Kloof steeds groter
Het ABVV erkent dat sommige bedrijven vooral kleine- en middelgrote ondernemingen moeilijkheden kennen en staatssteun kunnen gebruiken. Maar de vakbond stelt daar tegenover dat het “catastrofisme van het VBO en het VOKA is ingegeven door “eenzijdige en onvolledige feiten”.
Het ABVV stelt vast op basis van de gegevens van internationale organisaties (OESO), Stabel (Statistisch Bureau van België) en de UCL (Franstalige unief Leuven) dat de sociale kloof steeds groter wordt, door de verdere daling van het loonaandeel ten voordele van de winsten van de aandeelhouders.
Sinds de loonnormwet van 1996, ingevoerd door een ‘centrumlinkse’ regering van sociaal- en christendemocraten o.l.v. Jean Luc Dehaene I, steeg de productiviteit met bijna 30 procent, maar de lonen slechts met iets meer dan 10 procent.
De winsten stegen met meer dan 40 procent en de lonen met 0,4 procent.
De enorme werkkracht van de loontrekkenden en hun productiviteit staan niet meer in verhouding tot de verloning. Komt daarbij dat de vorige regering Michel met zijn taxshift, de indexsprong en pensioenleeftijd op 67 jaar nog eens bevestigd heeft dat de politieke klasse het syndicaat van het kapitaal is geworden.
Terwijl de werkende bevolking lijdt, swingen de winsten van aandeelhouders de pan uit. Het ABVV berekende dat de winsten in 2019 stegen met 42 procent, in 2020 met 42,4 procent en in 2021 met + 46,8 procent.
En de lonen? Maximale loonopslag +0,4%. Het ene heeft natuurlijk te maken met het andere. De in 1996 opgelegde loonnormwet moet zo vlug mogelijk in de vergeetput.
Verlies aan waardigheid van de werkmensen
Kapitaal is secundair voor de ontwikkeling van de beschaving. Kapitaal dat soeverein heerst zoals vandaag, leidt naar verarming, criminaliteit, ecologische rampspoed, en is parasitair. De welvaartsstaat in onze regio’s is meer en meer een residu geworden van het neoliberale model, in plaats van referentie.
Eén van de meest kwalijke gevolgen van het neoliberaal kapitalisme is het verlies aan waardigheid van de werkmensen. Een deel ziet zichzelf, en worden gezien als een kostenpost. De aandelenkoersen stijgen als er werknemers worden gedumpt. Ze “mogen blij zijn als ze werk krijgen”. De ontwikkeling van de samenleving steunt op menswaardige arbeid en niet op uitgeknepen citroenen en/of slaven.
Wat “zouden wij zonder het werkvolk” (!) zijn? Elke dag werken miljoenen mensen ’s morgens, ’s avonds en ’s nachts. Volksvertegenwoordiger (PVDA) Peter Mertens schreef er een boek over tijdens de covid pandemie met als titel: Ze zijn ons vergeten (2020).
Hij schrijft: “Als we iets geleerd hebben, dan wel wie vandaag (tijdens de covid-pandemie, nvdr.) werkelijk de samenleving doet draaien. Dat zijn niet de overbetaalde CEO’s, en magnaten of de fiscale engineers. Jarenlang vertelden ze ons dat zij voor onze welvaart zorgen.
Niks van. Het is de werkende klasse die de boel gaande houdt. Werkende mannen en vrouwen. Zij die nooit in praatprogramma’s of opiniepagina’s verschijnen. Zij die elke dag hun arbeid verkopen. Die de rekken vullen, de vrachtwagens lossen. De beddenlakens wassen en de zieken en bejaarden verzorgen. De aardbeien plukken. De winkels bedienen. De karkassen uitbenen. Het afval ophalen. De branden blussen.
Zonder al deze en andere mensen zouden we in tijden van pandemie niet overleven. En terwijl ze zich blootstellen aan het virus, leveren zij het bewijs van de gapende kloof tussen de waardering van hun arbeid op de markt- een karig loon- en de sociale waarde van hun activiteit: ze zijn onmisbaar”.
De ontwikkeling van de samenleving steunt op menswaardige arbeid en niet op uitgeknepen citroenen en/of slaven.
