Visa pour L’image’ in Perpignan (FR) is dezer dagen voor de 35^ste keer het uithangbord voor fotojournalisten van over de ganse wereld. Fotografen van de New York Times tot Le Monde, van Magnum tot Associated  Press laten ons met diepgravende reportages zien hoe de wereld er vandaag uitziet.  Dat levert geen fraai beeld op met de vele oorlogen, bootvluchtelingen, refugiés, klimaatverandering, armoede, Afghanistan, revoltes in Iran, ontwaarding van de natuur, opkomend nazisme , rechts populisme en zoveel meer. Duizenden kijkers schuiven aan bij honderden foto’s. Bij nader toezien is fotografie een adembenemend medium in de journalistiek. Bij elke foto ontwaar je details die tot nadenken stemmen, waarvoor je de wenkbrauwen fronst, details die je niet ziet in de snel voorbijflitsende beelden op TV en andere digitale media. Een foto is om bij stil te staan.

De foto’s van Ian Berg (Magnum) tonen hoe mensen in Afrika zich naakt wassen aan een pomp op straat bij gebrek aan een eigen waterkraan. Er zijn gebieden waar helemaal geen water meer vloeit wat mens en dier verdrijft op zoek naar iets beters. Maar water is ook essentieel voor de religieuze rituelen van de  Hindoes. De meer dan 20.000 bootvluchtelingen die de dood hebben gevonden in de Middellandse zee omdat ze het “fort” Europa niet hebben kunnen bereiken worden in beeld gebracht door Michael Bunel, een reportage in opdracht van Artsen Zonder Grenzen. Maar ook in het beloofde land “Amerika” zijn vluchtelingen uit de naburige landen niet welkom. De vluchtelingen kamperen in penibele omstandigheden in de bossen in de hoop een gaatje te vinden in de barrières die hen de toegang versperren tot de VS.

Natuurlijk kan de oorlog in Oekraïne niet ontbreken. Fotograaf Tyler Hicks maakte voor de New York Times een beklijvende reportage over de ravage in Bachmout.  Ze toont aan dat er niets is veranderd aan de menselijke ellende die een oorlog voortbrengt. Loopgraven zien er uit zoals altijd. Maar Bakhmout is een van de vele plaatsen in deze wereld waar oorlogen worden uitgevochten. Krijgers gewapend met gesofistikeerd wapentuig, maar vaak ook met aftands materiaal duiken overal op.  In delen van de wereld leven mensen in middeleeuwse omstandigheden. Zij weten niets van de oorlogen omdat ze geen toegang hebben tot het wereldwijde digitale net, zelfs nog niet kunnen lezen.  Ze ondervinden wel de klimaatverandering aan den lijve door gebrek aan drinkbaar water, uitstervende bossen, stormen en overstromingen. Droogte is een fenomeen dat jaarlijks duizenden mensen de dood injaagt. 2,5 miljard mensen gebruiken nog steeds kolen als principiële brandstof om te koken en te verwarmen.   Pascal Maitre bestempeld zijn reportage als “het zwarte goud van de armen”. In smerige locaties en mensonterende omstandigheden bereiden in Columbia hele families cocaïne voor de maffia.

Ebrahim Noroozi (Associated Press) verbleef een jaar lang in Afghanistan. Op de foto’s is te zien hoe mannen onder strenge bewaking van de Taliban met de handen in de woestijngrond ploegen en vrouwen gesluierd onzichtbaar worden gemaakt. Op 16 september 2022 werd in een hospitaal van Teheran Mahsa (Jina) Amini om het leven gebracht nadat ze de vestimentaire codes voor vrouwen, het verplicht dragen van een hoofddoek, niet meer opvolgde. Het feit zorgde in Iran voor een revolutie ontketend door vrouwen en mannen waarbij meerdere vrouwen de dood vonden. Vrouwen knipten wereldwijd hun haren als solidair protest.  Kunstenares Elham Abbasloo spreidde de haren op de grond en ging er met kaalgeschoren hoofd en in wit gewaad op liggen (foto). Een hommage voor de vele vrouwen die strijd blijven voeren tegen deze barbaarse gebruiken.

De wereld in de VS ziet er vaak ook anders uit dan wij denken. Stephanie Sinclair maakte een reportage over vrouwen die ongewenst zwanger zijn en door de nieuwe abortuswet geen uitweg meer hebben. Religieuze rechts populisten maken daar op hun beurt misbruik van door haatpropaganda!  Darcy Padilla (Agence VU) maakte een reportage over de ca. 115.000 mensen die in Californië op straat slapen. In San Francisco liggen straten vol met mensen die in erbarmelijke omstandigheden overleven (foto). Brussel Zuid is klein grut vergeleken bij wat wij ons kunnen voorstellen van de feiten in San Francisco. Wij krijgen ook een beeld van het opkomende Nazisme in de VS waar mannen en vrouwen in de gepaste kledij door de straten defileren.

In de reportages die ’s avonds in het openluchttheater van Campo Santo op grote beeldschermen worden geprojecteerd is ook aandacht besteed aan de betogingen in Frankrijk tegen de inperking van de pensioenwet waardoor de Fransen langer moeten gaan werken. Naar de honderdduizenden stemmen van de betogers wordt niet geluisterd. Dat geeft aanleiding tot uit de hand gelopen harde confrontaties in vele steden waarbij de politie quasi militair ingrijpt. Aangrijpende beelden van straatgevechten in een land dat de democratie hoog in het vaandel voert. Ook de confrontaties met milieuactivisten die de bouw van een nieuwe luchthaven willen verhinderen zijn schrijnend. Blikvanger in de reportage is de minister van binnenlandse zaken Gerald Darmanin die, onder het goedkeurend oog van president Macron, de voorbije jaren een repressief beleid voert. Darmanin werd de voorbije dagen genoemd als een mogelijk kandidaat bij de volgende presidentsverkiezingen.

Als ik mij in Perpignan naar de diverse locaties van ‘Visa pour L’image’ begeef loop ik door de smalle straatjes van de oude wijk Saint Jacques waar sinds mensenheugenis ‘gitanes’ wonen. De was hangt er aan balustrades en koorden te drogen, de straten zijn een waar stort in schril contrast met de andere plekken in de stad. Hier is schijnbaar al lang geen veegmachine of vuilnisophaaldienst gepasseerd. Het gebrek aan regen maakt een wandeling door de ongekuisde straten er niet vrolijker op. De foto’s zouden op Visa geen verschil maken met andere achtergestelde buurten in de wereld. Ik durf mijn smartphone met camera niet boven te halen uit vrees voor reacties. Een wat oudere modale inwoner van Perpignan spreekt er mij over aan. Hij ziet met lede ogen aan hoe de buurt verkommerd, kraakpanden ontstaan en drugshandel welig tiert. De buurt is de prooi van een al jarenlang conflict tussen de stad haar authentieke bewoners. Het stadsbestuur wil ze gelijk maken met de grond en er een nieuwe gebouwenstructuur neerzetten. Maar dat is niet naar ieders zin. En stuk geschiedenis van Perpignan dreigt verloren te gaan. Een bekende tv-figuur van Antenne2 heeft zich bij het verzet aangesloten. Burgemeester Louis  Aliot van het Rassemblement National, gewezen partner van Marine Le Pen, wordt verweten de verloedering aan te stoken met als doel de rest van de bevolking te winnen voor de afbraak.