Het “debat” in TerZake van eergisteren over Woke, met Bart De Wever en Benjamin Dalle als deelnemers, heeft ons toch wel heel wat geleerd. Als het bedoeld was als discussie of duiding, dan was het niet om aan te zien. Maar in zijn lelijkheid onthult het juist veel.

Over waarden, want daar gaat het woke-debat over.

Er is geen enkele politicus die zo veel over waarden spreekt en schrijft als De Wever. En tegelijk is er geen enkele politicus die zo veel verhult over de waarden die hij voor zichzelf uitzet. Als richting gevend voor zijn politiek handelen, voor zijn strategie. En dus meteen de waarden die volgens hem een maatschappelijk ideaal vormen, en richting bepalend moeten zijn voor onze samenleving zoals hij die ziet.

Van wat De Wever zelf over zijn waarden schrijft, of laat schrijven, dat is op de 20 jaar politieke loopbaan die hij intussen op de teller heeft staan, een hele boekenplank vol. En wat hij zegt in de openbare media is nauwelijks nog bij te houden. Dagelijks, en als hij dat nodig vindt meerdere keren per dag, duikt hij wel ergens op. Die veelheid van optreden, dat doet Trumpiaans aan.

Dus de kwantiteit is hoog. En de kwaliteit? Wel, die is heel erg wisselend, grillig, en onvoorspelbaar. Soms heel gevat en intelligent, en dan plots op het intellectueel niveau van een garnaal. En zijn specialiteit is dat hij bliksemsnel kan schakelen tussen slim en oerdom, of tussen beleefd en grof. Dat komt altijd onverwacht. Dus meestal kom je als toehoorder veel te laat om een antwoord te formuleren. En als hij maar zelden antwoord krijgt, ontstaat de perceptie bij het grote publiek :“tja, dan zal hij wel gelijk hebben zeker…”

Maar iets van logica, samenhang of strategie, valt niet af te leiden uit zijn grote stroom aan woorden. Uit zijn woorden en geschriften kan je als politiek geïnteresseerde geen duidelijk beeld vormen van waar hij als politiek bestuurder naartoe wil. En de paradox is nu precies dat hij zelf voortdurend de perceptie verspreidt dat hij juist zeer uitgesproken en duidelijk is. Ook dat doet heel Trumpiaans aan.

Hij produceert dus wel heel veel ‘waan van de dag’. Maar om een helder beeld van hem te krijgen, zullen we ons moeten losmaken van dat dagelijkse ‘infotainment’, en een stapje achteruit zetten. Zodoende kunnen we het ‘totaalplaatje Bart De Wever’ beter overschouwen. Uitspraken in verschillende contexten, gedaan voor verschillend publiek, in verschillende periodes, naast elkaar leggen. Aandacht voor wat hij niet zegt is dan minstens even belangrijk als wat hij wel zegt.

En aangezien hij als politicus nu al 20 jaar meedraait en heel bepalend is voor ons land, en zelfs daarbuiten, kunnen we hem intussen ook beoordelen met al wat hij ons niet vertelt. Voorbij het rookgordijn dat hij zelf graag ophangt.

Met mijn dank aan de vele kritische analyses die er inmiddels ook al gemaakt zijn door Jan Blommaert, Robrecht Vanderbeeken, Jef Verschueren, Vincent Scheltiens, Dominique Willaert, Thomas Decreus en anderen. Maar de meest uitgewerkte analyse vond ik bij Ico Maly : “N-VA. Analyse van een politieke ideologie”. (Maar die is al 11 jaar oud, dus een update zou heel interessant zijn.)

Waarden zijn dus alleen voor De Wever van tel om er anderen mee om de oren te slaan. Als iemand op het idee zou komen om hem met diezelfde waarden te confronteren, dan geeft hij niet thuis. Zoals bij Gwendolyn Rutte bijvoorbeeld, toen ze hem herinnerde aan de voorkeursbehandeling die hij reserveerde voor Van Grieken toen hij Vlaams formateur was in de zomer van 2019. Dan is zijn antwoord een dooddoener. “Ik moet dringend zijn gras gaan afrijden”.

Dat patroon zien we haarscherp terug in het “debat” van TerZake van 11 april.

Dalilla Hermans is deze keer zijn favoriete schietschijf. Ze is namelijk “woke”. Hij verwijt haar op te komen voor “Black Lives Matter”. De controverse rond “Zwarte Piet”. Het slavernijverleden zou zij te pas en te onpas als een soort schuldcomplex in de strot van de Blanke Man rammen. De Wever heeft natuurlijk niets tegen de komst van de Roetpiet in Antwerpen. “Maar als men dat nu eens vriendelijk was komen vragen aan de Antwerpenaars, dan zouden die daar niet moeilijk over doen.”

Ik verzin niks. Hij zegt dat allemaal letterlijk in de TV-studio van de VRT.