Het is dan ook geen toeval dat het ABVV geen oren heeft naar de klaagzangen van het patronaat en de strijd voor hogere lonen en het behoud van de huidige index voortzet. Vooral omdat de bevolking met bijna nooit geziene prijsstijgingen geconfronteerd wordt. Vooral de pijnlijk energiefactuur springt in het oog. Er is daarover al veel geschreven en gezegd. Vaak wordt rond de pot gedraaid.
Blaas de elektriciteitsmarkt op
De facturen stegen al voor de oorlog in Oekraïne. Wat vooral weinig of niet aan bod komt is dat de speculanten zorgen voor de hoge energieprijzen. Voor de stroom bij de gebruiker terecht komt is die soms als twintig keer verhandeld. De tarieven bereiken zo Mont Blanc hoogtes. Terwijl er strikt genomen geen bevoorradingsproblemen zijn.
Eric De Keuleneer Prof. emeritus-hoogleraar (ULB) zegt het duidelijk: “We moeten stoppen met de naïviteit en het dogma dat de markt de oplossing kan brengen. Er moet veel meer gereguleerd worden door de staat”. Hiermee pleit hij in de richting van socialistische oplossingen.
De Griek Yanis Varoufakis, ooit minister van Financiën en hoogleraar in Athene zegt onomwonden: “Blaas de elektriciteitsmarkt op. We hebben nood aan publieke energie, investeringen in groene technologie en lokale netwerken van hernieuwbare bronnen in handen van de gemeenschap”.
Etterbuilen
De etterbuilen in onze samenleving zwellen. Onze samenlevingen dreigen te sterven aan de gele etter. Denk aan de militaire industrie die vandaag eeuwige oorlogen voedt in Jemen, Afrika en nu in Oekraïne. Een dode of verminkte min of meer stoort de Frankensteins van de moordindustrie niet.
De Brusselse onderzoeksrechter Michel Claise is de spilfiguur in heel wat corruptieonderzoeken zoals in de voetbalwereld en recent de schokkende corruptie in het Europees Parlement. Wie zag niet de hallucinante beelden van koffers vol eurobiljetten op het tv-scherm in het graaihol van het Europees parlement? Terwijl de burger met moeite aan zijn eigen cash geld geraakt in de bank.
Claise zegt als ervaringsdeskundige: “Het internationale banksysteem is nog altijd veel te nauw verweven met het witwassen van geld. Daar kan alleen iets tegen gedaan worden met monsterboetes. Die moeten ooit garanderen dat er een einde komt aan dergelijke praktijken. Zodat het geld terugvloeit naar de staat. Minnelijke schikkingen kunnen nuttig zijn. Maar alleen op voorwaarde dat het parket onderhandelt met de loop van een pistool op de slaap van degenen die vervolgd worden”.
Mensen figuurlijk met de zweep terug aan de slag dwingen om toch maar 80 procent werkgelegenheidsgraad te bereiken is vals.
Het ABVV verwerpt de aanpak van het patronaat en politiek rechts om ‘kost wat kost’ naar 80 procent werkgelegenheidsgraad na te streven. Volgens de socialistische vakbond is dat de verkeerde aanpak. De inzet moet zijn: kwaliteitsvolle banen met dito verloning, werkvoorwaarden.
Het aantal langdurige zieken en mensen met burn-out bewijzen dat het huidige beleid niet werkt. Mensen figuurlijk met de zweep terug aan de slag dwingen om toch maar 80 procent werkgelegenheidsgraad te bereiken is vals. Gezien juist dit beleid mensen in dezelfde omstandigheden plaatst die naar langdurige ziekten en burn-out leiden.
Het ABVV voegt hieraan toe dat de werkgelegenheidsgraad in België hoger ligt dan in ‘voorbeeldland’ Nederland, gemeten naar het aantal voltijdse equivalenten.
Winstprobleem
De sociale geschiedenis leert dat massale en volgehouden acties, betogingen, stakingen, debatten, de weg naar sociale vooruitgang plaveien op voorwaarde dat er een politiek verlengstuk aan gegeven wordt. België heeft ter zake een boeiende geschiedenis waarin de socialistische beweging een prominente rol speelde samen met andere sociale en democratische bewegingen.
