“2020 heeft aangetoond dat zelfs een wereldwijde pandemie de opmars van de hernieuwbare energie niet kan vertragen”, schrijft IRENA-directeur-generaal Francesco La Camera in een voorwoord bij het rapport. De coronacrisis en de opwarming van de aarde versterken volgens La Camera “de noodzaak aan een rechtvaardige en inclusieve transitie naar een schone, betrouwbare energievoorziening en duurzame, gezonde en klimaatvriendelijke banen.”

Om deze omslag van fossiele brandstoffen naar zonne-, wind-, bio-energie en waterkracht zo rechtvaardig mogelijk te laten verlopen moeten werknemers in staat worden gesteld nieuwe vaardigheden te leren, aldus het rapport. En er moet sociale zekerheid zijn voor degenen die hun baan verliezen in fossiele of CO2-uitstotende activiteiten zoals mijnbouw.

Verstoringen door covid

Lockdownmaatregelen hebben op sommige onderdelen van de hernieuwbare energiesector wel invloed gehad. Zo was er een lichte daling te zien in de werkgelegenheid in de sector van de biobrandstoffen, als gevolg van een teruggelopen transportgebruik.

Ook werden er in ontwikkelingslanden minder lampen op zonne-energie verkocht voor huizen die niet op het net zijn aangesloten. Maar bedrijven konden het banenverlies beperken met financiële hulp van regeringen.

Martha Newton, plaatsvervangend directeur-generaal voor beleid van de ILO, noemt de aanhoudende groei van de werkgelegenheid tijdens de pandemie “een zeer bemoedigend signaal”.

Maar om maximale sociale en economische voordelen te halen uit de de energietransitie moet verder worden gekeken dan alleen het aantal banen, zegt ze. “We moeten de energietransitie benaderen op een manier die bijdraagt aan de creatie van fatsoenlijk werk. Dat wil zeggen: banen die gelijkheid, veiligheid en menselijke waardigheid bevorderen”.

Vrouwen aan het werk

Het rapport benadrukt ook hoe belangrijk het is meer vrouwen in de hernieuwbare energiesector te krijgen, al is die met 32 procent vrouwelijke werknemers al een stuk gelijkwaardiger dan de olie- en gassector, die maar 22 procent vrouwen telt.

In 2020 zorgde de zonnepanelensector wereldwijd voor ongeveer 4 miljoen banen, de biobrandstoffensector voor 2,4 miljoen, waterkracht voor 2,2 miljoen en windenergie voor 1,25 miljoen, zo stelt het rapport. Bijna vier op de tien banen in hernieuwbare energie waren te vinden in China, opgevolgd door Brazilië, India, de Verenigde Staten en de Europese Unie.

Andere plaatsen met veel werkgelegenheid in schone energie zijn Vietnam en Maleisië, die zonne-apparatuur exporteren; Indonesië en Colombia, met grote agrarische toeleveringsketens voor biobrandstoffen; en Mexico en Rusland, waar windenergie steeds belangrijker wordt. In Afrika ten zuiden van de Sahara, van Nigeria tot Togo en Zuid-Afrika, ontstaan steeds meer banen in de sector van de zonne-energie.

Nog veel meer banen

Als regeringen de opwarming van de aarde beperken tot 1,5 graad, het meest ambitieuze doel, zou de hernieuwbare energiesector verder kunnen groeien tot maar liefst 38 miljoen banen in 2030 en zelfs 43 miljoen in 2050, zo schat het rapport. Dat is ongeveer het dubbele van het aantal banen dat gecreëerd kan worden onder de huidige klimaatactieplannen en -beloftes, die niet voldoen aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs.

Sharan Burrow, algemeen secretaris van het Internationaal Vakverbond (IVV), dat 200 miljoen werknemers in meer dan 160 landen vertegenwoordigt, vindt dat elk deel van de economie zou moeten overschakelen naar een groener model om de uitstoot tot nul terug te brengen.

Dat is een win-winsituatie, zegt ze, want voor elke tien banen in de schone energie worden er vijf tot tien gecreëerd in productieketens en zelfs nog meer in gerelateerde diensten, transport en logistiek. En als die banen ook nog komen met goede arbeidsvoorwaarden, een minimumloon en eerlijke arbeidsrechten, zoals de mogelijkheid om vakbonden te vormen en collectief te onderhandelen, “dan hebben we het over ontwikkeling, ambities, de opbouw van gemeenschappen”, aldus Burrow.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters Foundation.