Filmrecensie -

Paul Thomas Andersons ‘Licorice Pizza’: Opgroeien in de schaduw van Hollywood

Om het met een boutade te zeggen: ‘Top Gun’ mag dan de bioscoop redden, ‘Licorice Pizza’ redt cinema. Want de nieuwste van de Amerikaanse onafhankelijke filmmaker Paul Thomas Anderson is een verademing in een door middelmatigheid gedomineerd filmlandschap. Een heerlijk meanderend, visueel verbluffend en wonderlijk muzikaal portret van met groeipijnen worstelende seventies jongeren.

vrijdag 10 juni 2022 14:10
Spread the love

 

I’m not a complicated man. I like cinema. In particular, I like to see people fucking on film. But, I don’t want to win an Oscar and I don’t want to re-invent the wheel. I like simple pleasures, like butter in my ass and lollipops in my mouth.” De monoloog van Philip Baker Hall in Boogie Nights (1997) zullen we niet licht vergeten. Net zomin als het beeld van de (letterlijke) kikkerregen begeleid met “This happens. This is something that happens” in mozaïekfilm (met o.m. Top Gun ster Tom Cruise) Magnolia (1999).

Twee filmische reizen door de Californische San Fernando Valley die golden als kennismaking met ‘indie‘-filmmaker Paul Thomas Anderson (° 1970). Zijn debuut Hard Eight (1996) bereikte ons immers met vertraging en via het dvd circuit. Na Punch-Drunk Love (2002), There Will Be Blood (2007), The Master (2012), Inherent Vice (2014) en Phantom Thread (2017) is er nu Licorice Pizza (2021). Een intelligente, nostalgische trip naar de aan de andere kant van de (Hollywood) Hills gelegen (San Fernando) Valley. Via jeugdige ogen én het geheugen van de cineast die er thuis is. Na een te korte bioscoopcarrière bereikt PTA’s verhaal van ontluikende liefde ons via Blu-ray en streaming.

Licorice Pizza van Paul Thomas Anderson.

Growing up in suburbia

“Fuck off, teenagers!” roept twintiger Alana (Alana Haim, lid van de zusterband Haim voor wie PTA fungeert als huis-clipregisseur) naar de tieners die rond haar cirkelen in Licorice Pizza. Maar samen met haar worden we in een tieneruniversum gezogen dat ons katapulteert naar de San Fernando Valley anno 1973. Een heen en weer camerabeweging (de openingsscène is niet de laatste travelling) introduceert de protagonisten en hun wederzijdse aantrekkingskracht. Tijdens een high school-fotoshoot begeleidt Alana Gary Valentine (Cooper Hoffman, zoon van PTA-acteur Philip Seymour Hoffman) en ze zal deze 15-jarige kindacteur met een overdosis branie nog moeilijk van zich kunnen afschudden.

Hoe ze ook probeert jaloezie, onverschilligheid en afkeer in stelling te brengen, de coming-of-age-komedie evolueert onvermijdelijk richting liefdesverhaal. ‘Beweegt’ zouden we kunnen schrijven, want beweging is de motor van Licorice Pizza. PTA’s motion pictures zijn emotions in motion, cinema = emoties. Film als een stroom van gevoelens, liefde, muziek. De soundtrack (met muziek van Jonny Greenwood en toepasselijke songs) is wonderlijk. De filmtitel Licorice Pizza verwijst naar LP, de langspeelplaat die in de seventies zo’n cruciale pijler van de jeugdcultuur was, en de affiche knipoogt naar de albumcovers die in hun schoonheid muzikale (lees: jeugdige) energie weerspiegelden.

Licorice Pizza van Paul Thomas Anderson.

