Ploegenarbeid is het werken volgens een organisatie waarin verschillende ploegen elkaar opvolgen op dezelfde werkplek, waar er dezelfde handelingen verricht worden en waarbij het werk wordt overgedragen van de ene ploeg op de andere.

Het kan gaan over een ploegenstelsel met 2,3,4 of meer opeenvolgende ploegen of een systeem van onderbroken uurroosters (bijv. de vroege en de late). 24/7 verwijst naar de flexibiliteit van deze werknemers. Zij zijn 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 inzetbaar.

Nare gevolgen

Nacht- en ploegenarbeid weegt zwaar op werknemers, begint het ABVV. “Wie in shiften werkt, en zeker in het geval van de nachtshift, ondervindt sneller fysieke en mentale gezondheidsproblemen zoals cardiovasculaire problemen, een verstoord bioritme, een verhoogd risico op kanker…”, aldus de vakbond. “Daarnaast hebben vrouwen die in ploegdiensten werken Vrouwen die in ploegendiensten werken een grotere kans op miskramen, een verstoorde menstruatiecyclus en vruchtbaarheidsproblemen.”

Daar blijft het niet bij. “Slaapgebrek en een verstoorde slaap is een ander vaak voorkomend probleem doordat de rest van de samenleving werkt op het ogenblik dat de schiftwerknemer slaapt. De toegang tot bepaalde diensten, het doen van boodschappen, het regelen van bankzaken en andere noodzakelijke activiteiten… leiden niet alleen tot organisatorische problemen, maar vaak ook tot een verminderde waakzaamheid en fysieke problemen omdat van de werknemer op het ogenblik dat die moet slapen of rusten, wordt verwacht dat die toch actief is”, legt de vakbond uit.

Tot slot heeft werken in een ploegensysteem ook een impact op het sociale leven en het gezinsleven. “Het contact met vrienden, gezinsleden en familie is vaak verstoord en in het geval van nachtarbeid komt er de extra dimensie bij dat werknemers op sociaal vlak bijzondere momenten moeten missen”, aldus het ABVV. De vakbond geeft als voorbeeld dat de shiftwerknemers bijvoorbeeld schoolactiviteiten en familiebijeenkomsten moeten missen. “Niet iedereen kan daar evenveel begrip voor opbrengen wat zorgt voor bijkomende stress en druk.”

Voor elke kwaal is er een oplossing

Omwille van bovenstaande redenen dringt het ABVV er daarom op aan om de negatieve gevolgen van het werken in een ploegensysteem op te vangen, met behulp van noodzakelijke ingrepen:  

• een preventiebeleid op maat waarbij er wordt ingezet op informeren en sensibiliseren op vlak van gezondheid, veiligheid en welzijn op de werkvloer (slaap, voeding, beweging …);
• wie vele jaren in ploegenarbeid gewerkt heeft, moet de mogelijkheid hebben vroeger met rustpensioen te gaan;
• arbeidsduurvermindering kan ervoor zorgen dat het werk weer werkbaarder wordt en nacht- en ploegenarbeid humaner;
• extra aanwervingen zorgen voor een ruimere en comfortabelere personeelsbezetting;
• een menselijkere visie op ploegenarbeid door bijv. het begin- en einduur van de diensten aan te passen of een beperking in te stellen op het aantal nachten waarin gewerkt wordt;
• een evenredige bezetting van ploegen opdat er een einde wordt gemaakt aan het streven naar steeds meer premies en overloon dat gepaard gaat met het werken in ploegen.

Werknemers die buiten de gebruikelijke uren werken, verdienen meer waardering, respect en erkenning vindt het ABVV, en steunt daarom ook dit initiatief van de algemene Centrale van de vakbond. “In het bijzonder vragen we meer aandacht én oplossingen voor de gevolgen op vlak van gezondheid en welzijn voor wie in een nacht- en ploegensysteem werkt.”