Ooit was slavernij, ook bij ons, aanzien als iets heel normaals. Idem voor het kolonialisme. Van vitaal economisch en maatschappelijk belang. Een beschavingsproject werd het zelfs genoemd. Ook de kerk rechtvaardigde toen dat zwarte mensen inferieur waren. Maar wie nu naar dat verleden verwijst krijgt de hoon van De Wever, Francken, kortom de hele N-VA, Doornaert, Dedecker en het VB over zich heen. “Wij mogen niks meer zeggen”. “Onze traditie wordt gecanceld”. “Onze kinderen wordt hun kinderfeest afgepakt” en ga zo maar door.

Natuurlijk is dat een framing. Een omkering van waarden. En een hele groteske. Maar hoe grotesk ook, De Wever doet dat met een reden. Hij doet alles met een reden. Alleen is het niet de reden die hij er zelf op kleeft.

Op dit moment hangt in Antwerpen op alle muren en bushokjes de boodschap van het stadsbestuur voor alle Antwerpenaars : “Zie je Discriminatie? Reageer. Altijd.”

Nog niet zo lang geleden orakelde diezelfde De Wever “Racisme is relatief”.

We krijgen dus geen samenhangend beeld te zien als we voortgaan op de woorden en geschriften van de Antwerpse burgemeester. Want zijn woorden m.b.t. discriminatie en racisme gaan altijd flip-flop. Zijn altijd grillig, tegenstrijdig en onvoorspelbaar. En De Wever is te slim voor flip-flop. Dus dat doet hij met een reden. Welke reden? Dat zal hij ons niet vertellen. Maar we kennen hem nu al 20 jaar. En zijn patroon kennen we inmiddels wel voldoende. Hij overstelpt ons met bijzaken. Dan is het aan ons om ons met de hoofdzaak bezig te houden.

Ook de scherpte van de aanvallen op Dalilla dienen datzelfde doel. Het leidt de aandacht af van de jarenlange smerige haatcampagne vanwege De Wever en Francken, en haar persoonlijke, familiale en professionele leefomgeving werden daarbij niet ontzien.

En die aanval moet de strategie, het lange termijn doel verhullen dat De Wever zelf hanteert. N-VA wil de totaliteit van onze Grondwet afschaffen. Met een coup. Dus zonder de wettelijk vastgelegde procedure. Die vereist dat vooraf een lijst van artikelen wordt gestemd die voor herziening vatbaar zijn, waarna regering en parlement ontbonden worden, en die dan vervolgens, na verkiezingen, door een volgende regering, met Grondwetgevende bevoegdheid en met bijzondere meerderheid al dan niet kunnen gestemd worden.

Welnu, als de totaliteit van onze Grondwet weg moet, betreft dat ook alle wetgeving inzake fundamentele rechten en vrijheden. Alle internationale verdragen die in ons land omgezet zijn in algemeen bindende wetten. Dat zijn exact de waarden en normen die zijn vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Europees Verdrag. Die zijn typisch want ze weerspiegelen de tijdsgeest uit de periode na 8 mei 1945. Ze dragen het wereldwijd gedragen “Niemals wieder Faschismus!” uit.

En dat zijn precies de fundamentele waarden die de N-VA wil wegzetten. Hun waardensysteem herneemt de politieke zeden van de periode vóór 8 mei 1945. De “kracht van verandering” is hier heel letterlijk te nemen. Het naoorlogs model, de overlegstructuren in heel onze politieke en economische structuur, die moeten allemaal weg. Misschien niet voor alle N-VA leden. Maar voor de partijleiding zeker en vast wel.

Het is de essentie van Nieuw Rechts om die ‘waarden en normen discussie’ om te draaien. Om racisme opnieuw te legitimeren. Maar dat moet dan zo gebeuren dat De Wever zich een politiek centrum construeert waarin hij zichzelf centraal stelt. En dus heeft hij een linker- en een rechterzijde nodig waarin hij dan zelf de midden positie inneemt. En probeert hij zoveel mogelijk centrumpartijen aan zich te binden, in een ondergeschikte rol natuurlijk. Af en toe beledigt hij zijn partners eens ferm, om ze op tijd eraan te herinneren wie er baas is. Kris Peeters, Egbert Lachaert, Meryem Almaci of Tom Meeuws, ze kunnen er allemaal van meespreken. Op die manier kan hij het bestaande veld van het politieke centrum (sociaaldemocratie, christendemocratie, liberalen of groenen) dwingen om steeds meer naar rechts op te schuiven.

