Een nieuwe kerncentrale: een goed idee?

Een paar weken geleden was het nog in het nieuws: de VS openen een nieuwe kerncentrale, en dit na jaren van een moratorium op de bouw ervan. Daar dit bij bepaalde mensen direct de hoop deed opleven om ook hier de mogelijkheid open te houden om een nieuwe kerncentrale te bouwen, riep dit bij mij een aantal vragen op. Wat zal zo’n centrale dan kosten, hoe staat die prijs t.o.v. alternatieve energie, hebben we die capaciteit nodig, wat met het afval, is dit goed besteed geld,….?

Aan een zwart wit discussie wil ik niet beginnen en al helemaal niet aan een geroep van wie het grote gelijk heeft. Daarom ben ik op zoek gegaan naar, zo objectief mogelijke, informatie om mij een opinie te vormen. Vooral dat objectieve bleek een moeilijke te zijn: niemand is op dat vlak neutraal te noemen en dus ook niet de informatie die voorhanden is. Toch was het een boeiende zoektocht, die me het ene moment in het ene kamp deed belanden en het ander moment in het andere.

We beginnen met: Elektriciteitsproductie in België; huidige situatie.

We kunnen misschien starten met een eerder verrassende vaststelling. Wanneer men aan een gemiddelde Belg zou vragen welke elektriciteits-bron de grootste capaciteit heeft in België zal het antwoord meestal wel de nucleaire zijn.

Dit is echter niet het geval; het geïnstalleerd vermogen aan elektriciteitsproductie is in dalende volgorde: gas (6,92 GW), zon (6,48 GW), wind (5,25 GW), nucleair (3,94 GW), pomp installatie (1,31 GW) en bio-massa (1,11 GW). Er is dus meer capaciteit beschikbaar voor alternatieve energie (zon en wind) dan voor nucleaire. Door de wisselende beschikbaarheid (en andere redenen?) van deze alternatieve bronnen ziet de effectieve elektriciteitsproductie er anders uit. In 2021 werd er in totaal 96. 34 TWh (TW = 1000 GW) geproduceerd waarvan ongeveer 50 % afkomstig van nucleaire bron, 12,2 % uit wind- en 5,8 uit zonne-energie. https://www.febeg.be/statistieken-elektriciteit

Tussen haakjes die 96, 3 TWh is niet het verbruik van elektriciteit in België. België is namelijk sinds een aantal jaren netto exporteur van elektriciteit (7,8 TWh in 2021) ondanks alle paniekberichten over tekorten en zelfs lockdowns.
Bewijzen deze cijfers nu dat we nucleaire energie nodig hebben in de toekomst?

Elektriciteitsproductie in België; de toekomst

Een eerste vraag die bij (een aantal toch) mensen opkomt wanneer het over klimaat en energie gaat: kan België energie zelfvoorzienend zijn, enkel met alternatieve energie?
Merkwaardig genoeg werd deze vraag reeds een paar jaar geleden opgelost door Vito en Energyville (zie https://www.energyville.be/pers/hoeveel-hernieuwbare-elektriciteit-kan-er-opgewekt-worden-binnen-belgie-dynamische). In deze studie werd gekeken wat de potentiële beschikbaarheid was en is voor het plaatsen van zonnepanelen en windmolens op land. Rekening houdend met allerlei wettelijke en niet wettelijke regels (beschikbare daken, afstandsregels om maar een paar te noemen) kwam men tot de conclusie dat er 18 GW aan windcapaciteit en 100 GW aan zonnecapaciteit extra kan geïnstalleerd worden in België. Wat echter belangrijker is, al deze installaties samen kunnen in theorie, maar wel berekend met de reële situatie, 132 TWh per jaar produceren. Dit is dus een heel stuk hoger dan het huidige verbruik van iets meer dan 85 TWh/j.

Kritische stemmen zullen opmerken dat tegen dat dit allemaal geïnstalleerd is, het elektrisch verbruik zal gestegen zijn. Dit klopt ook: in andere studies (https://perspective2050.energyville.be/) gaat VITO ervanuit dat tegen 2050 het elektrisch verbruik zowat verdubbeld zal zijn. Dit betekent dus globaal 160 à 170 TWh per jaar. Dus zijn we er toch niet?

