Kernuitstap nu volledig uitvoeren. Fukushima, Zaporizja: geladen kernreactoren zijn immens gevaarlijk

De regering beslist op 18 maart over de kernuitstap. Zal ze kernachtig ja zeggen aan de volledige kernuitstap? Of haalt de nucleaire lobby een slag thuis door enkele reactoren toch langer open te laten? Nochtans toont de oorlog in Oekraïne aan hoe gevaarlijk kerncentrales kunnen zijn, zelfs in stilstand. En hoe onredelijk duur gas geworden is. Er rest ons toch nog een uitweg: een versnelling hoger gaan voor een sociaal rechtvaardige transitie naar 100 % hernieuwbare en klimaatpositieve energie.

vrijdag 11 maart 2022 12:01

Spread the love

Duur fossiel aardgas: de fossiele lobby wil de pest met de pest aanpakken

De olie-, aardgas- en elektriciteitsprijzen swingen de pan uit. Door angst en speculatie, want er is nog steeds evenveel toevoer. Het heeft niet te maken met gestegen productiekosten. Maar de bevolking overal weet ondertussen van geen hout pijlen te maken. Het toont het failliet van zowel oorlogsbeleid als neoliberaal marktbeleid in fossiele energie.

Olie en gas maken ons extreem afhankelijk van tot de tanden bewapende grootmachten. Iedereen denkt dan in de huidige context spontaan aan Rusland. Maar sommige grote energiemultinationals zouden ons al te graag van de ene in een andere afhankelijkheid willen storten. Sommigen hebben er immers alle belang bij om de oorzaak van een probleem toch als oplossing te blijven voorstellen. Brengt de verslaving aan fossiele bronnen ons in de problemen? Dan moeten we maar elders nog meer olie en gas winnen.

Zo dringen Amerikaanse multinationals er bij de Amerikaanse overheid op aan om meer olie en gas te kunnen oppompen. Dan gaat het ook over de meest schadelijke vormen van ontginning, zoals bijvoorbeeld schaliegas. Het API (American Petroleum Institute) pleit om meer publiek land open te stellen voor de ontginning van fossiele bronnen.

Daarnaast wil ze meer op zee kunnen produceren, evenals de infrastructuur zoals pijnleidingen versterken. Ten slotte vraagt ze de wettelijke onzekerheid te verminderen. Amerikaanse olie- en gasbedrijven steunen maar al te graag de sancties tegen Rusland. Dan kunnen ze haar marktaandeel zoveel mogelijk inpikken. Zo misbruiken ze het lijden van de Oekraïense bevolking, om zelf flink langs de kassa te kunnen passeren.

Dure en gevaarlijke kernenergie maakt ons afhankelijk van het buitenland

Is kernenergie dan toch onontbeerlijk in deze onzekere tijden? De nucleaire lobby probeert nu hard door te duwen om haar eigen voortbestaan te garanderen. In België zitten we wat dat betreft op een belangrijk scharniermoment: op 18 maart zou de (in december uitgestelde) beslissing moeten vallen over de kernuitstap. En we horen een luider wordend koor dat het lied van kernenergie zingt.

We zouden het ons zogezegd niet kunnen veroorloven om een volledige kernuitstap door te voeren. Dat zou de energieprijs nog veel hoger de hoogte in kunnen jagen. Feiten spreken dat echter tegen. Frankrijk is het meest nucleaire land van Europa. Het is ook de wereldwijde kampioen van kernenergie. De Franse kernenergie levert een mondiaal record wat het aandeel van kernenergie in de elektriciteitsproductie betreft.

Zelfs al is dit ondertussen gezakt door de grote problemen bij haar kerncentrales. En juist dat veroorzaakt extra prijsverhogingen van elektriciteit in Frankrijk, hoger dan in de buurlanden, met pieken tot boven 1000 € per MWh. Haar meest ‘moderne’ reactoren van 1450 MW in Chooz en Civaux werden alle stilgelegd, wegens problemen van scheurtjes in het primaire noodkoelcircuit. En ze zijn niet de enige…

Oorlog in Oekraïne bewijst: kerncentrales zijn een tikkende tijdbom

De kerncentrale van Tsjernobyl in 2011, nog voor de sarcofaag geplaatst werd rondom de ontplofte reactor nr. 4. Bron: Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0)

Eén van de eerste militaire daden van Rusland was het innemen van de gesloten kerncentrale van Tsjernobyl. Hoewel deze kerncentrale geen elektriciteit meer produceert, bevindt zich daar wel de reactor die in 1986 ontplofte. Er was alleszins een abnormale verhoging van radioactiviteit, waarschijnlijk omdat vele militaire voertuigen het gesloten gebied doorkruisten en radioactief stof opwierpen. Erger nog is de situatie aan de grootste kerncentrale van Oekraïne, nl. in Zaporizja.

