Chronisch tekort
Bij het begin van de coronacrisis werd Italië overweldigd door het virus. Iedereen herinnert zich nog de verschrikkelijke beelden van overvolle ziekenhuizen met stervende patiënten. Cuba zond toen een medische brigade om het ergste leed te helpen opvangen. Eenmaal de pandemie onder controle, keerden de Cubaanse artsen en verplegers terug naar huis.
Een goede twee jaar later ging er opnieuw een brigade met medisch personeel uit Cuba naar Italië, meer bepaald in Calabrië, het meest zuidelijke deel van Italië. De brigade is nog steeds actief. Ditmaal is er geen urgente noodsituatie, maar gaat het over een ernstig en chronisch tekort aan Italiaanse artsen in de regio.
Dit tekort wordt veroorzaakt doordat Italiaanse dokters massaal naar het buitenland trekken. Tussen 2019-2021 zijn 21.000 vooral jonge artsen en nog eens 17.000 verpleegkundigen vertrokken naar vooral Europese landen, ook Golfstaten, waar ze meer kunnen verdienen. Volgens een bevraging overweegt 40 procent van het medisch personeel in Italië om uit te wijken. Artsen wijken ook uit naar Italiaanse privéklinieken die ze meer betalen.
40 procent van het medisch personeel in Italië overweegt om uit te wijken naar het buitenland
Naast de lagere salarissen schrikken de slechte infrastructuur, de lange werktijden en de bureaucratie niet alleen nationale verpleegkundigen af, maar verhinderen ze ook de komst van buitenlanders op zoek zijn naar kansen in de sector. Artsen uit andere landen willen niet in Italië werken, omdat ze veel meer verdienen in landen als Frankrijk, Duitsland of België.
Lorenzo Grillo della Berta, verantwoordelijk voor de gezondheidszorg in Morbegno, ten noorden van Milaan, vertelt over een ziekenhuis met slechts 15 bedden dat gesloten is door gebrek aan personeel. “Het is een afgelegen plek en is niet aantrekkelijk. Zodra je de grens over bent naar Zwitserland, verdien je pakken méér”, meer bepaald 3.000 euro per maand tegenover 1.500 euro.
Cuba present
De situatie werd onhoudbaar in Calabrië. Roberto Occhiuto, president van deze zuidelijke deelstaat, deed er alles aan om artsen uit het buitenland te halen, maar dat lukte niet. “Ik heb het geprobeerd met Albanese artsen. Ze vertelden me dat ze in Italië vijf tot zes keer meer kunnen verdienen dan in eigen land, maar dat ze in Duitsland nog veel meer kunnen verdienen.”
Havana reageerde wel positief op zijn vraag en er kwam een contract voor 497 artsen, waarvan er op dit moment al 171 in de regio werken. De bedoeling is dat ze drie jaar blijven.
Wanneer de Cubanen in 2025 normaal terug huiswaarts keren, zal volgens de Italiaanse vakbonden een kwart van de 102.000 Italiaanse artsen de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Het probleem zal dus niet opgelost raken tegen dan.
Geneeskunde voor het volk …
Het is minstens merkwaardig te noemen dat een land uit het Zuiden met een welvaartsniveau dat zeker 10 maal zo laag ligt als dat van Italië en dat ook nog eens onder de strengste en langste blokkade in de wereldgeschiedenis leeft … dat uitgerekend dat land in staat blijkt efficiënt tussen te komen in gezondheidscrises in Italië, eerst tijdens de covidpandemie in het noorden van het land en nu al langer dan een jaar in het zuiden.
Dat zegt wellicht veel over het socialistisch maatschappijmodel en de prioriteiten die daarmee gepaard gaan. In Cuba is gezondheidszorg een absolute prioriteit. Het land investeert 11,4 procent van zijn bnp in de sector, dat is meer dan het dubbele van de meeste landen van Latijns-Amerika.
Cuba heeft 9 dokters per duizend inwoners, terwijl dat er in de VS maar 2,3 zijn. Volgens Unicef is Cuba voor kinderen en adolescenten het veiligste land van Latijns-Amerika om te wonen. Ondanks de actuele tekorten aan medicijnen en andere economische problemen bedroeg de kindersterfte in 2023 4 per duizend. Dat is het laagste cijfer van het continent en een score vergelijkbaar met de rijke geïndustrialiseerde landen.
De Wereldbank omschrijft het zo: “Cuba heeft internationale erkenning gekregen voor zijn prestaties op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg, met resultaten op het gebied van sociale dienstverlening die de meeste landen in het Zuiden overtreffen en op sommige gebieden de normen van de eerste wereld evenaren.”
Wereldbank: “De Cubaanse resultaten overtreffen die van de meeste landen in het Zuiden en evenaren op sommige gebieden de normen van de eerste wereld”
Gezondheidszorg is in Cuba volledig in overheidshanden. Artsenopleidingen zijn er voor iedereen gratis en wie eraan begint doet het alleszins niet voor het grote geld. Daardoor leidt Cuba veel meer artsen op dan het voor eigen bevolking nodig heeft en een deel van hen laat zich graag uitsturen naar het buitenland.
“Het leven van één mens is miljoenen keer meer waard dan alle eigendommen van de rijkste mens ter wereld”. Een uitspraak van Che Guevara die aan de ingang hangt van het universitair ziekenhuis van Havana en die ongetwijfeld de Cubanen inspireert die op missie meegaan en de wereld rond mensenlevens redden.
“Het leven van één mens is miljoenen keer meer waard dan alle eigendommen van de rijkste mens ter wereld”. Foto: Katrien Demuynck
… of geneeskunde voor de centen?
In Cuba zijn specialisten, huisartsen en andere gezondheidswerkers betaalde werknemers. Ze werken met andere woorden in loondienst. In Europa zijn het vaak ‘zelfstandigen’ waarvan vooral specialisten inzetten op een zo hoog mogelijk inkomen, in een systeem van prestatiegeneeskunde en erelonen.
Om die lonen hoog te houden wordt vaak een kunstmatige schaarste gecreëerd of onderhouden. Een teveel aan artsen zou het inkomen van de dokters en specialisten doen verlagen. Daarom proberen artsen ’syndicaten’ in Europese landen de toegang tot de studie geneeskunde beperkt te houden.
Het is veelzeggend dat een land waar extreemrechts aan de macht is een beroep moet doen op communistische artsen om uit de problemen te geraken
En dan zijn er ook nog de besparingen in de sector. In Italië laat zich dat heel sterk voelen. Tijdens de pandemie beloofde de regering meer te investeren in de volksgezondheid maar het bleven beloften. De extreemrechtse regering Meloni zet nu het mes in de gezondheidsuitgaven. In 2023 bedroegen de uitgaven 6,6 procent van het bnp, in 2025 zal dat nog maar 6,2 procent zijn, terwijl de bevolking vergrijst en de noden dus toenemen.
Waar specialisten aanzienlijk minder verdienen dan in de buurlanden zijn de lonen van de andere artsen en gezondheidswerkers in de openbare ziekenhuizen schandalig laag. Geen wonder dus dat er een nijpend tekort ontstaat aan medisch personeel en dat de gezondheidswerkers begin december in staking gingen. Naar schatting 85 procent van het gezondheidspersoneel legde het werk neer.
Het is veelzeggend dat een land waar extreemrechts aan de macht is een beroep moet doen op communistische artsen om uit de problemen te geraken.
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
