Met een jaarlijkse uitstoot van 54 miljard ton CO2 is de menselijke uitstoot van broeikasgassen ongekend hoog. De mensheid heeft ervoor gezorgd dat de temperaturen sinds het einde van de negentiende eeuw al met 1,14 graden Celsius zijn gestegen, en die opwarming neemt met een ongekende snelheid toe: meer dan 0,2 graden per decennium. De hoogst gemeten temperaturen op land (wat klimaatwetenschappers de maximale landoppervlaktetemperaturen noemen) stijgen zelfs twee keer zo snel. En het zijn die temperaturen die het meest relevant zijn voor de recordhitte die mensen voelen, of voor bosbranden.

Die cijfers betekenen ook dat het resterende koolstofbudget – de hoeveelheid CO2 die de wereld nog kan uitstoten om 50 procent kans te hebben om de temperatuurstijging onder 1,5 graden te houden – nu nog zo’n 250 miljard ton bedraagt. Aan het huidige tempo is dat in minder dan zes jaar op.

Informatiekloof versmallen

Dat zijn stuk voor stuk bevindingen in een nieuw rapport dat ik samen met 49 andere wetenschappers van over de hele wereld heb gepubliceerd. Het volgt de meest recente veranderingen in uitstoot, temperaturen en energiestromen in het aardsysteem. 

Die gegevens kunnen de nodige informatie leveren voor klimaatinspanningen. Bijvoorbeeld door te berekenen hoe snel de uitstoot moet dalen om internationale temperatuurdoelstellingen te halen. Dit is het eerste rapport in wat een reeks jaarverslagen moet worden, en het richt zich op het tempo waarin de aarde opwarmt.

We lanceren ook een nieuw initiatief, Indicators of Global Climate Change, dat alle noodzakelijke ingrediënten samenbrengt om voor het eerst de door de mens veroorzaakte opwarming jaar na jaar te volgen. We volgen de uitstoot van zowel broeikasgassen als vervuiling, en de opwarmende of afkoelende invloeden van die stoffen, om hun rol te bepalen.

Daarbij gebruiken we rigoureuze wetenschappelijke methoden, gebaseerd op de methoden die zijn uitgewerkt in de uitgebreide beoordelingen van het VN-Klimaatpanel (IPCC). IPCC-rapporten vormen voor regeringen en hun klimaatonderhandelaars wereldwijd een vertrouwde basis. Maar: ze verschijnen maar ongeveer om de acht jaar.

In een snel veranderende wereld, waar zowel het klimaat als het beleid snel kunnen veranderen, creëert dat een informatiekloof: betrouwbare indicatoren over de toestand van het klimaat ontbraken tot nog toe op de jaarlijkse VN-klimaattoppen.

Opwarmen en afkoelen

In dit eerste rapport hebben we dus bewijsmateriaal verzameld over alle broeikasuitstoot en hun veranderingen tijdens de pandemie. Van daaruit berekenen we de menselijke invloed op de temperatuurverandering. Dat vertelt ons hoe dicht de wereld is bij het overschrijden van de doelstelling om de opwarming onder 1,5  graad Celsius te houden, zoals vastgelegd in het Klimaatakkoord van Parijs.

We leggen ook uit hoeveel er al is veranderd sinds de laatste uitgebreide beoordeling door het IPCC (het zesde beoordelingsrapport, of AR6), dat gegevens tot 2019 evalueerde.

Om te weten hoe groot de rol van de mens is in de opwarming, moesten we nagaan hoe de menselijke activiteiten de energiestromen binnen het aardsysteem veranderen. Want de uitstoot van broeikasgassen stapelt zich op in de atmosfeer en houdt er warmte vast, terwijl vervuilende deeltjes, bijvoorbeeld uit de verbranding van steenkool, de neiging hebben om de aarde af te koelen door meer zonlicht te weerkaatsen. De afgelopen jaren is de uitstoot van broeikasgassen sterk gestegen, maar is de vervuiling wereldwijd gedaald. Beide trends samen leiden dus tot een recordopwarming: meer dan 0,2 graden per decennium.

Data iedereen toegankelijk

In de komende jaren willen we een bredere wetenschappelijke gemeenschap betrekken, en het vooral mogelijk maken om klimaatextremen te volgen zoals hittegolven, overstromingen en bosbranden. Zo houden we bij hoe de dagelijkse maximumtemperaturen boven land stijgen: twee keer zo snel als de gemiddelde temperatuur – al 1,74 graden hoger dan in de negentiende eeuw.

We hopen dat de data worden gebruikt door de belangrijkste doelgroep van de IPCC-informatie: de klimaatonderhandelaars en regeringen – zodat ze de omvang van de nodige maatregelen begrijpen. We willen ook dat een veel breder publiek op een volledig transparante manier toegang krijgt tot actuele en betrouwbare klimaatgegevens. Daarom bouwen we een open “dashboard”, waartoe iedereen toegang heeft om de gegevens te bekijken.

Neutraal

En omdat we vertrouwen willen opbouwen in onze resultaten, presenteren we de gegevens zonder te pleiten voor een bepaald beleid. We hanteren het IPCC-mantra om “beleidsrelevant” maar niet “beleidsvoorschrijvend” te zijn. We willen de gegevens voor zichzelf laten spreken, zodat beleidsmakers inzicht krijgen in het tempo van de klimaatverandering en de noodzakelijke maatregelen.

Naarmate we de komende jaren een reeks van dit soort rapporten publiceren, kunnen we, afhankelijk van de keuzes die in de hele samenleving worden gemaakt, de aanhoudende hoge uitstoot en opwarming, of snelle afname volgen waarbij de opwarming stabiliseert. Wat er ook gebeurt: de internationale klimaatwetenschap zal opvolgen en rapporteren.

Dit artikel is eerder verschenen bij IPS-partner The Conversation