Foto: Karina Brys

Op weg naar een tweede golf? De catch-22 van het coronavirus

De afgelopen zeven dagen werden er in ons land afgerond 115 besmettingen per dag geregistreerd. Dat is een stijging met 32 procent in vergelijking met de voorgaande periode van zeven dagen. Maandag piekte het aantal vastgestelde besmettingen zelfs tot 216 gevallen. Viroloog Marc Van Ranst en epidemioloog Pierre Van Damme gewagen van het begin van de tweede golf in de coronaviruspandemie.

vrijdag 17 juli 2020 15:56
Spread the love

 

Sinds begin mei zit België in de fase van de exitstrategie uit de eerste lockdown. Maatregelen werden versoepeld en sectoren gingen één na één terug open. Na iedere bijeenkomst van de Veiligheidsraad klonken ontgoochelde stemmen van sectoren die zich in de steek gelaten voelden. Zij kregen dan iedere keer de belofte dat zij bij de volgende keer aan de beurt zouden komen.

Deze week kwam daar een einde aan. Hoewel de evenementen- en cultuursector stond te trappelen om meer volk toe te laten in hun zalen of op hun buitenactiviteiten, maar die versoepeling komt er niet. De beslissing werd uitgesteld tot volgende week en met de nieuwe stijgende cijfers is het zeer onzeker dat er nog verdere versoepelingen zitten aan te komen.

Onaantastbaar

Als je even uitzoomt, dan valt het op hoe sterk de voorbije weken lijken op die onzalige periode van begin maart. Terwijl de pandemie wereldwijd nog elke dag aan kracht wint en er ook in Europa nieuwe haarden ontstonden, leek België zich opnieuw onaantastbaar te wanen. In cafés was het alsof het coronavirus een verre herinnering is en het vakantievliegverkeer kwam stilaan weer op gang. Er kwam wel een ingewikkeld systeem met groene, oranje en rode zones, maar de boodschap was dat reizen binnen Europa opnieuw kon. “Iedereen moet zelf beslissen of reizen verantwoord is”, was de laconieke boodschap van minister van Gezondheid Maggie De Block.

Maar er is natuurlijk geen enkele reden om te denken dat België op een miraculeuze wijze kan ontsnappen aan nieuwe haarden of, erger, aan een tweede golf.

Het enige dat een beetje zou kunnen helpen is een goedwerkend contact- en brononderzoek, maar net op dat vlak scoort ons land zeer slecht. Het moest nochtans het sluitstuk worden van de exitstrategie en half mei ging het onderzoek ook van start. Het contact- en brononderzoek moet toelaten om nieuwe haarden snel te ontdekken en om dan gerichte maatregelen te nemen, zodat een algemene lockdown niet nodig is.

Preventie is afwezig

Lokale besturen moeten dan wel weten waar er zich problematische situaties voordoen. Is het een bepaalde uitgaansbuurt, een bedrijf of een familie? Net die informatie ontbreekt nu in de cruciale fase van de aanloop naar een tweede golf. Gemeentebesturen krijgen wel te horen hoeveel besmettingen er zijn in hun gemeente maar niet waar de bron of de haard is. Vandaag raakte bekend dat er vanaf 1 augustus een website komt waarop fijnmaziger informatie staat. Dat is binnen twee weken.

Het probleem zit echter dieper. Bij het opzetten van het systeem werden de voorstellen van specialisten in de wind geslagen. In een ideale situatie wordt contact- en brononderzoek zo lokaal mogelijk georganiseerd. Doordat ons land al jaren veel te weinig investeert in lokale preventieve gezondheidszorg was er geen infrastructuur voor handen voor een goedwerkende lokale opsporing van coronavirushaarden en werd het werk uitbesteed aan enkele commerciële callcentra.

Het contactonderzoek werd daardoor gescheiden van het brononderzoek. Enkele honderden medewerkers van een callcentra vragen mensen die besmet geraakt zijn naar hun contacten, maar om privacyredenen én omdat het IT-systeem dat niet toelaat vragen ze niet door naar de mogelijke bron van de besmetting. Dat werk rust op de schouders van de gezondheidsinspecteurs, maar die moeten roeien met de riemen die ze hebben. “Het kernteam, dat zijn vier artsen infectieziektebestrijding, bijgestaan door een 5-tal verpleegkundigen. Inderdaad, zeer weinig mensen voor de vijf provincies”, zegt Dirk Wildemeersch, hoofd Infectieziektebestrijding bij Zorg en Gezondheid aan Het Laatste Nieuws. Die onwaarschijnlijke toestand toont nog maar eens aan dat België totaal niet voorbereid was op deze nochtans meermaals en luidruchtig voorspelde pandemie.

Vaak wordt er ook gewezen op het onverantwoorde gedrag van individuen die zich almaar minder aantrekken van de afstandsregels. Uit alle peilingen blijkt nochtans dat een grote meerderheid van de mensen voorstander is van de maatregelen die de maatschappij beschermen tegen het coronavirus.

Catch-22

Het grote probleem is de spanning tussen economische belangen en de gezondheid. Door niet te weerstaan aan de druk van allerhande lobbygroepen gaf de overheid minstens de indruk dat het ergste achter de rug is. Die indruk is ook een economische noodzaak. Mensen die bezorgd zijn houden de vinger op de knip waardoor de consumptie blijft slabakken.

Dat is de grote economische catch-22 van deze pandemie. Een goed ingelichte, bewuste bevolking is slecht voor de economie. Maar achteloosheid die leidt tot nieuwe golven is nog veel slechter. Epidemioloog Pierre Vandamme probeerde vrijdag die harde boodschap te brengen: “Bepaalde sectoren zullen moeten begrijpen dat zij misschien wel een jaar dicht zullen moeten gaan. En dat durven we niet te zeggen. Dat is keihard, maar eigenlijk moeten ze dat weten van bij het begin. Die sectoren gaan ondersteund moeten worden. Het is duidelijk dat bepaalde eventsectoren een jaar à anderhalf jaar hun werk niet zullen kunnen doen.”

Om de pandemie te beteugelen zullen we nu echt wel eens werk moeten maken van die noodzakelijke uitbouw van een preventieve gezondheidszorg en zullen we ook moeten aanvaarden dat een terugkeer naar het sociale, culturele en economische leven van vorig jaar voorlopig geen optie is. Dat zal veel mensen in de problemen brengen. Allemaal samen gaan we er voor moeten zorgen dat de overheid hen compenseert en dat de komende maanden voor iedereen zo dragelijk mogelijk worden.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!