Vandaag, vrijdag 6 oktober, is er juist een baanbrekend vonnis uitgesproken door de arbeidsrechtbank van Antwerpen voor Glenn Van Den Eynde, een persoon met een handicap wiens persoonsvolgend budget (pvb) vorig jaar door de Vlaamse regering is gehalveerd. Hij behoorde tot de 1.100 langst wachtenden in prioriteitengroep 2 voor een pvb, waar de Vlaamse regering besloot een zogenoemd ‘experiment’ op uit te oefenen, door hun budgetten te halveren. De rechtbank verwerpt deze beslissing in de zaak van Glenn Van Den Eynde, omdat Vlaanderen daarmee het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en de grondwet schendt. Een belangrijk precedent voor alle mensen die in dezelfde situatie zitten.

En nu hopen duizenden mensen met een handicap op een zelfde positieve uitspraak van de Raad van State tegen de beslissing van de Vlaamse regering om onder de noemer ‘actualisering’ de pvb’s van alle mensen op de wachtlijst tot 20 procent te verminderen. Hier gaat het om liefst 15.000 mensen. De Vlaamse regering had hiertoe besloten nadat het een aantal jaar geleden is overgegaan op een nieuwe methode om de hoogte van je pvb te bepalen. Mensen die vanaf toen een aanvraag indienden, werden volgens die nieuwe methode behandeld. In 2021 besliste de Vlaamse regering om ook de mensen die tot dan toe al jaren op de wachtlijst stonden met nog een oude budgetcategorie, te ‘actualiseren’ en zo over te zetten naar een van de nieuwe budgetcategorieën. Maar dit leverde voor de meesten een fel verminderd budget op. En dat kan niet, stelt GRIP vzw, die samen met een aantal burgers met een handicap naar de Raad van State trok.

‘Actualisering’ betekent vermindering

We vechten tegen de vermindering van duizenden budgetten”, legt voorzitter van GRIP vzw Luc Demarez uit tegenover de ingang van de Raad van State. Zelf zit hij wegens spasmen als gevolg van een hersenverlamming in een rolstoel. “Na grondig onderzoek kende het Vlaams Agentschap in eerste instantie definitief een persoons volgend budget toe. Maar tijdens de wachttijd op uitbetaling van dat budget veranderde de overheid opeens de regels. Ze deden dat met de mooie naam: ‘actualisering’. Maar dat betekent voor veel mensen ‘vermindering’.”

Demarez woont zelfstandig en maakt sinds 2002 gebruik van een budget, waarvan het bedrag gezien het wegvallen van mantelzorg en verergering van zijn beperkingen te laag geworden is. “In 2018 vroeg ik een verhoging aan die in 2019 werd goedgekeurd. Toch moest ik nog twee jaar wachten op het hogere budget, dat als klap op de vuurpijl bijna 7.000 euro per jaar minder is geworden, dan dat mij was beloofd.”

Het gevolg? “Weg resultaat, grondig onderzoek en definitieve toekenning van het persoons volgend budget. Weg meer mogelijkheden. Weg normaal leven”, aldus Demarez. “Er zijn bijvoorbeeld mensen die hierdoor niet meer kunnen gaan werken, omdat ze thuis zelf mantelzorg moeten gaan bieden aan hun gehandicapte zoon of dochter. Daarnaast zijn er mensen met een handicap die een ganse namiddag niet kunnen drinken of naar het toilet kunnen gaan, omdat ze voor de namiddag niemand kunnen betalen.”

“Daarom vragen we om de vernietiging van het actualiseringsbesluit, zodat wij, personen met een handicap, een menswaardig leven kunnen leiden met het budget dat ons definitief werd toegekend. We hopen dat de Raad van State ons hierin zal volgen.”

“Belangrijk dat we dit juridisch aanvechten”

“Met de vergunningen van de budgetten voor personen met een handicap hebben we al een lange geschiedenis achter de rug”, vertelt Lies Michielsen, advocate bij Progress Lawyers Network Antwerpen (PLN). “Eerst was er de correctie-fase, dan de ‘actualisering’ en nadien is er het experiment gekomen, waarbij mensen slechts de helft van hun budget krijgen. Dit waren opeenvolgende beslissingen van de Vlaamse regering, waarbij de budgetten telkens systematisch verminderd werden.”

“Gelukkig is GRIP vzw toen dit besluit er in 2021 kwam, zo alert geweest om er iets tegen te doen”, aldus Michielsen. “We hadden namelijk niet verwacht dat dit besluit er ging komen, omdat de regering altijd gezegd had dat ze de budgetten van de mensen die al op de wachtlijst stonden NIET zouden ‘actualiseren’. Dat hebben ze dus toch gedaan.”

