Referendum dat in Gent gehouden werd op het einde van de dokstaking. Foto: printscreen youtube
In memoriam -

‘De wroeters van de kaaien marcheren door de straten’: de historische dokstaking 50 jaar geleden

Weinig stakingen hebben zo de gemoederen beroerd als die van de dokwerkers vijftig jaar geleden. De inzet was zeer groot en het ging er bikkelhard aan toe. Hieronder een kort relaas en een gedicht erover van Wannes Van de Velde.

donderdag 8 juni 2023 16:33
Spread the love

 

Vijftig jaar geleden, op 6 april 1973, brak onverwacht een wilde staking uit in de haven van Gent. De dokwerkers wilden een opslag van 100 frank per dag en een dertiende maand. Ze vroegen solidariteit bij hun collega’s in de haven van Antwerpen en kregen die.

De staking werd goed opgevolgd en groeide snel uit tot een grootschalige confrontatie met het havenpatronaat en de politie. Op een gegeven moment kwamen twee derde van de dokwerkers niet opdagen op hun werk.

Havens zijn een levensader voor de economie. Als je die platlegt dan doe je de economische elite veel pijn. Daarom stelde het establishment alles in het werk om deze sociale strijd in de kiem te smoren en de staking zo snel mogelijk te breken.

Weinig stakingen zijn zo brutaal aangepakt als deze

Er waren verwoede pogingen om de staking te breken, onder andere door het inzetten van jongeren vanaf 15 jaar, gepensioneerden en minder validen. De politie en rijkswacht – toen nog gescheiden – traden bijzonder gewelddadig op met wapenstok, waterkanon en traangas. De haven werd één belegerde vesting.

Weinig stakingen zijn zo brutaal aangepakt als deze. Op een gegeven moment werd het huis van een van de stakingsleiders zelfs beschoten. Herhaaldelijk werd een samenscholingsverbod uitgevaardigd en heel wat stakers of sympathisanten werden ‘preventief’ opgepakt en soms gedurende weken in hechtenis gehouden.

De media stelden zich net zoals vandaag[1] zeer vijandig op ten aanzien van de staking. Eerst werden de acties doodgezwegen, en toen dat niet meer kon werden de dokwerkers zwart gemaakt. De vakbonden tenslotte, distantieerden zich van deze ‘wilde’ staking.

Foto: printscreen YouTube

De stakers lieten zich echter niet intimideren. Door de aard van het werk zijn havenarbeiders geen doetjes. Ze zijn met velen en werken allemaal op nagenoeg dezelfde plek. Dat verklaart waarom ze een stevige strijdtraditie hebben.

De stakers organiseerden zich goed en gingen soms driest te werk

De stakers organiseerden zich goed en gingen soms driest te werk. Leidingen van kranen in de haven werden doorgeknipt en er waren acties tegen werkwilligen. Er waren heuse veldslagen met de politie en de rijkswacht. Toen de woordvoerder, Frans Wuytack, door de rijkswacht in het ziekenhuis was geklopt en onder bewaking stond, werd hij een dag later ontvoerd door een commando dokwerkers.

De stakers kregen bij hun strijd ook steun van hun echtgenotes. Dat was heel belangrijk. Er werd een vrouwencomité opgericht en dat comité vocht verschillende robbertjes uit met de politie. In de nadagen van mei ’68 konden de dokkers ook rekenen op de steun van studenten, alsook op militanten van linkse partijen.

Relaas van de dokstaking door rijkswachter Willy Van Geet

Vanuit heel het land kwam er veel solidariteit vanwege scholieren, militairen, arbeiders uit andere bedrijven, winkeliers, cafébazen, parochiehuizen en zelfs pastoors. Op een gegeven moment wilde de rijkswacht miliciens van de Luchtbal inschakelen in het bewaken van de haven, maar de soldaten gingen over tot weigering van bevel.

Dokwerkers trokken het land rond voor financiële steun. Ook vanuit het buitenland kwam er financiële steun. In totaal werd 1,8 miljoen Belgische frank opgehaald voor de stakerskas. Omgerekend naar prijzen van vandaag komt dat neer op meer dan 250.000 euro.

Zo’n lange periode de haven blokkeren was een echte mokerslag voor het Belgisch establishment

Ondanks de hevige repressie en het feit dat de vakbonden hen niet steunden, hielden de dokwerkers het acht weken uit. Zo’n lange periode de haven geheel of gedeeltelijk blokkeren was een echte mokerslag voor het Belgisch establishment.

De oorspronkelijke eisen – 100 frank opslag en een dertiende maand – werd een jaar later ingewilligd. Strijd loont, maar soms moet je wat geduld hebben.

 

Zaterdag 10 januari is er een herdenking van de dokstaking met getuigenissen van stakingsleiders en dokwerkers, of familieleden ervan. Meer info vind je hier.  

 

Afsluiter: ‘De dokstaking’ van Wannes Van de Velde

Wannes Van de Velde was aanwezig op het 1 mei feest van 1973 in Antwerpen. De dokwerkers waren er aanwezig met zwarte vlaggen om steun te vragen voor hun zaak. De sfeer was gespannen. Wannes schreef daarover een pakkend gedicht.

De dokstaking

Gij, vrienden ondereen,
ik ga u iets beschrijven,
en zonder overdrijven,
gelijk het is gebeurd.
Ik zag één van dees dagen
In d’Antwerpse straten
de zwarte vlaggen dragen;
het volk was in de rouw.

Met donkere gezichten,
een koppel honderd mannen,
de zenuwen gespannen,
die stapten in de wind.
Ze kwamen van de dokken,
ze kwamen van de kaaien,
lieten hun werk waaien,
ze waren slecht gezind.

‘k Zag tientallen gendarmen,
gewapend tot de tanden,
gelijk in de arme landen
van dwang en ijzeren vuist.
Ik docht eens aan de Grieken,
aan Franco en zijn maten
als ‘k zag dat ons soldaten
hun koper hadden gekuist.

D’r was geen stakingsgeld
of steun van syndicaten,
want die zijn voor de bazen;
het volk is afbesteld.
Dat is een klaar bewijs
dat ’t menens was geblazen,
want staken zonder eten
is geen amusement.

Ze zongen van hun recht;
hun lied was niet te temmen.
Toch hadden al die stemmen
nen droeven ondertoon.
Ne nieuwe sterke staat
wordt stillekesaan geboren;
ons land is uitverkoren
door ’t oog van Groten Broer.

Maar dat er iets bougeert,
dat ziet ge hier aan de dokken;
de zwarte vlaggestokken
zijn vuisten van verzet.
De wroeters van de kaaien
marcheren door de straten,
begeleid door de soldaten,
beledigd door de wet.

Bronnen:

Willy Van Geet, De dokstaking 1973. Dagboek van een sociaal konflikt in de haven van Antwerpen en Gent, De Vlijt 1979.
Arbeidersmacht Antwerpse haven, De havenstaking Antwerpen. 9 april – 5juni 1973. (Brochure)

Note:

[1] Een mooi recent staaltje hiervan is het editoriaal van Het Nieuwsblad over de recente vakbondsbetoging tegen de aanvallen op het stakingsrecht, een fundamentele pijler van onze welvaartsstaat: “Mocht er in het Guinness book of records een categorie bestaan voor de meest nutteloze actie van het jaar, die van 22 mei 2023 zou veel kans maken.”

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!