© GCIS

De sterkte en doeltreffendheid van ons sociaal beschermingssysteem is onze redding

Zuid-Afrika was het eerste land in de regio waar besmettingen met corona zijn vastgesteld. De regering reageerde snel en kordaat, maar wat is de impact op de bevolking van de regenboognatie?

In Zuid-Afrika worden de socio-economische ongelijkheden duidelijk zichtbaar door covid-19. Dat heeft gevolgen voor zowel de bestrijding van de ziekte als voor maatregelen die de Zuid-Afrikanen de crisis moeten helpen te boven komen. Bij beiden staat één beg@rip centraal: sociale bescherming.

De reactie van de Zuid-Afrikaanse regering was tot nu toe kordaat. De president verklaarde het virus tot een nationale ramp en er werden maatregelen aangekondigd om de verspreiding tegen te gaan. Toch stelt de pandemie het gezondheidssysteem en het sociale zekerheidssysteem van het land aan de kaak.

Bij de maatregelen om verspreiding tegen te houden, horen onder andere een lock-down en afsluiten van de grenzen voor reizigers uit risicolanden. Er zijn ook hulpmaatregelen, zoals noodfinanciering aan sectoren die rechtstreekse getroffen zijn.

De eerste dagen werd vooral gehamerd op social distancing, wat kan helpen om de verspreiding tegen te gaan. Intussen ligt de nadruk op een lock-down. Maar dergelijke maatregelen tonen aan dat de Zuid-Afrikaanse overheid weinig voeling heeft met de dagelijkse realiteit van vele burgers.

View this post on Instagram

Lockdown day one: The army and the adverse effect. Anyone who has lived in or visited Alexandra township will understand its a high pressure society, notorious for its population density. People here live on top of one another in small often subdivided stands. Personal space is a luxury, sewage overflow in the streets isn’t uncommon and people survive by forming strong community bonds and by creating informal jobs that have been deemed illegal since the lock down. Its hard to fathom how a lock down would practically work here or how its possible to exercise social distancing, a simple task in suburban areas. As members of the South African Defense Force infantry platoon make their way through the aged streets of Alex they bring with them a sense of excitement. Residents peer through windows and watch from front doors. Most small groupings quietly disperse but in some areas people congregate in large groups to see the spectacle. Some dance with excitement others pose for photographs. People disperse at the last moment in panic, running into crammed alleyways when foot soldiers pass by. The threat of a deadly unseen virus seems unimaginable here. Its possible that the army’s presence is having an adverse effect. To residents it might seem like a novelty. But this one might end in tears. #21daylockdownSa #covid19 #LockdownSA #covid19SA #Johannesburg #Hillbrow #Documentary #photojournalism

A post shared by alaister (@alaisterrussell) on Mar 28, 2020 at 1:27am PDT

In Zuid-Afrika woonden volgens ruwe schattingen in 2011, tussen de 2,9 en 3,6 miljoen mensen in informele vestigingen. Het echte cijfer ligt waarschijnlijk een pak hoger. In die omgeving is het onmogelijk om afstand te houden of zelfs om thuis te blijven. Wasserijen of waterbronnen zijn gemeenschappelijke voorzieningen, waar mensen onvermijdelijk naartoe gaan. Het zijn ook plaatsen waar ze onvermijdelijk anderen tegen komen.

Ook inspanningen op het gebied van gedragsverandering zijn amper haalbaar. De meeste Zuid-Afrikanen in de informal settlements worden dagelijks geconfronteerd met de uitdagingen van aanbevelingen om verspreiding tegen te gaan. Regelmatig wassen van de handen is bijvoorbeeld onmogelijk in een context waar er een gebrek is aan toegang tot stromend water.

Ongelijkheid

Zelfisolatie is een grote uitdaging voor velen door de toename van onzeker werk. Terwijl de rijkere klasse zich probleemloos in zelfquarantaine plaatst, kan de groeiende arbeidersklasse in Zuid-Afrika het zich niet veroorloven om zich te isoleren. Ze hebben geen andere keuze dan te blijven werken.

De toename van onzeker werk in al haar verschillende vormen, denk aan het nulurencontract, betekent dat arbeiders zich niet kunnen permitteren om een dag werk te missen. De arbeidersklasse geniet niet van de voordelen van de sociale zekerheid. Het sociale beschermingssysteem van Zuid-Afrika blijft ondoeltreffend, het beperkt zich vooral tot bepaalde sociale groepen zoals ouderen.

De crisis kan daarom Zuid-Afrika wakkerschudden. Sociale bescherming moet een investering zijn in mensen, een uitgebreid systeem dat iedereen in staat stelt zich aan te passen aan veranderingen in de economie en op de arbeidsmarkt. Een vangnet dat iedereen beschermt tegen sociale en economische kwetsbaarheid en dat zo de gevolgen van ongelijkheid in zowel de privé als de openbare ruimte kan verzwakken.

Auteur: Dawu Sehlaphi Sibanda