Permanente en tijdelijke leden
De VN-Veiligheidsraad heeft vijf permanente en tien tijdelijke leden. De permanente leden zijn de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland en China. De tien tijdelijke leden worden gekozen door de VN-Algemene Vergadering voor mandaten van twee jaar, waarbij rekening wordt gehouden met een geografische spreiding van de leden.
Elk jaar worden vijf van deze tien tijdelijke leden vervangen door vijf andere. In 2016 zijn Egypte, Senegal, Japan, Uruguay en Oekraïne in het eerste jaar van hun tweejaarlijks mandaat 2016-2017. Angola, Maleisië, Venezuela, Nieuw-Zeeland en Spanje worden in 2017 vervangen door Ethiopië, Kazachstan, Bolivië, Zweden en Nederland.
De VN-Veiligheidsraad is het hoogste gezagsorgaan van de VN. Beslissingen worden genomen bij meerderheidsstemming van minimum 8 van de 15 leden. De vijf permanente leden kunnen echter elk afzonderlijk elke meerderheidsbeslissing blokkeren door één individuele neen-stem, het zogenaamde ‘vetorecht’.
Tot 1972 heeft Rusland het meest gebruik gemaakt van zijn vetorecht, sinds 1972 is dat de VS. Sinds dat jaar hebben de VS ook meer gebruik gemaakt van hun vetorecht dan alle andere permanente leden van de VN-Veiligheidsraad samen.
Wapenexporteurs in hoogste vredesorgaan
Volgens het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) is Duitsland het enige land van de tien grootste wapenexportende landen ter wereld dat geen lid is van de VN-Veiligheidsraad. SIPRI-onderzoeker Pieter Wezeman is niet verrast door deze vaststellingen. “Dit is business as usual. De vijf permanente leden zijn in veel opzichten de sterkste militaire krachten”, zegt hij.
De huidige conflicten in Jemen en Syrië zijn voorbeelden die aantonen hoe tegenstrijdig en relatief de invloed van de VN-Veiligheidsraad is. “Sommige van de grootste crises waar de VN-Veiligheidsraad mee worstelt, bijvoorbeeld het conflict in Jemen, worden veroorzaakt door grote wapenleveringen van de eigen leden aan de conflictlanden”, zegt Anna MacDonald van de organisatie Control Arms.
“Wij roepen al een jaar onophoudelijk dat de (Britse en Franse) wapenverkoop naar Saoedi-Arabië moet stoppen. Die wapens worden ingezet tegen de bevolking van buurland Jemen. Jemen is een humanitaire catastrofe en de wapenleveringen zijn daar verantwoordelijk voor.” Volgens MacDonald is de Britse en Franse verkoop van wapens aan Saoedi-Arabië voor gebruik in Jemen een schending van het humanitaire recht en het Verdrag op de Wapenhandel.
“Binnenlandse druk van actiegroepen heeft ertoe geleid dat sommige Europese landen, waaronder Zweden, de wapenexport naar Saoedi-Arabië hebben beperkt”, zegt Wezeman. Zweden is echter zelf de twaalfde grootste wapenexporteur ter wereld. Het land zal lid zijn van de VN-Veiligheidsraad voor de periode 2017-2018.
MacDonald herinnert de leden van de VN-Veiligheidsraad aan het Handvest van de Verenigde Naties. “We menen dat de 1,3 biljoen dollar die momenteel wereldwijd naar militaire uitgaven gaat, niet strookt met de geest, noch de letter van dit verdrag. Het is een bedrag dat groter is dan het geld dat nodig is om extreme armoede uit te roeien.”