Zoals gezegd heeft die 132 TWh/j enkel betrekking op zonnepanelen en onshore windmoleninstallaties. Er zullen dus ook nog offshore windmolens geïnstalleerd worden met een geschat vermogen van 5,8 GW of een productie van 20,3 TWh/j. Daarnaast zal België mee investeren in een gezamenlijke offshore windmolenpark in niet territoriale wateren met een geschat vermogen, voor België, van iets meer dan 6 GW en een productie van meer dan 21 TWh/j. Er zullen ook nog andere alternatieve bronnen zijn zoals biomassa centrales en zonnepanelen die zich niet op daken bevinden (bv langs autosnelwegen). Dit alles zorgt er dus voor dat ook in deze situatie aan de energiebehoefte kan voldaan worden met alternatieve energie.
Blijft natuurlijk de onzekerheid door de onregelmatige beschikbaarheid van de alternatieve energie bronnen wind en zon. Enerzijds maakt België deel uit van een uitgebreid Europees netwerk, waardoor elektriciteit van de ene kant van Europa waar er een overschot is, kan uitgewisseld worden met de andere kant waar er een tekort is. Anderzijds moeten pieken en dalen in het aanbod van elektriciteit uitgevlakt worden door de productie van groene waterstof.

Sommigen hebben een totaal andere oplossing om deze onzekerheid aan te pakken: het bouwen van één of meerdere, al dan niet kleine, kerncentrales.

Los van principiële argumenten, laat ons eens kijken wat zo’n kerncentrale zou kosten.

Wat is de kostprijs van het bouwen van een nieuwe kerncentrale?
Het eigenaardige is dat niemand daar voor het ogenblik een zinnig antwoord op kan geven. De meeste centrales werden namelijk gebouw in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Na de accidenten op Three Mile Island, Chernobyl en Fukushima viel zowat overal (maar vooral in het Westen) de bouw van nieuwe centrales stil. In Europa werd de eerste kerncentrale voor de 21ste eeuw besteld door Finland, in 2005. De Olkiluoto 3, een centrale met een vermogen van 1650 megawatt. In plaats van klaar te zijn in 2009, werd de centrale pas opgestart eind 2021 en dit met een prijskaartje van 11 miljard euro, zowat drie maal hoger dan oorspronkelijk geraamd. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/12/21/finland-start-nieuwe-kernreactor-olkiluoto-3-op/
Eenzelfde verhaal in Engeland, in 2008 besluit de Britse regering om een nieuwe kerncentrale (Gen III) te bouwen in Hinkley Point met twee reactoren met een vermogen van 1630 megawatt elk. Geraamde kostprijs; 12,4 miljard pond. De centrale staat er nog steeds niet volledig en de voorziene ingebruikname is nu verschoven naar september 2028 met een geschatte kostprijs van 32,7 miljard pond (37 miljard euro). https://en.wikipedia.org/wiki/Hinkley_Point_C_nuclear_power_station
En nu dus ook in de VS. In de Amerikaanse staat Georgia is een nieuwe kerncentrale met een capaciteit van 1100 megawatt, eind juli 2023 in gebruik genomen. Het project had een vertraging opgelopen van zeven jaar en heeft uiteindelijk het dubbele gekost van wat begroot was, nl. ruim 30 miljard dollar (27,4 miljard euro)

Een bijkomend probleem om de kostprijs te weten, is dat bij het zoeken naar cijfers de prijzen vaak uitgedrukt worden in ‘overnight costs’. Dit wilt zeggen dat de kostprijs voor het gebouw of constructie uitgedrukt wordt alsof dit gebouwd werd in één nacht. Hierdoor worden geen intresten of financieringskosten in rekening gebracht. Dit wordt duidelijk aangetoond in een publicatie van het NEA (Nuclear Energy Agency) zelf (NEA (2015), Projected Costs of Generating Electricity – 2015 Edition, OECD Publishing, Paris). De investeringskost van een fictieve kerncentrale van de derde generatie met een vermogen tussen 1000 en 1600 MWe bedraagt 26,99 USD/MWh bij 3% rente en 92,79 USD/MWh bij 10 %. Voor windenergie is, op dat moment (2015), het verschil ‘slechts’ het dubbele bij 10 % tov 3%. Snel gerekend kan de kostprijs van een kerncentrale van 1000 MWe dus variëren van 12 miljard bij 3% tot bijna 41,5 miljard dollar (37,6 miljard euro) bij een rente van 10 %.

