Integendeel eigenlijk (Gazet van Antwerpen, 18 mei 2024). Wat is de werkelijke bedoeling van de vzw Kham¹die Conner Rousseau rechtstreeks dagvaardt voor de strafrechter? Brengt dat maatschappelijk en politiek weinig heil? Het antwoord op deze vraag behoeft voor de burger, die uiteraard geen jurist is, wat uitleg. Want achter deze vraag zit wel meer dan ze vermoedt.

Volgens de procureur is de strafvordering vervallen omdat Rousseau aan alle voorwaarden heeft voldaan. Het parket besliste inderdaad tot een bemiddelingsprocedure en die werd door hem opgevolgd.

Bemiddeling in strafzaken is erop gericht een geschil te regelen zonder dat een rechter optreedt. Het doel van de bemiddeling in strafzaken bestaat er in om een communicatieproces tussen dader en slachtoffer op gang te brengen waarin beide partijen tot een overeenkomst komen en zo het conflict in eigen handen nemen.

Het herstel van de schade (dat verschillende vormen kan aannemen) is een basisvoorwaarde. De bemiddeling beoogt het niet-recidiveren van de dader. Indien iedereen die er bij betrokken is akkoord kan gaan, dan kan deze procedure een goed resultaat opleveren.

Maar wat indien dit niet het geval is? Wie moet dan beslissen en hoe gebeurt het dan?

Voorgaande vraag toont de twee onvolkomenheden van bemiddeling. Het gebeurt tussen procureur en verdachte, dus zonder tussenkomst van een rechter en het dossier wordt evenmin in een openbare zitting voorgelegd. Het is dus de procureur die beslist wat het gevolg is van het begane misdrijf en dit gebeurt op vertrouwelijke wijze.

Vraag is of door de eenzijdige beslissing van één procespartij, namelijk de procureur, de gehele strafvervolging ikomt te vervallen. Heeft de andere procespartij, de benadeelde, dan niet meer het recht om tegen de beslissing van de procureur in te gaan door een rechtstreekse dagvaarding zodat een rechter in een openbaar en tegensprekelijk proces er moet over beslissen?

Indien deze dagvaarding niet ontvankelijk wordt verklaard, betekent dat een grote wijziging in de algemene principes van het eerlijk proces.

Een eerlijk proces betekent dat alle partijen het recht hebben op een eerlijke en openbare behandeling van de zaak, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat bij de wet is ingesteld².

Dit biedt een waarborg tegen arbitraire uitspraken en zorgt ervoor dat de bevolking op de hoogte is van het reilen en zeilen van justitie. Indien de rechtstreekse dagvaarding niet ontvankelijk is ontbreken dus in de definitieve afhandeling door bemiddeling twee belangrijke elementen: er is geen openbare behandeling en er is geen onpartijdig gerecht.

De procureur is immers geen rechter maar enkel een partij in de rechtszaak net als de verdachte en de benadeelde.

De kritiek op deze wijze van afhandeling is dus dezelfde als deze die tot de afkeuring van de afkoopwet leidde. In de eerste versie van de afkoopwet, die fraudeurs toeliet zonder tussenkomst van een rechter en op vertrouwelijke wijze een akkoord te sluiten met de procureur over enkel het betalen van een afkoopsom, was er evenmin een rechterlijk en een openbaar toezicht.

Dat is ook hier het geval. En dat is ook zo wanneer de procureur beslist om niet te vervolgen, om te seponeren. Andermaal wordt ook hierin de vraag gesteld naar de recente uitbreidingen van de bevoegdheid van de procureur.

Het gaat niet enkel om het element dat hij zich in de plaats van de rechter stelt maar eveneens dat er geen enkel extern toezicht op is op wat hij dan doet. Het is opmerkelijk dat op alles wat een rechter doet dwél toezicht door andere rechters is voorzien.

Voorgaande elementen relativeren de bewering dat deen rechtstreekse dagvaarding voor de strafrechter maatschappelijk en politiek weinig heil brengt. Je kan zelfs het tegendeel stellen.

Indien een vertrouwelijk akkoord tussen de procureur en de verdachte volstaat om een einde te maken aan vervolging en de benadeelde het recht wordt ontzegd om in een openbaar en tegensprekelijk proces het oordeel van een rechter te bekomen is er geen sprake meer van een eerlijk proces.

Dan is er zelfs geen proces meer en volstaat de enkele beoordeling door de procureur. Is het dan niet maatschappelijk relevant dat een strafproces voor een onpartijdige rechter op een openbare zitting plaaatsgrijpt en niet op vertrouwelijke wijze met een akkoord tussen de procespartijen?

Omdat het politieke element hier eveneens van belang is en de kiezer hier binnenkort moet over beslissen is het eveneens belangrijk te weten wat er echt in deze dossiers staat, zowel in dat van de bemiddeling als in het dossier dat door de procureur werd “geseponeerd”.

Indien de enkele, vertrouwelijke, beslissing van een procureur voldoende is kan je de rechter gewoon afschaffen.

In welk rechtssysteem zijn wij dan terecht gekomen?

Notes:

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier