Renovatie van een emblematisch gebouw dat al jaren leegstaat, verbetering van de omgeving voor de reizigers in het belangrijkste station van het land, het creëren van een aangename werkplek voor de werknemers van een essentiële nationale overheidsdienst en rationalisering van de locaties van de NMBS.

Op het eerste gezicht heeft dit project veel voordelen. Achter de aantrekkelijke verpakking gaat echter een project schuil dat bol staat van de valkuilen en valse voorwendsels, en meer in de lijn ligt van een streven naar optimalisatie en speculatie met onroerend goed.

Achter dit project gaat een overeenkomst schuil tussen de NMBS en een consortium van grote vastgoedspelers bestaande uit Immobel, Besix en BCP/BPI. Deze projectontwikkelaars hebben toegezegd de nieuwe hoofdzetel te bouwen in ruil voor de overdracht van de terreinen en gebouwen die de NMBS rond het Zuidstation in eigendom heeft.

Het gaat hier over gebouwen die minder dan twintig jaar oud zijn en die de projectontwikkelaars met de grond gelijk willen maken om ze te vervangen door luxewoningen of kantoren.

Het gaat hier over gebouwen die minder dan twintig jaar oud zijn en die de projectontwikkelaars met de grond gelijk willen maken om ze te vervangen door luxewoningen of kantoren. Dit is een privatisering van openbaar bezit en ecologische en sociale nonsens, gezien het verbruik van hulpbronnen dat dit met zich meebrengt, de overvloed aan leegstaande kantoren en de schreeuwende behoefte aan betaalbare huisvesting in Brussel.

Bovendien omvat het project niet alleen een renovatie van het bestaande postsorteercentrum, maar ook een enorme uitbreiding van het bestaande gebouw, een 60 m hoog en 236 m lang blok dat plaats biedt aan 30.000 m² extra kantoorruimte.

Deze uitbreiding wordt niet gerechtvaardigd door de behoefte aan ruimte om de werknemers van de NMBS bijeen te brengen in één gebouw, maar veeleer door de prestigieuze plannen voor restaurants, fitness- en conferentieruimten en de oprichting van een hotel. Het gaat om ruimtes die de NMBS wil kunnen verhuren aan externe klanten om zo financiële inkomsten te verwerven. Dit is een riskant project dat zal concurreren met soortgelijke diensten die reeds in de buurt van het Zuidstation aanwezig zijn.

Achter dit project gaan in feite de gevolgen schuil van de chronische onderfinanciering van de NMBS.

Achter dit project gaan in feite de gevolgen schuil van de chronische onderfinanciering van de NMBS. Zonder voldoende openbare middelen is het overheidsbedrijf veroordeeld tot speculatie met zijn grond en onroerend goed om geld te verdienen. Ondanks al het gepraat, is er niets veranderd met de komst van de nieuwe federale regering.

De bezuinigingen duren voort en bedreigen het voortbestaan van de Belgische openbare spoorwegen. De federale minister van Mobiliteit, de heer Gilkinet, weigerde commentaar te geven toen hij in de Kamer werd ondervraagd over het project voor een nieuwe hoofdzetel aan het Zuidstation: het dossier werd in 2017 gelanceerd, vóór zijn ambtsaanvaarding, en hij is niet van plan om op enigerlei wijze tussenbeide te komen.

Het dossier is dus in handen van het Brussels Gewest. De projecten van de NMBS en het geassocieerde vastgoedconsortium druisen op tal van punten in tegen de stedenbouwkundige voorschriften: omvang van de gebouwen, mobiliteit, gebruik van gebouwen en terreinen, …. In plaats van deze regels te doen naleven, wat het project zou blokkeren, heeft de Brusselse Hoofdstedelijke Regering een ‘kant-en-klare’ aanpassing van de regelgeving gepland door het Master Development Plan (MDP) ‘Bewonersstation’ te lanceren.

Dit RPA (Richtplan van Aanleg) voorziet in ingrijpende wijzigingen van het gebruik en de omvang van de gebouwen, met nieuwe torens en een massale verdichting van de wijk als gevolg. Deze transformaties komen punt voor punt overeen met de ambities van de NMBS en de projectontwikkelaars. Als gevolg daarvan stuit dit RPA, net als andere RPA’s in Brussel, op hevig verzet van bewoners en verenigingen.

Het moet nog vele administratieve en juridische fasen doorlopen alvorens het wordt goedgekeurd, als dat al ooit gebeurt. Intussen heeft de NMBS al een aanvraag ingediend voor een bouwvergunning voor haar nieuwe hoofdzetel. Hoewel het in alle democratische en bestuurlijke logica gezond zou zijn de voltooiing van het RPA af te wachten alvorens een oordeel te vellen, heeft de gewestelijke administratie zopas een positief advies uitgebracht over de aanvraag van de NMBS.