Bij gebrek aan recente cijfers moeten we dus eerst kijken naar het verleden. En dan valt er direct een eigenaardigheid op. Wanneer een nieuwe techniek ontwikkeld wordt zijn de eerste toepassingen vrij duur. Hoe meer ervan gebouwd worden hoe meer de prijs zal dalen. Dat is duidelijk bij zonne- en wind energie, maar niet bij nucleaire energie. Daar ziet men een omgekeerde beweging ; hoe meer er gebouwd werden hoe duurder de eenheidsprijs (zie grafiek https://energy.mit.edu/news/building-nuclear-power-plants/). De oorzaken hiervoor waren naast veiligheidsaspecten, het nucleaire stroomtoevoer systeem, de turbine generator en het reactorgebouw.

Willen we naar de kostprijs kijken van een centrale om die te vergelijken met andere elektriciteitsmakers zoals zonnepanelen en windmolens, dan is het waarschijnlijk beter te kijken naar de LCOE of de ‘Levelized cost of electricity ‘. Dit is de totale kost om de plant te bouwen en te exploiteren gedurende zijn levenstijd, gedeeld door de totale elektriciteit geproduceerd door de plant in dezelfde periode (uitgedrukt in kost per megawatt uur). Hiermee houd men wel rekening met de financiële kost , maar niet met de milieukost (zoals bv de afvalverwerking later)
De Word Economic Forum stelt de LCOE kost voor nucleaire energie in 2017, voor een centrale in 2022, op $99/MWh. https://world-nuclear.org/information-library/economic-aspects/economics-of-nuclear-power.aspx. Echter ook hier variëren de cijfers sterk, mede door de relatief grote invloed van de interest op de LCOE. In een studie van Lazard (een Amerikaanse investeringsbank) uit oktober 2020 (Lazard’s levelized cost of energy analysis – Version 14.0), varieert de berekende LCOE tussen 129 en 198 dollar per Megawatt uur. In version 16.0 uit 2023 https://www.lazard.com/research-insights/2023-levelized-cost-of-energyplus/ berekent Lazard dat kernenergie 180 dollar per MWh kost (163 €/MWh). In ‘Our World of Energy ‘ https://www.ourworldofenergy.com/vignettes.php?type=nuclear-power&id=6 worden ook cijfers uit 2017 gegeven en varieert de LCOE daar tussen 90 en 150 $/MWh (81,5 en 136 €/MWh)
In de eerder geciteerde studie van Lazard uit 2023 staat dat windenergie 50 dollar per MWh kost (45 €/MWh) en grootschalige zonne-energie 60 dollar per MWh (54 €/MWh).

Een ander mogelijkheid om naar de kostprijs van een installatie te kijken is de EROI; de Energy Return On Investment. Kort gezegd is dit de verhouding tussen de som van alle geleverde energie ten opzichte van de som van alle benodigde energie, om die eerste energie te leveren. Dit betekent dus dat ook de energie nodig om afval te verwijderen hierbij mee gerekend wordt.
De World Nuclear Association (dus niet volledig onafhankelijk 😉) kwam in 2020 met de volgende cijfers; voor een 1000 MWe installatie zou de EROI tussen de 59 en 70 bedragen. https://world-nuclear.org/information-library/energy-and-the-environment/energy-return-on-investment.aspx
Ze waren ook zo vriendelijk om te kijken naar de waarden voor zonne- en windenergie, waarbij ze niet verder kwamen dan EROI waarden van respectievelijk 2-12 en 6-80.

Iets ‘neutraler’ EROI waarden kunnen we vinden in een studie uit 2013; https://www.researchgate.net/publication/259175194_EROI_of_Different_Fuels_and_the_Implications_for_Society Daarin wordt een EROI waarden voor de nucleaire energie berekend op 14, wat een gemiddelde is voor 33 centrales die men in rekening bracht. Wind energie krijgt hier trouwens een EROI waarde van 18 en 20 en zonne-energie een waarde rond 10.

Grondstoffen en CO2 emissie.