Door militaire acties is de veiligheid van deze kerncentrale bedreigd. Hoewel de schade tot nu toe beperkt lijkt te zijn, en er nog geen radioactiviteit is vrijgekomen, blijft deze kerncentrale een groot zorgenkind. Verloopt de communicatie tussen Oekraïense overheden of operatoren enerzijds en Russen anderzijds vlot? Blijft de koeling van de reactoren gegarandeerd, ook degenen die stilliggen?

In Fukushima zijn uiteindelijk ook stilliggende reactoren ontploft bij gebrek aan voldoende koeling … Verder is het ook niet zo dat Zaporizja de eerste kerncentrale is die aangevallen werd. Israël bombardeerde de Iraakse reactor Osirak. Hetzelfde regime heeft ook een cyberaanval uitgevoerd op Iraanse nucleaire installaties. En Azerbeidzjan viel met raketten de Armeense kerncentrale van Metsamor aan …

Hoe kan een regering dan overwegen om kerncentrales nog te verlengen? Welke extra ramp hebben sommigen nog nodig, voor voldoende wijsheid het haalt boven gelobby van de nucleaire belangengroepen en achterkamerpolitiek? Wie durft nu nog beweren dat kerncentrales veilig zijn, nu oorlog zoveel dichterbij is gekomen.

Het zou veel verstandiger zijn om versneld hernieuwbare en klimaatpositieve energie uit te bouwen, en versnelde energiebesparende maatregelen te nemen. Bovendien dient de overheid maatregelen te verplichten om de bestaande installaties beter te beschermen.

Een voorbeeld zijn de twee nieuwe splijtstofcontainer gebouwen, één in elke site van Doel en Tihange. Het dak is maar 20 cm dik, waardoor het geen inslag van een groot vliegtuig kan weerstaan. In Duitsland plant men een nieuw splijtstof container gebouw met een dakdikte van … 180 cm! Waarom dan niet bij ons? Zeker omdat Tihange in de vluchtlijn zit van de startbaan van Bierset.

België importeert al zijn uranium

Bovendien is kernenergie in hetzelfde bedje ziek als fossiele brandstoffen. België heeft geen olie noch gas. Maar België heeft al evenmin uranium. Elke milligram uranium is ingevoerd. Het is de energievorm die ons het meest afhankelijk maakt van het buitenland.

En niet zomaar eender welk buitenland. De eerste uraniumproducent ter wereld is Kazachstan. In 2020 stond ze in voor ongeveer 40 procent van de wereldproductie van uranium. Samen met Namibië, Oezbekistan, Niger, Rusland, China en Indië produceerde ze voor meer dan driekwart van de wereldproductie van uranium.

Enkel Australië en Canada plus nog enkele andere kleinere bijdragen komen amper aan een kwart van de wereldproductie. In godsnaam, als we energie-onafhankelijkheid willen uitbouwen, hoe kan een beleidsmaker dan nog pleiten voor kernenergie?

Resoluut kiezen voor de veiligste, meest klimaatvriendelijke en goedkoopste energie

Opnieuw zien we bij kernenergie dat de kwaal door sommigen als remedie wordt voorgesteld. We hebben dat al meegemaakt in 2015 en 2018 in België. Toen waren er veel reactoren buiten dienst, in 2018 zelfs 6 van de 7 reactoren. En wat vertelde de nucleaire lobby toen? Ze draaide de werkelijkheid om in haar tegendeel. Het heette dan dat “kernenergie nodig is voor de bevoorradingszekerheid”.

En dat op een moment dat gemeentelijke afschakelplannen op scherp werden gezet, omdat … de kernreactoren onbetrouwbaar bleken. Nu herhaalt men een gelijkaardig verhaal. Er is oorlog in Oekraïne. Deze oorlog toont glashelder aan dat nucleaire installaties een enorm risico zijn. En hoe lost men dat probleem op? Door te pleiten om oude Belgische kernreactoren langer open te houden. Zelfs als dit niet de goedkoopste is. En al zeker niet de veiligste optie.

Wat we nodig hebben is een energiebeleid dat uitgaat van de volledige sluiting van alle kernreactoren. Dat is enkel mogelijk als er snel werk gemaakt wordt van een energietransitie naar 100 procent hernieuwbare en klimaatpositieve energie. Gezien de oorlogssituatie dienen we daarin nog een versnelling hoger te gaan.

Een opgedreven uitbouw van windparken op zee en land, zonne-energie, waterstofproductie, energiebesparingen, energieopslag en aanvullende klimaatpositieve energie. Dat laatste om niet alleen te stoppen met uitstoot van broeikasgassen, maar om grote hoeveelheden broeikasgassen uit de atmosfeer af te vangen en te hergebruiken. In dat kader dienen eveneens industriële plannen uitgewerkt te worden voor de sites van Tihange en Doel. Zo kan de overgang naar een nieuw energiesysteem gebeuren met inschakeling van de goed opgeleide werknemers van de huidige kerncentrales.