadreglement in Rennes mogelijk.
Juridische subtiliteiten en stommiteiten
De rechtbank heeft in het geval van Grenoble een merkwaardige redenering uitgedacht. In het algemeen geldt: “Hoewel de gebruikers van een openbare dienst vrij hun religieuze overtuiging mogen uiten, verbieden de beschikkingen van artikel 1 van de Grondwet aan eender wie zich te beroepen op zijn levensbeschouwelijke overtuiging om af te wijken van de gemeenschappelijke regels die het goed functioneren van de openbare diensten organiseren en verzekeren.”
Van welke regels is er dan afgeweken? Het nieuwe, nu opgeschorte zwembadreglement, eist nauw aansluitende badkleding, dus geen shorts en geen losse T-shirts. Maar een los fladderende boerkini zou wel kunnen? Dat is volgens de rechtbank fout: “Door de gebruikers van de gemeentelijke openbare dienst van de zwembaden van Grenoble toe te staan kleding te dragen die ‘niet nauw aansluit op het lichaam’, met als enige voorwaarde dat die kleding niet langer is dan halfweg de dijen – zoals met name het geval is bij de badkleding die boerkini heet – dit wil zeggen in afwijking van de algemene regel die verplicht tot nauw op het lichaam aansluitende kleding om bepaalde gebruikers toe te staan die regel te ontwijken met een religieus doel, zoals ook erkend wordt in de geschriften van de gemeente, hebben de auteurs van de omstreden beslissing een zware overtreding begaan van het principe van de neutraliteit van de openbare dienst.”
De haarkloverijen van de rechtbank en het grove verwijt van een “zware overtreding” van de neutraliteit van de openbare dienst, zijn in de geest van de separatismewet waarmee Macron en Darmanin de Franse samenleving vergiftigen, maar tegen de grondwet, die in haar artikel 1 immers zegt over de Republiek: “zij respecteert alle religieuze overtuigingen”. Dit positieve, inclusieve principe houdt juist in dat je niet om een religieuze overtuiging uit het zwembad geweerd wordt. Het nieuwe zwembadreglement is in die zin opgesteld, en dat is te waarderen. De rechtbank heeft kronkelredeneringen nodig gehad om het reglement af te wijzen en de stad Grenoble te beschuldigen, zonder zich te verplaatsen in de redeneringen van de stedelijke overheid. Meteen is ook duidelijk hoe de rechtspraak is omgebogen: niet meer het grondwettelijk principe van respect voor de levensbeschouwingen staat voorop, maar wel het zoeken naar toegevingen aan de godsdienst, met name de islam, die als ongepast en ongeoorloofd gelden.
Wel zou het reglement moeten worden geharmoniseerd, maar daar was geen rechtszaak voor nodig. Het verbod op shorts en loshangende T-shirts heeft te maken met hygiëne: het is niet de bedoeling dat je met de kledij waarmee je op straat rondloopt, komt zwemmen: om hygiënische redenen is het vereist dat je in het zwembad een specifiek badpak in specifieke badstof aantrekt. Dat moet misschien anders of duidelijker worden verwoord in het reglement. De algemene regel dat een badpak nauw op het lichaam moet aansluiten kan dan vervallen.
Het islamofobe communautarisme van de meerderheid
Of zo’n aanpassing snel kan worden doorgevoerd en of ze goedgekeurd geraakt, is de vraag. Het gehakketak over een banaliteit als de boerkini is duidelijk de uiting van een centraal conflict in de Franse samenleving, namelijk dat over de acceptatie van de islam en in ruimere zin van diversiteit. Dat er verschillende vormen van schaamtegevoel, zedigheid en normen voor onbloting en bedekking van het lichaam naast elkaar bestaan, is evident, en een openbare dienst in een democratische samenleving moet daar zo goed mogelijk aan tegemoet komen. Maar dat principe wordt ontkend, alles wat islamitisch is, wordt gezien als een bedreiging, als oprukkend islamisme, als teloorgang van de Franse cultuur. Daarmee worden moslims buiten de samenleving geduwd, tenzij ze zich volledig assimileren aan wat de meerderheid als “normaal” bestempelt.
De hetze van Darmanin en zijn broodheer Macron tegen het “communautarisme” of “separatisme” is, dat is al vaker opgemerkt, zelf een uiting van communautarisme, maar van een dictatoriale en repressieve soort. Darmanin ging zelfs tekeer tegen het voedselaanbod in de supermarkten, waar volgens hem halal en kosjer eten niet thuishoren. Het communautarisme van de meerderheid is een erfenis van het koloniale denken dat een Franse cultuurnorm (inzake kleding, taal, vakantie, levensstijl…) vooropstelde waar de gekoloniseerden moesten proberen aan te voldoen om geaccepteerd te worden. De Franse samenleving grijpt terug naar de koloniale denkschema’s en de afkeer van alles wat als ‘on-Frans’ gedefinieerd wordt en verwijdert zich zo steeds meer van een democratie met de idealen van Egalité, Fraternité, Liberté…
À Grenoble, la justice suspend l’autorisation du burkini (lefigaro.fr)