Een nog iets andere benadering om de energie systemen te evalueren is kijken naar het gebruik van grondstoffen. Er wordt wel beweerd dat nucleaire en wind energie niet of nauwelijks CO2 uitstoten, maar om de installaties te bouwen is er materiaal nodig, soms veel materiaal. En de productie van deze materialen kost ook energie, waarbij al dan niet CO2 kan vrijkomen. Zo zou een nucleaire installatie van de generatie II PWR (het type die gebruikt werd voor de Belgische centrales) 75 m3 beton en 36 ton staal nodig hebben per MWe (volgens word-nuclear.org). Voor 1 ton staal is er gemiddeld 50 GJ energie nodig en voor 1 m3 beton is er 36 J nodig. Hoeveel CO2 hierbij vrijkomt is natuurlijk afhankelijk van de gebruikte energiebron.

Voor kernenergie is er nog een ander aspect dat meespeelt in het al dan niet claimen van een CO2 vrije energie bron, nl. de verwerking van uranium erts tot bruikbare energie bron. Uranium erts moet een ganse reeks stappen ondergaan vooraleer het in een kerncentrale beland. O.a. moet het erts gemalen worden, omgezet naar uranium hexafluoride, verrijkt worden en omgezet worden in bruikbare brandstofstaven. Al deze stappen vergen energie en dus mogelijk CO2 uitstoot. Echter over de grote orde van deze uitstoot bestaat grote discussie. Sommige beweren dat, afhankelijk van het gehalte uranium in het erts, de bijdrage groter is dan bij gebruik van gas als energie drager (vertegenwoordigd door Prof Jan Willem Storm ref. http://www.stormsmith.nl/). Terwijl andere (Manfred Lenzen “Life cycle energy and greenhouse gas emissions of nuclear energy: A review”: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0196890408000575) het hebben over een uitstoot van 65 g CO2-e/kWhel , gemiddeld. Voor wind energie zou deze 5–25 g CO2-e/kWhel bedragen en 90 g voor zonne-energie. Een meer recent onderzoek (German Environment Agency (Umweltbundesamt) 2020 en WISE Word Information Service on Energy (wel duidelijk anti-nuclear)) spreekt van respectievelijk 117, 9 en 33 gr CO2 equivalent per kilowattuur. Een reden voor de hogere waarden voor nucleaire centrales is het groter gebruik van materiaal om aan alle veiligheidseisen te voldoen. Dit wordt trouwens zo goed als bevestig in “Nuclear Energy – The solution to climate change? https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0301421521002330.

Maar misschien is deze benadering een herhaling van de vergelijking van de EROI. De definitie van EROI is trouwens ‘ verhouding tussen de som van alle geleverde energie ten opzichte van de som van alle benodigde energie, om die eerste energie te leveren’. Dus de energie nodig om de grondstoffen te produceren zit hier ook bij.

Echter de nucleaire energie lobby ( https://www.brightnewworld.org/media/2021/1/27/materials-use-project ) wijst ons op iets die ervoor zorgt dat we de grondstoffen kwestie niet zomaar aan de kant kunnen schuiven: nl het gebruik van mineralen, en meer bepaald zeldzame metalen bij alternatieve energiebronnen.

Daar deze mineralen ook ontgonnen moeten worden en dit steeds moeilijker en moeilijker wordt (het laag hangend fruit is reeds getrokken), waardoor o.a. ook het zuiveren moeilijker, duurder en energie intenser wordt, zorgt dit ervoor dat de EROI van de alternatieve energiebronnen dreigen achteruit te gaan. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2211467X19300926?dgcid=raven_sd_recommender_email. De situatie wordt er niet beter op wanneer er ook rekening moet gehouden worden met materiaal en energie gebruik om enerzijds overproductie aan alternatieve energie op te slaan (denk maar aan batterijen en waterstof productie) en anderzijds aan de ‘overcapaciteit’ die nodig zijn (voorvloeiend uit het feit dat er door de discontinue beschikbaarheid van zonne- en wind-energie een grotere capaciteit moet gebouwd worden dan strikt noodzakelijk). In de vermelde studie zakt de EROI van het globaal systemen van 12 naar een waarde tussen 3 en 5 in 2060, bij een scenario waarbij praktisch 100 procent van de energie geleverd wordt door alternatieve energie. Zo lage EROI waarden worden als een gevaar gezien voor de globale economie. Daarnaast zijn de noden aan tellurium, indium, tin, zilver en gallium groter dan de huidige bewezen reserves.

