EEN HOOFDDOEK ALS EMANCIPATIE

In de Paasweekend uitgave van De Standaard verscheen een aardig stukje van Tom Naegels over het hoofddoekenverbod. Het enig geldende uitgangspunt in het debat moet zijn volgens hem wat de emancipatie van de moslima’s het meeste dient: een hoofddoekenverbod, of juist niet.

Het is op bezoek gegaan  bij de sociologen, met de vraag of zij onderzoek hebben gedaan, specifiek over dit verband: hoofddoeken en emancipatie.

Hij vond geen dergelijk onderzoek, tenzij toch één: in Turkije.

Het resultaat daarvan is dat de moslima’s die reeds op weg zijn naar emancipatie met een verbod gediend zijn, zoals hoog opgeleide vrouwen met een vaste job, maar dat het de laag opgeleiden, de werklozen, degenen die het sterkst onder druk staan van hun familie of omgeving om de hoofddoek te dragen eerder verder in de hoek duwt. Hun isolement wordt er des te groter om.

We kunnen vermoeden dat ook bij ons een dergelijk effect speelt. Dat geldt zeker voor het verbod op het dragen van een boerka in het openbaar. Vrouwen die al in verzet zijn en voor zichzelf durven opkomen worden er mee geholpen, maar degenen die het sterkst onder druk staan komen waarschijnlijk niet meer buiten, en komen dus in een volledig isolement terecht.

Nu is er wel een verschil tussen een boerka en een hoofddoek. Een boerka dragen op straat geeft uiting aan een opvatting over de vrouw die kompleet in tegenstrijd is met onze ‘waarden’. Die opvatting zegt dat een vrouw geen betekenis mag hebben voor iemand anders. Ze is niet herkenbaar, niet aanspreekbaar, niet identificeerbaar, heeft geen eigen identiteit  in de samenleving. Daar is een verbod op zijn plaats.

Van de hoofddoek kan zoiets niet gezegd worden. Als het al een uiting is van een religie, welk bezwaar kunnen we daar dan tegen hebben? Hebben we dat ooit gehad tegenover de kap van zusters, de romeinse  boord van een priester, het keppeltje van een Jood, een vrouw die een kettinkje draagt met een kruisje?

Op straat mag iedereen getuigen van zijn religie. Kan dat niet achter een loket? Bij heel wat verenigingen en zelfs bedrijven ontmoet je bij het onthaal een vrouw met een hoofddoek. Wie stoort zich daaraan? Waarom dan niet achter een loket, zolang het geen exhibitie wordt.

Het is mijn indruk dat een doorgeschoten antiklerikalisme zich verzet tegen elke uiting van religie of godsdienst in het openbaar. Maar er bestaat geen klerikalisme meer in de samenleving. Dan hoeft antiklerikalisme ook niet meer.

Als we het nu eens aan de moslima’s zelf vroegen wat zij er van denken. Of het gewoon aan hen overlaten. Dan kunnen ze zelf beslissen wat hun emancipatie dient.

Ward Bosmans