Dank u, Lenin,
voor de energie en de lessen,
dank u voor de standvastigheid,
dank u voor Leningrad en de steppen…
Dank u, Lenin,
voor de hoop.
Pablo Neruda
Architect van de Russische revolutie
Honderd jaar geleden, op 21 januari 1924, stierf Vladimir Iljitsj Oeljanov, bijgenaamd Lenin, op 53 jarige leeftijd in Gorki, 35 km ten zuiden van Moskou.
Hij was de leider en de bezieler van de ‘Grote Socialistische Oktoberrevolutie’ van 1917, zoals die genoemd werd. Deze revolutie opende voor het eerst in de geschiedenis de weg voor de realisatie van het socialisme in de wereld. Het socialisme, wat voor vele revolutionairen jarenlang het streefdoel was, werd eindelijk een realiteit.
Lenin werd voorzitter van de Raad Van Volkscommissarissen van de Unie der Socialistische Sovjet Republieken (USSR). Onder zijn leiding werden de eerste stappen gezet in de opbouw van de eerste socialistische staat.
Lenin was ook de stichter van de Bolsjewistische partij, een partij van een nieuw type. Een partij die de meest bewuste elementen van de arbeidersklasse organiseerde. Een partij die zich beriep op het marxisme en zich ontdaan had van alle opportunistische elementen en niet-revolutionaire stromingen die in grote getallen aanwezig waren in de andere socialistische partijen van toen.
Zonder die partij had de Oktoberrevolutie nooit kunnen slagen.
Alleen de partij van Lenin kon de revolutionaire situatie omzetten in een maatschappelijke omwenteling
Lenin bond actief de strijd aan tegen het opportunisme, tegen iedere vervlakking van het marxisme en tegen het salonfähig maken van het marxisme door het te ontdoen van al zijn revolutionaire strijdmiddelen. Die strijd zag hij als een fundamentele voorwaarde voor de overwinning van de maatschappelijk omwenteling, de socialistische revolutie.
Lenin heeft een indrukwekkend aantal geschriften nagelaten. Hier een foto van zijn verzamelde werken. Foto: via facebook
De geschiedenis gaf hem gelijk. Toen op het einde van de Eerste Wereldoorlog in meerdere landen een revolutionaire situatie ontstond, kon alleen de Bolsjewistische partij van Lenin deze revolutionaire situatie omzetten in een maatschappelijke omwenteling en op die manier de weg vrijmaken voor het socialisme.
De meerderheid van de andere socialistische partijen verraadden op dat moment de arbeidersklasse door zich aan de zijde te scharen van hun oorlogvoerende burgerij met de gekende verschrikkelijke slachting als gevolg.
Theorie en praktijk
Lenin was een man van de praktijk. Heel wat van zijn geschriften waren een rechtstreeks antwoord op de concrete uitdagingen van dat moment. In die teksten beslechtte hij discussies en gaf hij oriëntaties om zijn partij doorheen up’s en down’s te loodsen van het bij wijlen zeer woelige revolutionaire proces .
Als de omstandigheden dat vereisten paste de Bolsjewistische partij haar tactiek soepel aan, maar dat gebeurde steeds in het perspectief van het uiteindelijke doel: de maatschappelijke omwenteling en de realisatie van het socialisme.
Het leninisme kan je omschrijven als het marxisme van het tijdperk van het imperialisme en van de maatschappelijke omwenteling
Lenin was ook een theoreticus die het marxisme van Marx en Engels verder ontwikkelde voor het nieuwe tijdperk van het imperialisme. Het imperialisme is het kapitalisme van de monopolies en de financiële trusts, van de globalisering, van de verdeling van de wereld onder de grote kapitalistische mogendheden, van de kolonisering van de landen van het Zuiden.
Lenin kenmerkte ‘het imperialisme als hoogste stadium van het kapitalisme’. Omdat het imperialisme alle tegenstellingen van het kapitalisme verscherpte omschreef hij het als het ‘stervend kapitalisme’, een tijdperk dat rijp is voor een maatschappelijke omwenteling en een nieuwe maatschappijvorm.