De relatie tussen grondstoffen en energie brengt ons natuurlijk naadloos naar de grondstof voor kernenergie nl. Uranium. Wat is de beschikbare voorraad en hoe lang kan de wereld daar op teren?
Volgens https://world-nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/uranium-resources/supply-of-uranium.aspx bestaat de huidige nucleaire capaciteit uit 400 GWe. Om deze 400 GWe op te wekken heeft hiervoor ieder jaar 67 500 ton uranium erts nodig. Met een huidige, mijnbare, voorraad (aan de huidige prijs) van 6.1 MT kunnen die centrales nog 90 jaar verder draaien. Volgens het rapport moet men ook rekening houden dat de efficiency in een nucleaire installatie van jaar tot jaar stijgt. D.w.z. dat met één ton uranium er nu meer energie opgewekt kan worden dan 10 jaar geleden.
Die 90 jaar, dat lijkt veel maar is het eindelijk niet. Volgens het Nuclear Fuel Report https://world-nuclear.org/our-association/publications/global-trends-reports/the-nuclear-fuel-report-expanded-summary.aspx kan de nucleaire capaciteit oplopen tot 839 GWe per jaar, wat onze voorraad terug brengt naar slechts 45 jaar.

De grootste producent van uranium erts is Kazakhstan met de tweede grootste reserve (na Canada). Met de situatie met Rusland en zijn dominante rol in de glasleveringen naar Europa nog vers in het geheugen is dit niet direct een geruststellend feit. Kazakhstan is nu niet bepaald de meest stabiele en betrouwbare regio.

De grote onbekende: het afval

Een van de bepalende factor bij de vraag of nucleaire energie gezien kan worden als een klimaat vriendelijk alternatief voor fossiele energie is de kwestie rond zijn afval.
Voorstanders van nucleaire energie en een deel van de klimaatactivisten hebben de neiging om deze problematiek te minimaliseren. Dit wordt mooi geïllustreerd in een publicatie van het Nuclear Forum van België https://www.nucleairforum.be/thema/kernafval-beheren-en-beheersen/wat-is-kernafval-en-hoeveel-produceren-we-ervan ; “Wanneer we deze hoeveelheid benaderen over 11 miljoen Belgen en 40 jaar nucleaire elektriciteitsopwekking, krijgen we gemiddeld ongeveer 1 cl of 5 g hoog actief afval per Belg per jaar. Wie 100 jaar oud wordt, produceert op zijn hele leven zo’n 3 blikjes hoogactief nucleair afval.” Met andere woorden: waarover je druk maken?
Wie zich duidelijk wel druk maakt zijn een groep experts die zich verenigd hebben in de WNWR de World Nuclear Waste Report en een uitgebreid rapport gepubliceerd hebben over nuclear afval in de wereld en meer bepaald in Europa. Zie: The World Nuclear Waste Report. Focus Europe. 2019. Berlin & Brussels. www.worldnuclearwastereport.org. Hieruit halen we o.a de volgende quote: “If stacked in one place, all of Europe’s nuclear waste would fill up a football field 919 meters high, 90 meters higher than the tallest building in the world, the Burj Khalifa in Dubai.”.
Voor alle duidelijkheid; het Nuclear Forum en het WNWR gaat uit van dezelfde cijfers….

Dat afval uit een nucleaire centrale een probleem is, wordt duidelijk wanneer men weet dat een gebruikte brandstofstaaf 100 miljoen keer radioactieve is dan een nieuwe brandstofstaaf. Er terzelfdertijd mee rekening houden dat alle materiaal, van kledij tot staal en beton, waarmee het van ver of dichtbij, mee in aanraking is geweest ook radioactief, hetzij laag of hoog, heeft gemaakt.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten nuclear afval https://nl.wikipedia.org/wiki/Radioactief_afval
– Vrijgesteld afval: hier is de stralingsdosis zo laag
dat er geen maatregelen moeten getroffen worden.
– Zeer kort levend afval: heeft een halfwaardetijd van
minder dan honderd dagen
– Zeer laagactief afval: kan (bijna) bovengronds
opgeslagen worden met beperkte beschermingsmaatregelen.
– Laagactief afval: bevat een kleine hoeveelheid elementen
met een lange halfwaardetijd. Dit kan bovengronds of tot
30 m onder de grond bewaard worden voor maximaal een
paar honderd jaar.
– Middelactief afval: bevat een grotere hoeveelheid aan
elementen met een lange halwaarde tijd, waardoor een
ondergrondse opslag van enkele tientallen tot enkel
honderden meters noodzakelijk is. Er is geen
warmteafvoer noodzakelijk.
– Hoogactief afval: vertoont een dermate hoge
radioactiviteit waarbij er warmte vrijkomt en/of bevat
zoveel elementen met een lange halfwaardetijd waardoor
isolatie voor meerdere honderdduizenden jaren
noodzakelijk is.

