Racisme in de interimsector: een straatje zonder eind?

Zonder de invoering van praktijktests en zwarte lijsten, zal het verhaal van discriminatie in de uitzendsector een straatje zonder eind blijken te zijn. Om de zoveel tijd zal er terug een zaak opduiken en zal de sector terug communiceren dat ze verbaasd zijn, dat ze veel inspanningen doen en dat ze het spijtig vinden dat ze geviseerd worden. Hier moet dringend paal en perk aan gesteld worden.

16-09-2010 | Tinne Kenis & Ico Maly

Zes op acht interimkantoren discrimineren. Dat is de verpletterende conclusie van het verborgencamera-onderzoek van het VRT-programma Volt (één). Discriminatie binnen de uitzendsector is een steeds terugkerende ziekte op de Belgische arbeidsmarkt, waartegen doeltreffende  remedies vanuit de overheid en de uitzendsector steeds maar weer uitblijven. Telkens als er een nieuwe zaak aan het licht komt, beloven politiek en de sector acties. Aan mooie woorden geen gebrek. Helaas zijn de feiten veel minder rooskleurig.  Naar aanleiding van de reportage van Volt is Kif Kif op zoek gegaan naar de huidige stand van zaken in discriminatiebestrijding in de interimsector. Een overzicht.

De zaak-Adecco

De ‘Adecco-affaire’ barstte los in 2001, na een klacht van een medewerker van het bedrijf. Adecco hanteerde apartheidslijsten voor autochtonen en allochtonen via het interne informaticasysteem. Autochtonen werden gecodeerd met de afkorting BBB (Blanc Bleu Belge), in de vee-industrie de naam van een ‘zuiver’ Belgisch koeienras. Op die manier kon Adecco registreren welke bedrijven geen allochtone uitzendkrachten wensten. In Frankrijk kwam met de zaak-L’Oréal een gelijkaardig georganiseerd systeem aan het licht. Daar hanteerde Adecco de code BBR. Die stond voor Bleu Blanc Rouge, de kleuren van de Franse vlag. Adecco heeft een zeer uitgebreid klantenbestand van grote en kleine bedrijven, waarvan er sommigen diversiteit op de werkvloer citeren in hun beleidsplan en missie.  De realiteit is echter vaak anders. Het dossier Adecco betrof meer dan honderd bedrijven, waaronder bedrijven die reclame maken met hun engagement wat betreft diversiteit, die zich schuldig maakten aan racistische vragen.  Het dossier en de bewijzen waren er zwart op wit, honderden fiches met de BBB-codes werden in beslag genomen. Toch kwam er geen schot in de juridische zaak.

Tot Kif Kif, ABVV en SOS Racisme beslisten dat het zo niet verder kon.  In 2009, op 16 juni, ging de juridische procedure tegen het interimbedrijf Adecco na ruim acht jaar (!) van start. Nog geen twee weken later, op 30 jun, sprak de Brusselse raadkamer zich uit over de zaak-Adecco. Het uitzendkantoor wordt niet doorverwezen naar de correctionele rechtbank omwille van een procedurefout. Het gerechtelijk onderzoek was immers in het Frans gevoerd, terwijl de hoofdzetel van Adecco zich op Nederlandstalig grondgebied bevindt.

Kif Kif  en ABVV protesteerden. Later riep het ABVV nog op tot het verzamelen van bewijzen, maar na een vlaag van kritiek op dit ‘schandpaalinitiatief’ ging de storm weer liggen, en bleven we in hetzelfde bedje ziek.

Na de Adecco-affaire in 2001 sloot toenmalig minister van Werkgelegenheid Renaat Landuyt,  samen met het Vlaams Economisch Verbond (VEV) een protocol af om elke vorm van discriminatie op de arbeidsmarkt aan te pakken. 800 bedrijven ondertekenden toen het Manifest tegen Uitsluiting.