Jong en rusteloos

What are your plans?”, vraagt Gary aan Alana, “what does your future look like?” Die levensvragen leiden tot een aantal korte scènes. Momentopnamen waarin we zien hoe Alana Gary begeleidt tijdens een trip naar New York voor een theateroptreden van een tv-gezelschap opgebouwd rond een licht gestoorde ster (een doorslagje van Lucille Ball), hoe een tieneracteur een Joods familie-etentje verstoort door zich te uiten als atheïst (zijn “I can’t believe there’s a god with all the suffering in the world” verwijst naar de Vietnamoorlog), hoe de jongeren bij het installeren van een waterbed geconfronteerd worden met een gedrogeerde Jon Peters (Bradley Cooper zet een hilarische persiflage neer van de iconische kapper en producent), hoe Alana tijdens een auditie stuit op een dronken acteur (Sean Penn met een William Holden imitatie) en als vrijwilligster optrekt met de door Benny Safdie vertolkte kandidaat burgemeester Joel Wachs (die dertig jaar lang zijn homoseksualiteit verborgen hield).

In interviews geeft Paul Thomas Anderson toe dat het anekdotische karakter van zijn film te maken heeft met het feit dat hij zich liet inspireren door ervaringen (lees: verhalen) van vrienden en kennissen. Daardoor werken scènes vaak als tracks van een album en lijkt de historische context (Vietnam, Richard Nixon, het olie-embargo) soms niet meer dan decor. Maar de filmmaker legt wel de vinger op sfeer, op een gevoel, op de rusteloze energie en levensdrift van jongeren die hun dromen willen beleven in de schaduw van de droomfabriek. Bovendien brengt hij een plek tot leven die zijn persoonlijke bakermat is en die jongeren ruimte voor beweging blijft bieden.

Licorice Pizza van Paul Thomas Anderson.

Het decor van dromen

Voor wie naar Los Angeles reist vormen de Hollywood Hills een iconisch decor en een eindpunt. In Boogie Nights, Magnolia, Punch-Drunk Love en Licorice Pizza gunt Anderson ons een blik op de vallei achter de bergrichel. Daarbij ontdekken we geen sprookjesachtig of spectaculair gebied maar doorsnee-Amerika, een suburbia van winkelcentra, diners, high schools, golfbanen, speelzalen en bowling zaken. Een dorp in de schaduw van een wereldstad. De plek waar Valley Girls en Boys zoals Anderson er van dromen om hun stempel te drukken op de cinema die ‘aan de andere kant’ wordt gemaakt en in de plaatselijke bioscopen te zien is.

Het is geen toeval dat Paul Thomas Anderson samen met  de ‘Sundance kids’ van de videogeneratie – Steven Soderbergh, Quentin Tarantino, David Fincher, Spike Jonze, David O’ Russell, Todd Haynes en Darren Aronofsky – in de jaren negentig een ingedommeld Hollywood wakker schudde met werk dat verfrissend en origineel was, maar tegelijk ook aansloot bij klassieke tradities en nostalgische accenten legde. Anderson was altijd al eigenzinnig én ambitieus. Op 7-jarige leeftijd noteerde hij in zijn zakagenda: “Mijn naam is Paul Anderson. Ik wil schrijver worden, producent, regisseur, speciale effecten ontwikkelen. Ik kan alles doen; ik ken alles. Huur mij in”.

Licorice Pizza van Paul Thomas Anderson.

Bittere lessen

Met dezelfde lef trok de man die zijn filmkennis in de videotheek opdeed naar Sundance editie 1993 met lowbudget kortfilm Cigarettes and Coffee. Het leverde hem lof op, plus een plaats in het Sundance Lab én een aanbod van Fox-filiaal Rysher om een langspeelversie te maken. Anderson stelde meteen harde eisen: hij de regie, Philip Baker Hall de hoofdrol. Toen hij de producenten uit de montagekamer verdreef en weigerde zijn 2u40 durende versie in te korten werd Sydney zonder hem opnieuw gemonteerd en hertiteld tot Hard Eight.