De hoeveelheid niet geconditioneerd laag- en middelactief afval wordt voor een PWR centrale (een drukwaterreactor zoals gebruikt in België) geschat op 250 m3 per GWatt geïnstalleerd vermogen per jaar. Na conditionering kan dit volume verlaagd worden naar 75 tot 50 m3. (www.worldnuclearwastereport.org). Voor België zou dit dus neerkomen op een 200 tot 300 m3. In Normandië, in Frankrijk, werd er tussen 1969 en 1996 een half miljoen kubieke meter (200 olympische zwembaden) van dit soort afval onder de grond gestopt, waar het zeker voor nog 300 jaar moet blijven.
Het International Atomic Energy Agency (IAEA) schat het verbruik van nucleaire brandstof per gigawatt in een per centrale op 30 tot 50 ton per jaar. Na omzetting resulteert dit in een volume hoogactief afval van 15 m3. Voor België betekent dit nog tot 2025; 60 m3 per jaar.

Bij het ontmantelen van een centrale zou er per gigawatt geïnstalleerd vermogen hoger nog eens 5000 tot 6000 ton laag- en Middelactief afval komen en 1000 ton lang actief afval en hoogactief afval. Hierbij moeten we de nadruk leggen op “zou”, want er zijn zo goed als geen voorbeelden bekend van kerncentrales van 1 GWatt of meer die reeds ontmanteld werden na en werkingsperiode van meer dan 40 jaar.

Kort samengevat kunnen we wel al stellen dat een nieuwe kerncentrale van 1 GWatt en een werkingstermijn van 40 jaar ‘zorgt’ voor een toename van laag-en middelactief afval van 7000 ton en 2600 ton hoogactief afval. Hierbij is er geen rekening gehouden met het afval dat vrijkomt bij de ontginning van uranium.

Ook al is het bijna 67 jaar geleden dat de eerste commerciële elektrische kerncentrale in werking werd gesteld, toch bestaat er nog steeds geen definitieve oplossing voor hoog radioactief afval. Dit afval wordt nu gestockeerd op een honderdtal locatie in de wereld https://www.chemistryworld.com/features/the-long-future-of-nuclear-waste/4017083.article?utm_source=cw_weekly&utm_medium=email&utm_campaign=cw_newsletters. Dit is niet de definitieve bestemming van het afval, maar eerder een tussentijdse oplossing tot er een definitieve gevonden is.

Een mogelijke definitieve oplossing wordt nu gezien in een ‘deep geological repository’ (DGF). https://www.nwmo.ca/en/A-safe-approach/Facilities/Deep-Geological-Repository. Een ‘geological repository’ is een vrij grote (tot 600 ha), ondergrondse ( tot 1 km onder de grond) site, die bestaat uit verschillende lagen en niveaus, die ervoor moeten zorgen dat het nuclear afval volledig geïsoleerd is van de omgeving en dit voor honderden, zelfs duizenden jaren. De grootste uitdaging hierbij is het voorkomen van contaminatie van het grondwater. Na 40 jaar onderzoek, en mede door het NIMBY-syndroom, is men er enkel in Finland in geslaagd om een site klaar te maken waarbij vanaf 2025 hoog radioactief afval zal opgeslagen worden. De site bestaat o.a uit tunnels met een totale lengte van 35 km en zal ongeveer 2,6. Miljard euro gekost hebben HTTPS://energypost.eu/finland-starts-excavation-of-worlds-first-deep-geologic-nuclear-waste-respository/. In deze site zitten duizenden kubieke meters staal en beton verwerkt, twee materialen die net veel energie nodig hebben om geproduceerd te worden. Nu maar hopen dat dit met alternatieve energie was,…..

Een andere mogelijke oplossing voor het nuclear afval zijn diepe boorgaten. Die zijn te vergelijken met geological deposit’, maar dan met een veel kleiner oppervlakte en veel grotere diepte; tot wel 4 km diep. Dit zorgt ervoor dat ze sneller kunnen gecreëerd worden, maar dat ze een veel beperkter opslagcapaciteit hebben. Ondanks verschillende studies rond dit onderwerp in o.a. Verenigd Koninkrijk, Noorwegen en Slovenië zijn er nog geen concrete voorbeelden van diepe boorgaten in Europa.