Ne souhaite pas de personnes exotiques

Bijna 3 jaar geleden, op 3 oktober 2007, diende Kif Kif ook een klacht in tegen de firma Deutsche Bank.  Het uitzendkantoor Mailprofs, dat voor Deutsche Bank rekruteert, vermeldde in een mail “Attention: ne souhaite pas de personnes exotiques pour aucun poste.”  Deze klacht leidde ertoe dat drie klokkenluiders getuigden van de wantoestanden in de sector. Hieruit bleek dat niet alleen Mailprofs in de fout ging, ook T-interim had zich schuldig gemaakt aan discriminatie. Het werd voor iedereen duidelijk dat het hier een structureel probleem betrof. Op 12 oktober 2007, naar aanleiding van de ingediende klacht, sprak Kif Kif met toenmalig Minister van Werkgelegenheid Frank Vandenbroucke.  We recapituleren:

Kif Kif: Welke afspraken zijn er gemaakt met de uitzendsector?
Vandenbroucke: Er zijn verschillende concrete afspraken met de uitzendsector waardoor we op een brede en proactieve manier diversiteit op de arbeidsmarkt willen promoten. Daar is ook een vzw voor opgericht: Vooruitzenden. Deze zorgt voor sensibilisatie en vorming. Vooruitzenden biedt ondermeer opleidingen interculturele communicatie aan en leert de uitzendsector omgaan met kansengroepen. Uitzendbedrijven worden ook aangezet diversiteitsplannen uit te werken en er wordt gewerkt aan het ontwikkelen van positieve acties. Federgon bewijst hiermee inspanningen te willen doen. Nu moeten we erop toezien dat Federgon zich aan zijn woord en zijn engagement houdt.

Federgon uitzendarbeid, de koepel van de interim kantoren, komt op 17 oktober 2007 met een aantal beloftes naar buiten, ‘nieuwe maatregelen om discriminatie efficiënter te bestrijden’:

1. Het optimaliseren van de interne werking in de uitzendbureaus, en meer in het bijzonder van de procedures om discriminerende vragen te bestrijden
2. Communicatie binnen de sector over klanten die discriminerende aanvragen formuleren.
3. Verbeterde communicatie tussen de Sociale Inspectie van het Vlaamse Gewest en de ombudsdienst van Federgon

De minister én de interimsector staken de handen uit de mouwen.  En het woord kon meteen kracht bijgezet worden op 25 oktober, nog steeds 2007, toen de Vlaamse sociale inspectie bij T-Interim Kortrijk inbreuken vaststelde op het discriminatieverbod. Minister Vandenbroucke vroeg de adviescommissie private arbeidsbemiddeling meteen om de erkenning van het uitzendkantoor om te zetten van een erkenning voor onbepaalde duur naar eentje van 6 maanden. In 2008 kwam het bericht dat de Sociale inspectie 4 bedrijven op de vingers tikte. Daarna werd het stil…

6 op 8 uitzendkantoren discrimineren
Tot Volt deze week uitpakte met haar undercover-onderzoek. In aanloop van de Volt-reportage op 15 september 2010, polste Kif Kif bij zowel de Sociale Inspectie als de ombudsdienst van Federgon naar de vooropgestelde aanpak in verband met de aangekondigde maatregelen van 2007. De juridische dienst van Federgon antwoordde op onze vraag naar de drie maatregelen, dat zij inderdaad advies geven aan hun leden, maar dat ze van interne ‘zwarte lijsten’ geen weet hebben. Ook van een structureel samenwerkingsverband met de sociale inspectie had de man geen weet.  We belden vervolgens naar de ombudspersoon van Federgon; ook zij ontkende iets te weten van dit plan, en verwees ons door naar Vooruitzenden (een vzw die werkt rond diversiteit in de interimsector). Die laatsten onderschreven inderdaad dat ze trainingen geven aan de uitzendconsulenten, en dat ze diversiteitsprojecten opzetten en begeleiden. Van zwarte lijsten hebben zij geen weet, maar dat was ook hun verantwoordelijkheid niet.

