Ook De comeback van Europa, Van Brempts nieuwste boek, hoort in die rij.

Het is helder en bevattelijk geschreven. Van Brempt spreekt de lezer soms direct aan, en doet echt inspanningen om moeilijke en vaak complexe problemen zo te formuleren dat de lezer mee is, zonder daarbij te veel te vereenvoudigen.

In een periode waar de officiële media het duidelijk moeilijk hebben om als echte informatiebronnen te blijven erkend worden, is dit boek op dat punt een verademing.

Het is geen geheim, zoals de auteur ook zelf zegt, dat Europa voor de gemiddelde kiezer eerder een ver van mijn bed show blijft. Het complexe en vaak ondoorzichtige van de politieke besluitvorming in de Europese bestuursorganen (Commissie, Raad van Europa en Parlement) wordt heel duidelijk en rechtuit uitgelegd.

Wat naar buiten uit soms als traagheid of zelfs stilstand wordt gezien, omdat een politieke besluitvorming over het hele Europese geheel geen sinecure is, wordt door Van Brempts verslag en analyse een stuk helderder.

Ze geeft toe dat de stappen die gezet worden op het eerste gezicht als traag overkomen, maar tegelijk maakt ze duidelijk dat dit zonder meer een unieke democratische regeervorm is, met een bijzonder en zelfs uniek gewicht van het Parlement.

Elke onderzoeker van democratie in de praktijk moet dat inderdaad bevestigen, maar vanuit de ervaringswereld van de hedendaagse digitale burger zal dit toch steeds een inspanning vergen. Politieke initiatieven moeten niet alleen door meerderheden gedragen worden in een democratie, maar ze moeten ook op alle vlakken degelijk en houdbaar zijn.

In dit boek worden zo een paar mijlpalen uit de doeken gedaan: de klimaat- en natuurherstelwetgeving , gestuurd en opgevolgd vanuit het Europese Parlement, maar ook de langzame uitbouw van sociale wetgeving op Europees niveau.

Voor elke lezer (en kiezer) is de uitleg in het boek over deze complexe regelgevingen verhelderend en oprecht duidend. Tegelijk is natuurlijk niet alles een succesverhaal in de Europese instellingen: de manier waarop Commissievoorzitter von der Leyen aangesteld werd, of de behandeling van Griekenland tijdens de financiële crisis worden eerlijk en met kritisch commentaar weergegeven, zelfs als dat pijnlijk is voor de eigen sociaaldemocratische actoren.

De auteur doet ook van tijd tot tijd politieke voorstellen. Zo legt ze uit hoe en waarom een klimaatakkoord en een project rond sociaal Europa samen moeten gaan, omdat de marktlogica leidt tot steeds grotere ongelijkheid. Dat is een duidelijke politieke stellingname, waarmee Van Brempt een ideologische positie expliciteert.

Of ook de inzichten en posities die ze vertolkt rond de houding die men kan aannemen in verband met China, Rusland of de VS. Simplisme, zoals dat in crisisperiodes nogal veel plaats krijgt in media en politieke verklaringen , is daarbij afwezig en dat is een zeer prijzenswaardige aanpak, lijkt me. Het is ten slotte zo dat Van Brempt niet alleen de eigen politieke inzet als vertegenwoordigster van Vlaanderen in dit Europese veld helder en eerlijk uitlegt en verantwoordt in dit boek.

Ze geeft ook aan welke gevechten gevoerd moeten worden door de mandatarissen om tot werkbare oplossingen te komen die tegelijk duurzaam, gedragen en efficiënt zijn, en dat in een internationaal belangenveld dat naïviteit genadeloos afstraft.

Het is natuurlijk aan de kiezer om te beoordelen of de inzet van de politici voldoet, maar een heldere en niet-verhullende analyse van de besluitvorming is zeker een eerbare stap daar naartoe.

Op het einde van het boek doet Van Brempt enkele voorstellen over de mogelijke verdere evolutie van het Europese bestuursniveau. Dit stuk, dat uiteraard het meest hachelijke is, lijkt me soms moeilijker voor de kritische lezer. De auteur schetst zeer correct de veranderende wereldsituatie waarin we nu snel verglijden: de opkomst van China als wereldmacht, de relatieve internationale terugtrekking en interne ontwrichting van de VS (met eveneens een verkiezingsjaar in 2024, en toch reële kansen voor Trump of een trawant), en de economische relance van de EU in een groener perspectief en dus vrijer t.o.v. de fossiele energie zijn enkele van de diepgaande mondiale veranderingen die zich manifesteren.

Tegelijk zijn opkomende landen (BRICS-landen en Afrikaanse staten) nog meer dan vroeger potentiële bondgenoten voor de EU, naast en deels los van de VS-banden. Van Brempt onderzoekt die nieuwe context en doet voorstellen. Dat is moedig, hoewel natuurlijk de concrete uitwerkingen van dergelijke keuzen enorm veel werk en tijd zullen kosten.

Van Brempt herhaalt regelmatig dat de democratische besluitvorming, hoe moeizaam of schijnbaar traag ook, de beste weg is, omdat de keuzen dan solide en diepgaand doorgesproken zijn. Opnieuw, in een tijd van hypes en polarisering verdient die positieve en rustige optiek alle lof, vind ik.

Wie moet dit boek lezen? Ik denk dat het een zeer informatief boek is over een bijzonder belangrijk en tegelijk democratisch machtscentrum in een vandaag vaak wankele wereld. Daarvoor kan ik enkel lof hebben, zeker omdat dit boek inderdaad eerlijk en helder over deze bijzondere complexiteit handelt.

Bovendien is voor elke lezer duidelijk wat zuiver feitelijke gegevens zijn, en waar en waarom de auteur een politieke en morele keuze maakt. Ook dat is jammer genoeg niet meer evident in de tijd van sociale media, trollen en dergelijke.

Daarom denk ik dat, naast de progressieve kiezer ook de zoekende of twijfelende centrum-kiezer waardevolle analyses en voorstellen zal vinden in dit boek. Ten slotte zal de vluchteling en migrant een rustige, menselijk solidaire stem terugvinden, die de menselijke belangen van iedereen wil vertolken, en ook dat is jammer genoeg zeldzaam aan het worden in deze tijd. Ik beweer geenszins dat iedereen het nu volmondig eens moet zijn met de keuzen van de politica Kathleen Van Brempt.

Maar het zou zeker goed zijn wanneer in vriendenkringen of familiesamenkomsten, zoals ook in de officiële media, discussies over de behandelde thema’s gevoerd zouden worden met dezelfde ernst en openheid als we in dit boek vinden. Dat is toch een bijzondere verdienste, ver voorbij het klassieke politieke pamflet, laat staan Instagrambericht.

De comeback van Europa verscheen bij Ertsberg