Uiteindelijk blijft er nog een oude droom over; het om zetten van radioactieve stoffen met een lange levensduur naar stoffen met een korte levensduur. Ondanks talloze studies is hier nog niemand in geslaagd. En toch blijft de droom levend dank zij … België. In Mol is men namelijk begonnen met het MYRRHA-project (Multi-purpose hYbrid Research Reactor for High-tech Applications) . Het is de allereerste onderzoeksreactor ter wereld die door een deeltjesversneller zal worden aangedreven. De reactor zelf is een zogenaamde reactor van de vierde generatie; een lood-bismuth gekoelde snelreactor en één van zijn vier taken zal zijn om onderzoek te doen naar het proces van transmutatie. https://www.nucleairforum.be/thema/innovatie/myrrha-innovatieve-kerntechnologie https://www.oecd-nea.org/jcms/pl_14556/independent-evaluation-of-the-myrrha-project?details=true. Dit MYRRHA project verklaart waarschijnlijk het wat verrassend feit dat België maar liefst 40,3 % van zijn R&D budget voor energie aan nucleaire energie besteed, hierin enkel voorafgegaan door Frankrijk die meer dan 53 % van zijn budget spendeert aan nucleaire energie. https://www.iea.org/data-and-statistics/data-tools/clean-energy-transition-indicators.

Als conclusie kunnen we wel stellen dat er nog steeds geen definitieve oplossing voor handen is voor het nuclear afval en dus ook zo goed als onmogelijk om hier een prijs op te kleven. Het probleem blijft hoe dan ook groot.

Nog een struikelblok….

Naast de afval is er nog iets dat in het nadeel speelt van kernenergie, nl. tijd. Zoals reeds vermeld vergt het bouwen van een kerncentrale al snel tien tot vijftien jaar, gemeten van de beslissing om te bouwen tot de oplevering. En dan houden we geen rekening met de vaak lange vertragingen die optreden, wat zeker het geval was voor de meest recente centrales in het Westen. En als er nu iets is dat we niet hebben in de klimaatcrisis dan is het net wel tijd. Als we tegen 2030, dus binnen zeven jaar, naar een reductie van koolstofdioxide streven van 55 procent dan zal kernenergie ons daar niet bij kunnen helpen.
Tijd speelt ook rechtstreeks mee in het feit dat kernenergie een belemmering is voor alternatieve energie. https://www.dw.com/en/fact-check-is-nuclear-energy-good-for-the-climate/a-59853315
Zoals we reeds vermeld hebben worden kosten uitgedrukt in ‘overnight costs’, terwijl dat in de praktijk absoluut niet het geval is. Als men dus beslist om een kerncentrale te bouwen met een kostprijs van een paar tiental miljard euro, dan kan dit geld niet uitgegeven worden aan alternatieve energie zoals windmolens of zonne-energie parken, maar levert dat geld de eerste 15 jaar niets op, noch aan energie noch aan reductie van broeikasgassen. De urgentie voor het klimaat zorgt ervoor dat kernenergie te laat is.

Conclusie.

Zoals in de inleiding reeds vermeld was de zoektocht naar informatie vaak een rollercoaster: soms deed het me besluiten ‘met zonne-en wind energie alleen halen we het niet’, terwijl het volgend moment duidelijk werd dat kernenergie toch ook niet de oplossing is.
Wat ik geleerd heb is dat de wereld, en meer bepaald België, nog heel wat moet investeren om een klimaat neutrale omschakeling naar een geëlektrificeerde te bereiken. Hierbij moet men rekening houden dat de LCOE een stuk lager is voor zonne- en windenergie dan voor kernenergie. Maar dat we met deze laatste, uitgebreid met bv. waterstof productie, in de gaten moeten houden dat de EROI niet te laag wordt, om economisch niet in de problemen te komen. Ook het gebruik van bepaalde zeldzame metalen moet dringend onze aandacht krijgen en moet op een of andere manier opgelost worden.
Het grootste struikelblok voor kernenergie blijft echter zijn afval en de factor tijd. Men zou kunnen stellen dat de voorstanders van kernenergie als oplossing voor de klimaatcrisis een achterhoede gevecht voeren, die nog weinig relevantie heeft.