Een verantwoordelijke minister die niet thuis geeft, een Brusselse gewestelijke overheid die een beslissing neemt die tegen haar eigen regels ingaat en het democratisch debat kortsluit.

Dit is zeker een voorbode van de toekenning van de vergunning in de komende weken. Dit alles ondanks de sterke mobilisatie van de omwonenden tegen het project, met bijna 200 negatieve adviezen tijdens het openbaar onderzoek, en een negatief advies van Sint-Gillis en  een advies van Anderlecht dat er zeer kritisch tegenover staat.

Een verantwoordelijke minister die niet thuis geeft, een Brusselse gewestelijke overheid die een beslissing neemt die tegen haar eigen regels ingaat en het democratisch debat kortsluit. Tegenstrijdige beslissingen op nationaal, regionaal en gemeentelijk niveau, ook al zijn ze afkomstig van meerderheden en politici van dezelfde partijen. Dit alles tot groot genoegen van de vastgoed speculanten.

Dit project beantwoordt niet aan de behoeften van de bewoners, de werknemers en de reizigers. Men is van plan duizenden vierkante meters extra kantoorruimte te bouwen terwijl er meer dan een miljoen vierkante meter leegstaat. Terwijl door de opgang van telewerk de behoefte aan kantoorruimte verder zal dalen. Er zijn geen openbare voorzieningen voor de bewoners en de mensen die het station gebruiken, ondanks de schreeuwende behoefte aan kwaliteitsruimten en -diensten: een kinderdagverblijf, een medisch centrum, sociale diensten voor mensen in moeilijkheden, openbaar toegankelijke toiletten, …

Dit project voorziet in conferentiezalen en hotel- en restaurantfaciliteiten op een moment dat het aanbod in de hoofdstad reeds verzadigd is en de sector worstelt om er na de corona-epidemie weer bovenop te komen.

Integendeel, het voorziet in conferentiezalen en hotel- en restaurantfaciliteiten op een moment dat het aanbod in de hoofdstad reeds verzadigd is en de sector worstelt om er na de corona-epidemie weer bovenop te komen. Het is ook een rampzalig project vanuit het oogpunt van het milieu en de levenskwaliteit: afbraak van recente gebouwen en enorme bouwterreinen, verergering van de mobiliteitsproblemen, aantasting van het stedelijk erfgoed, verdichting van en nog meer beton in een wijk die toch al een tekort aan groene ruimten heeft…

Het afgeven van deze vergunning vooraleer er een democratisch besluit is genomen over de toekomst van de stationsbuurt, komt ook neer op het lanceren van een grote vastgoeddomino zonder aangepast regelgevend kader. Hierdoor krijgen de projectontwikkelaars de vrije hand. Dat is een slechte gewoonte in Brussel. Dit alles met geld van de Belgische belastingbetaler voor de NMBS, terwijl we het slechte financiële beheer kennen van andere projecten, zoals de stations in Luik en Bergen.

Toch bestaan er alternatieven. Door de meest recente kantoren, die minder dan twintig jaar geleden werden gebouwd, te behouden en het postsorteercentrum te renoveren zonder massale uitbreiding, zou de NMBS al haar werknemers comfortabel kunnen onderbrengen op twee nabijgelegen sites, tegen een veel lagere economische en milieukost.

Een alternatief dat de projectontwikkelaars en de NMBS hebben verworpen, omdat het indruist tegen hun onrealistische en schadelijke speculatieve dromen. Een optie die ook door de Brusselse gewestelijke autoriteiten niet in overweging wordt genomen, om een veel onverklaarbaardere reden.

Wij, de bewoners van de Zuidwijk, hopen nog steeds op een ommezwaai van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, die bevoegd is om de vergunning af te geven, of van de federale minister van Mobiliteit, de heer Gilkinet, die de plannen van de NMBS kan wijzigen. Anders zullen wij ons blijven verzetten tegen dit nutteloze en gevaarlijke project, via een democratische en juridische strijd, waartoe wij de Brusselaars, de gebruikers van het station en de werknemers zullen oproepen. Wij hopen ook dat de betrokken gemeenten zich bij deze strijd zullen aansluiten, in overeenstemming met de kritiek die op het project is geleverd.

Ondertekenaars:

Inter-Environnement Bruxelles

Brusselse Raad voor het Leefmilieu (BRAL)

Atelier de Recherche et d’action Urbaines (ARAU)

Centre de Rénovation Urbaine d’Anderlecht (CRU)

Comité de Défense de Saint-Gills (Codes).

Deze open brief verscheen eerder al op de website van Trends Le Vif.