Hoopvol is dat in de huidige omstandigheden de vakbonden in België er vorig jaar in slaagden tienduizenden in Bussel en in actiedagen te mobiliseren (20 juni, 9 november) voor meer koopkracht, rechtvaardige belastingen, behoud van de index,… Vandaag is er geen loon of indexprobleem maar een winstprobleem zeggen de vakbondsactivisten. Terecht.
De sociale geschiedenis leert dat massale en volgehouden acties, de weg naar sociale vooruitgang plaveien op voorwaarde dat er een politiek verlengstuk aan gegeven wordt.
Betoging tegen Macron’s hervormingsplannen voor de pensioenen. Foto: Jeanne Menjoulet, Flickr / CC BY 2.0
Ook in andere landen worden de sociale strijdvlaggen boven gehaald. In Frankrijk liggen de hesjes en vlaggen bij militanten nooit ver opgeborgen. Er waren de intense acties tegen de hoge energieprijzen, met de bezetting van tankstations vorige herfst.
Nu zijn er acties tegen de besparingsplannen van president Emmanuel Macron. Hij zegt dat we zullen moeten wennen aan een achteruitgang van de levensstandaard. Wat een misprijzen voor het volk. Ondertussen floreren de Franse superrijken en worden moeiteloos miljoenen euro’s gevonden om wapentuig te financieren voor de oorlogen in Oekraïne, Jemen, Oost-Congo, West-Afrika.
VK: de ketenen van Thatcherisme verbreken
Vandaag ligt het zwaartepunt van het sociaal verzet in het Verenigd Koninkrijk (VK). Dat is interessant. Het VK is één van de meest doorgeschoten neoliberale modellen sinds Margaret Thatcher in 1979 aan de macht kwam. (Het eerste model was Chili in 1973, waar generaal Pinochet heerste, een goede vriend van de familie Thatcher).
Ze begon de strijd tegen de vakbonden, dereguleerde de financiële sector (London City) en privatiseerde “alles wat los en vast zat”.
Thatcher voerde een genadeloze strijd tegen de vakbonden. Thatcher verbood ‘secundaire stakingen’ d.w.z. solidariteitsacties met collega’s stakers in andere bedrijven. De voormalige Labour premier Tony Blair (‘de derde weg’) schepte op dat in 1997 zijn regering de meest restrictieve vakbondswetten in de Westerse wereld invoerde.
In 2016 voerden de conservatieven de Trade Union Law in om de lat nog hoger te leggen voor acties (zo mag er niet meer oneline gestemd worden).
De antivakbondspolitiek heeft de vakbonden decennialang verzwakt. Alleen overheidsdiensten behielden de vakbonden enigszins hun invloed. In de private sector is nog maar één op tien werknemers vakbondslid. Vaak betekent lidmaatschap van een vakbond in een privébedrijf ontslag.
Dat heeft niet belet dat er vandaag massale acties en stakingen zijn in het VK. Verzorgend personeel in ziekenhuizen, ambulanciers komen in actie omdat het Nationaal Gezondheidssysteem (National Health System-NHS) op instorten staat (velen zeggen dat het een verrottingsstrategie van de heersende elite is, als proloog op privatiseringen).
De arbeidersbeweging in België staat dus niet alleen in zijn strijd. Hopelijk wordt er een politiek verlengstuk aan gegeven.
Hooggeschoolde artsen, verpleegkundigen verdienen nauwelijks genoeg. Sommige verpleegsters schuiven aan bij de voedselbank. Ze werken zich te pletter door te weinig personeel. Mensen in nood liggen uren thuis vervuild en hulpeloos. Soms sterven ze omdat de ambulance te laat komt. Ook spoor- en metropersoneel staakt. Het gaat om honderdduizenden werknemers die de ketens van het Thatcherisme hebben afgeworpen.
De arbeidersbeweging in België staat dus niet alleen in zijn strijd. Hopelijk wordt er een politiek verlengstuk aan gegeven. De cijfers van de ABVV-barometer zijn daarin een belangrijk onderdeel voor het debat en de actie.
De volledige tekst van de sociaaleconomische barometer vind je hier.