Een illustratie van die ruk naar rechts: Nu is er een christendemocratisch Staatssecretaris voor Asiel en Migratie. De voorganger was liberaal, en diens voorganger, Theo Francken van N-VA. Het was ook al ooit een sociaaldemocraat. De constante in dat beleid, dat steeds verder naar rechts afglijdt, is dat nu een cruciaal punt uit het 70 puntenprogramma in uitvoering wordt gezet : het opjagen en de gedwongen terugkeer van niet erkende vluchtelingen. Nu wel niet met een C-130 vrachtvliegtuig zoals in de voorstelling van het VB van toen. Maar in 2004 was net dat 70 puntenprogramma het belangrijkste argument om VB te veroordelen als een racistische partij, en inspireerde juist dat de politieke centrumpartijen om een Cordon Sanitaire af te spreken.

Een onderdeel van dat politieke project is dat De Wever nog steeds een boeman op de rechterflank nodig heeft. Dus daarvoor kan hij het VB inschakelen. Als dreiging. Als één of andere centrumpartij waarmee hij bestuurt moeilijk begint te doen, kan hij altijd dreigen om ze in te wisselen voor VB. Of hij dat daadwerkelijk zal doen, ook die ‘troefkaart’ houdt hij voor iedereen onzichtbaar. Voor het publiek is alleen de flip-flop zichtbaar.

En precies die verhulling is nodig. Extreemrechts of Nieuw Rechts heeft die verhulling nodig. Elke gelijkenis met de gruwel van het fascisme uit het verleden moet versluierd blijven. Dat is exact de betekenis van het woord neofascisme. Het moet zich kunnen voordoen als nieuw. Want wat zij nastreven is zoveel mogelijk karakteristieken van dat regime hernemen, maar zonder dat de goegemeente daar teveel van opmerkt. De geschiedenis herhaalt zich, maar niet op dezelfde manier.

Terug naar ons “debat”. De Wever haalt uit naar Dalilla Hermans omdat ze niet mee aan tafel zit in de VRT TV-studio. Zij heeft enkele jaren geleden beslist om de samenwerking met de VRT op te zeggen, als ik me goed herinner omdat ze in een aantal elkaar opvolgende incidenten zich onheus behandeld voelde. Schande over Dalilla!

Natuurlijk komt De Wever wel naar de VRT. Elke dag zit hij, of één van zijn lakeien, wel in een panel. In TerZake, De Afspraak, De Zevende Dag kunnen ze geen uitzending hebben zonder aanwezigheid van de N-VA. Ook al vaardigen ze iemand af die over het onderwerp niets zinnigs kan vertellen, ze zijn er altijd. En zij bepalen met wie ze in het panel zitten.

Het is nu meer dan 20 jaar geleden dat De Wever zijn openbare leven begon… in het panel van De Slimste Mens. Ik herinner het mij nog goed. Het vindt nog altijd veel kijkers op YouTube. Het niveau van zijn flitsende humor was toen nog veelbelovend. Maar wat we toen niet konden voorspellen : dat was de eerste en de laatste keer dat De Wever optrad in een panel als deelnemer onder de andere deelnemers. Als gelijke.

Dat hebben we nadien nooit meer meegemaakt. Dat was toen de democraat De Wever. Je kon en mocht het met hem eens of oneens zijn.

Nu kennen we alleen nog de autocraat De Wever. Hij duldt geen tegenspraak meer. Geen andere mening dan de zijne is nog toelaatbaar. Niet op de VRT, niet op VTM, niet op ATV, niet op De Standaard, niet op De Morgen, niet op De Tijd, niet op het Nieuwsblad en niet op HLN. Allemaal herkauwen ze zijn voorgekauwde kost. En als er eens ergens een journalist een vraag stelt die hem niet bevalt, slaat hij die onmiddellijk in de ban, of eist zijn ontslag bij de hoofdredacteur, zoals Bart Brinckman bij De Standaard of Stijn Tormans in Knack konden ondervinden. De tenen van Bartje zijn veel langer dan die van Dalilla. En zijn arm ook.

Dus als hij in dit “debat” letterlijk aan Woke verwijt : “Ze komen op voor vrijheid. Maar zij ontzeggen anderen de vrijheid om anders te denken dan zij”, tja… Er zullen allicht wel ooit van de kant van woke uitspraken zijn geweest die radicaal of onbezonnen te noemen zijn. Woke is ook een heel divers gezelschap. Maar de macht om scherpe woorden om te zetten in een repressief beleid, die ligt zeker niet bij de wokies.

Helemaal pathetisch wordt De Wever als hij Dalilla Hermans verwijt ‘geen verbindend persoon’ te zijn. Hij, en hij alleen bepaalt wie en wat ‘verbindend’ is, en wie buiten zijn krijtlijntjes loopt is dan ‘niet verbindend.’ De vrijheid om anders te denken ontzeggen, dat is nu precies de specialiteit van De Wever. De inclusie van N-VA, die bestaat alleen voor de glanzende foldertjes in hun verkiezingsdrukwerk.

En het racisme van De Wever ? Dat is al lang geen hondenfluitje meer. Dat is eerder een Vuvuzela waar hij op toetert.