“Dankzij GRIP vzw hebben we toen een verzoekschrift ingediend bij de Raad van State. We doen dit niet alleen, maar met heel veel personen met een handicap die ofwel als verzoekers tussenkomen, of als tussenkomende partijen”, gaat Michielsen verder. “We denken dat dit heel belangrijk is. Om door al hun verhalen te horen wat het concreet betekent voor een persoon met een handicap om met een lager budget te moeten leven. Daarom hebben we ervoor gekozen om die verhalen ook heel concreet aan de Raad van State voor te leggen. Heel concreet hebben we aangetoond hoe die vermindering van budgetten een hele grote impact heeft op hun dagelijks leven.”

“Het is belangrijk dat we dit juridisch aanvechten”, stelt Michielsen, “maar het is nog belangrijker dat we met deze procedure erin slagen veel aandacht te krijgen voor personen met een handicap en de vermindering van de persoonsvolgende budgetten. Dat er veel mensen verontwaardigd zijn. Zo heeft minister Crevits van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (CD&V) zich al op verschillende momenten moeten verantwoorden over haar beleid hierrond.”

“Iedereen is hier om te tonen dat het over mensen gaat en dat het mensen zijn die het dagdagelijks moeten stellen met een te laag budget. Dat dit mensonwaardig is. Dit is een heel belangrijke boodschap. Ook voor alle mensen die niet in deze procedure zitten, maar wel veel hoop halen uit het feit dat mensen met een handicap zich verzetten tegen die systematische vermindering van de budgetten.”

Michielsen: “Momenteel hebben van de 15.000 mensen op de wachtlijst, een aantal duizenden al een beslissing gekregen en effectief een lager budget gekregen. Nog duizenden mensen weten niet eens dat ze slachtoffer gaan zijn, omdat die nog altijd geen beslissing hebben gekregen en de regering nou eenmaal niet heel transparant erover communiceert en ook geen brief heeft gestuurd met uitleg.”

Bij de Raad van State, de hoogste administratieve rechtbank van België, hebben de advocaten van PLN woensdag hun verzoekschrift toegelicht. Wanneer een vernietiging is aangevraagd van in dit geval een besluit van de Vlaamse regering, dan kan de Raad van State overgaan tot vernietiging ervan. De procedure is verder schriftelijk verlopen, dat wil zeggen dat zowel de advocaten van verzoekers, als de advocaten van de Vlaamse gemeenschap de argumentatie hebben uitgeschreven. Deze hebben ze weer uitgewisseld. “Ondertussen hebben we een positief advies mogen krijgen van de auditeur van de Raad van State. Dat is bijzonder goed nieuws. Zij volgt ons in een van onze argumenten waarbij we stellen dat de nieuwe regels die ingevoerd worden met betrekking tot budgetten van personen met een handicap, geen aanzienlijke achteruitgang kunnen inhouden”, zegt PLN-collega Rosalie Daneels. De Raad van State neemt het dossier in beraad en in de komende maanden volgt het arrest.

Daneels: “Ik denk dat dit een belangrijk event is, omdat verschillende mensen zich verenigd hebben samen met GRIP vzw om een beslissing aan te vechten van de regering die een negatieve impact heeft op de budgetten van personen met een handicap. Ik vind het een heel belangrijk teken dat het op is en er geen marge meer is. Het is ook een heel strijdbaar gegeven dat we zo’n talrijke mensen mogen vertegenwoordigen in de procedure, en dat er ook vandaag op de zittingsdag zoveel mensen aanwezig zijn, ondersteund door hun kennissen en families.”

“Je kan niet naar het toilet gaan wanneer je moet”

Nadia die ook rolstoelgebonden is en aanwezig is bij de Raad van State: “Het gaat om een basisrecht. Mensen die geen budget hebben en daar moeten gaan wonen waar ze ondersteuning kunnen krijgen, moeten helemaal geconditioneerd worden. Zelfs voor gewone basisbehoeftes. Zo kan je dan niet naar het toilet gaan wanneer je moet. Je moet naar het toilet gaan op een tijdstip waarop er een assistent aanwezig is die je naar het toilet kan brengen en het moet snel gaan. Je wordt dus geconditioneerd.”

“Ik heb zelf vier jaar lang op de wachtlijst gestaan. In die tijd ben je afhankelijk van andere mensen die komen om je te voeden of om je ‘uit te laten’. Dat voelt als een vernedering.”

“Mensen worden in hun waardigheid geschonden, doordat ze geen budget hebben en zodoende niet kunnen beslissen waar ze willen leven, met wie ze willen leven, hoe ze willen ondersteund worden, door wie, wanneer en hoe. Dus enkel en alleen een persoonsvolgend budget om assistenten zelf in dienst te kunnen nemen, is een oplossing om te kunnen participeren op gelijke voet met iedereen.”