Conclusie van dit alles: van de beloofde drie punten heeft Federgon er slechts één uitgevoerd, de andere zijn dode letter gebleven. Verrassend, of net niet: het zijn net die maatregelen die structureel zijn, de concurrentie uitschakelen en discriminerende bedrijven aanpakken, die niet uitgevoerd zijn. Federgon pakt graag uit met diversiteitprojecten, charters en zelfs met ‘in allochtonen gespecialiseerde’ interimkantoren, maar de bestaande discriminatie wordt niet aangepakt. De sector lijkt van twee walletjes te eten, geld verdienen aan “diversiteitsminded” bedrijven èn geld verdienen aan racistische werkgevers.

Door de commerciële aard van de sector is een effectief anti-discriminatiebeleid met duidelijke afspraken echter onontbeerlijk.   Het is al laat en een concrete aanpak is noodzakelijk. Een aanpak van overheidswege, met legale praktijktests en een zwarte lijst die bedrijven sanctioneert door middel van uitsluitsel van samenwerking met alle uitzendkantoren in dit land. Zero tolerance is hier wel op haar plaats! Al was het maar om de uitzendsector te ontlasten van de enorme commerciële druk waaronder ze gebukt gaat.  Helaas is de omvang van het  probleem nog altijd niet duidelijk voor de minister. Op Radio 1 (16 september 2010) laat de Vlaamse minister van Werk, Philippe Muyters (N-VA), weten dat hij niet van plan is om nieuwe regels te creëren om discriminatie in de uitzendsector tegen te gaan. “De regelgeving als dusdanig is sluitend. Wat niet mag, staat in de wetgeving.”

Nochtans heeft niemand om nieuwe regels gevraagd, maar wel om instrumenten om discriminatie aan te tonen en te bestrijden. Er wordt geëist dat de instrumenten vorm gegeven worden om de regels te kunnen toepassen. Dat is immers het probleem, de discriminatie is bijna onmogelijk op te sporen zonder praktijktests. De minister zegt wel samen te zullen zitten met de sector om te kijken om discriminatie aan te pakken. Het Centrum voor Gelijkheid van Kansen is scherp voor politiek, gerecht en de sector, maar lijkt toch nog te vertrouwen op zelfregulatie. Dat vertrouwen in de sector is mooi, maar ook enigszins naïef. De sector roept al 15 jaar, na elk gemediatiseerd discriminatiegeval, dat ze zichzelf gaan controleren en maatregelen nemen. Helaas zien we hier hetzelfde als bij de banken. Ook zij zagen zichzelf als de beste partij om zichzelf te reguleren, met de bankencrisis zien we het resultaat. Bij de interimsector is het net hetzelfde, zo werd donderdag terug duidelijk.

Daar schort het schoentje dus. Het is hoog tijd dat de politiek haar verantwoordelijkheid neemt. Het is immers bijna onmogelijk om discriminatie in die sector aan te tonen en te bestrijden met het huidige arsenaal aan instrumenten. Zoals de consulenten ook zeiden in het onderzoek van Volt: “Het is voor ons zeer gemakkelijk om te zeggen dat ze niet de nodige competenties hebben.” Zonder de invoering van praktijktests en zwarte lijsten, zal het verhaal van discriminatie in de uitzendsector een straatje zonder eind blijken. Om de zoveel tijd zal er terug een zaak opduiken en zal de sector terug communiceren dat ze verbaasd zijn, dat ze veel inspanningen doen en dat ze het spijtig vinden dat ze geviseerd worden.  Hieraan moet dringend paal en perk gesteld worden.

Extra info:

• Het volledig interview met Frank Vandenbroucke
• Het vijfpuntenplan van kif Kif
• Persbericht van Kif Kif naar aanleiding van de VOLT-reportage
• Bekijk hier de VOLT-uitzending
• Lees hier het persbericht van Groen!
• Lees hier het persbericht van het Minderhedenforum
• Lees hier het persbericht van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racisme bestrijding.