Anderson stuurde de Sundance-jury zijn versie en reageerde bitter: “Ik ben wantrouwiger geworden, op het randje van het paranoïde, en daar ben ik blij om, want ik wil me nooit meer laten beetnemen. Nooit meer”. Als reactie schreef hij Boogie Nights “voor de lol”. Maar de vrolijke onbezorgdheid van zijn personages verbergt amper de melancholische ondertoon van dit initiatieverhaal dat meer gaat over een surrogaatfamilie dan over porno. Anderson laat zich opmerken door een scherpe maar tedere blik én door het op aangrijpende wijze combineren van het komische en het dramatische.

Licorice Pizza van Paul Thomas Anderson.

Meanderende films

Ook aan de San Fernando Valley-films die volgden op Boogie Nights kleeft een nostalgisch ‘waar is de tijd?’-gevoel. Maar nooit vervalt de regisseur in het verheerlijken van een tijdperk. Het gaat hem om wat die tijd betekende voor de (steeds uit zijn persoonlijk geheugen gehaalde) personages en hun ontwikkeling. Een terugblik is bij Anderson ook een reflectiemoment, een bewust herbekijken met kritische blik. Niet toevallig plaatst hij Lana in een cruciale scène recht tegenover een restaurantspiegel en laat hij haar op een ander moment vanop afstand kijken naar hoe jongeren seksuele handelingen simuleren met een jerrycan (dat levert een erg filmisch schimmenspel op). Bij de stap naar volwassenheid gaan immers ook de jeugdige naïviteit en onschuld verloren. En een speelse onbezorgdheid.

De kracht van PTA’s cinema is dat zijn films die speelsheid blijven uitstralen. Ze zijn steevast a-typisch, off beat, meanderend met scènes en personages die blijven verrassen. Licorice Pizza is opnieuw een onvoorspelbare film die aanvankelijk vraagtekens oproept maar snel eerst fascinerend en dan hypnotiserend werkt. Een ‘vreemde’ film waar vaart in zit – die beweging is het meest wonderlijk in de scène waar Alana een vrachtwagen achteruit de berg afstuurt – en waarin acteurs de vrijheid krijgen om het beste van zichzelf te geven.

Licorice Pizza van Paul Thomas Anderson.

Luchtige dramatiek

De laatste films van Paul Thomas Anderson waren vrij somber. Na de Amerikaanse nachtmerrie There Will be Blood voegde de cineast met The Master een nieuw hoofdstuk toe aan zijn verhaal van Amerika’s gevallen helden van de 20ste eeuw, terwijl Inherent Vice gedrenkt is in ontgoocheling over de neoliberale wereld met zijn narcisme en geldzucht én Phantom Thread naast de schaduwkant van macht ook de impact belicht van de regels die mensen zichzelf obsessief opleggen.

Dan is Licorice Pizza meer een zonnige ode aan Californische jeugd en een illustratie van de energie die uitgaat van liefde en levenslust. Tegelijk is het ook een warm eerbetoon aan de ensemble films van Robert Altman (van Nashville tot A Prairie Home Companion) en uiteraard ook aan American Graffiti van George Lucas. Gemaakt met liefde en liefdevol. Van dat soort films zijn er veel te weinig. Licorice Pizza is genieten met volle teugen.

Licorice Pizza van Paul Thomas Anderson.

 

LICORICE PIZZA van Paul Thomas Anderson. USA 2021, 133’. Met Alana Haim, Cooper Hoffman Sean Penn, Tom Waits, Bradley Cooper, Benny Safdie. Scenario Paul Thomas Anderson. Fotografie Michael Bauman. Montage Andy Jurgensen. Production Design Florencia Martin. Kostuum Design Mark Bridges. Muziek Jonny Greenwood. Extra’s Blu-ray: verwijderde scènes, documentaires. Distributie Universal.

Licorice Pizza is ook online te bekijken via Amazon, Apple TV en Google Play.

Filmposter

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!