Leninisme kan je daarom omschrijven als het marxisme van het tijdperk van het imperialisme en van de maatschappelijke omwenteling.
Erfenis
Je kan de historische impact van de figuur van Lenin moeilijk overschatten. De Russische revolutie en het ontstaan van de Sovjet-Unie schudden de krachtsverhoudingen in de wereld grondig dooreen. De toonaangevende historicus Eric Hobsbawm verwoordde het zo:
“De Oktoberrevolutie heeft verreweg de meest formidabele georganiseerde revolutionaire beweging in de moderne geschiedenis voortgebracht. Haar wereldwijde expansie kent geen gelijke sinds de veroveringen van de Islam in de eerste eeuw.”[1]
Daarnaast inspireerde Lenins voorbeeld en zijn theoretische bijdrage aan het marxisme de voorbije honderd jaar heel wat revoluties en onafhankelijkheidsbewegingen wereldwijd. Tot op vandaag is het leninistisch partijmodel de leidraad voor tientallen revolutionaire partijen over heel de wereld tot en met in Palestina.
Tot op vandaag inspireert het leninistisch partijmodel tientallen revolutionaire partijen over heel de wereld tot en met in Palestina
De laatste honderd jaar zijn er wereldwijd talrijke opstanden geweest, vaak met een revolutionair karakter, denk maar aan de Arabische lente van 2011. Maar de meeste van die opstanden boekten geen succes of werden in bloed gesmoord bij gebrek aan een stevige politieke organisatie. Waar ze wel slaagden, zoals in China, Cuba of Vietnam was dat te danken aan de uitbouw van een partij naar het model van Lenin.
Dat succes is meteen ook de reden waarom die partijen zo geviseerd worden door het establishment.
Afgeschreven?
Na de vernietiging van het socialisme in de Sovjet-Unie en de Oostbloklanden in 1989-1991, schreven de woordvoerders van het imperialisme het marxisme-leninisme af. De Amerikaanse politieke denker Francis Fukuyama kondigde “het einde van de geschiedenis” af. Het socialisme had definitief verloren, klonk het toen.
Een nieuwe maatschappijvorm zoals het socialisme breekt niet in één keer door. De kapitalistische maatschappij had meerdere pogingen en verschillende eeuwen nodig alvorens het zich kon ontwikkelen tot de mainstream-maatschappijvorm. Het is wetenschappelijk niet verstandig om het socialisme in de vuilbak te gooien omdat de eerste poging mislukte.
De geschiedenis na 1990 toont dat trouwens aan. Uit de val van de Sovjet-Unie werden de nodige lessen getrokken. Daardoor staat het socialistische China vandaag sterker dan ooit. Ook in Vietnam en Cuba werden de nodige lessen getrokken.
Lenins ideeën over imperialisme, oorlog en de mogelijkheid voor maatschappelijke omwenteling zijn meer dan ooit actueel
Vandaag leven we in een wereld waar alle tegenstellingen snel verscherpen: het imperialisme kent vandaag een ongeziene economische crisis. Aan de ene kant zet zich dat vandaag, net zoals in 1900, om in een toenemende oorlogsdreiging: de oorlog in Oekraïne, de oorlog tegen de Palestijnen die snel kan escaleren, de militaire omsingeling van en, het gestook tegen China, …
Maar net zoals in 1900 opent dit ook de weg voor nieuwe maatschappelijke omwentelingen en een uitbreiding van het socialisme.
Het is precies zijn belangrijke impact op de wereldgeschiedenis en de actualiteit van zijn ideeën die verklaren waarom Lenin nog steeds zo gehaat en verguisd wordt door het establishment.
Een meer uitgewerkte versie van dit artikel vind je hier.
Lees ook: Tien dagen die de wereld deden wankelen. Honderd jaar Oktoberrevolutie
Note:
[1] Hobsbawm E., The Age of Extremes. 1914-1991, Londen 1995, p. 55.
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
