Hoe valt het te verklaren dat een politicus, die tot voor twee jaar buiten zijn eigen thuisstaat Vermont een nobele onbekende was voor de meeste Amerikanen, bijna presidentskandidaat werd voor een van beide grote politieke partijen?

36 jaar dezelfde boodschap

Sinds hij nipt de strijd voor de Democratische nominatie verloor tegen Hillary Clinton wordt Sanders niet langer genegeerd door de grote Amerikaanse media. Sinds de voorbije presidentsverkiezingen van november 2016 komt hij terug heel wat minder aan bod dan tijdens de verkiezingsstrijd, maar in ieder geval is dat veel meer dan de jaren voorheen, toen hij in feite bijna compleet verzwegen werd.

Sanders trekt onvermoeid het land rond voor lezingen, waarin hij zijn politieke ideeën verkondigt. Zelfs in zuidelijke staten die overwegend voor Trump hebben gestemd blijft hij volle zalen trekken. Het verbazende aan dat blijvend succes is dat hij in feite niets nieuws vertelt sinds zijn verkiezingscampagne van 2015/2016. Die campagne was bovendien opgehangen aan de ideeën die hij al verdedigt sinds hij in 1981 burgemeester werd van de stad Burlington in Vermont.¹

Een mogelijke verklaring is zijn geloofwaardigheid. Sanders verdedigt zijn idee van democratisch socialisme al 36 jaar. Een andere reden is dat zijn boodschap meer dan ooit actueel is. De Amerikaanse middenklasse en werkende klasse verdient in 2017 minder dan in 1980.

Misschien zonder het zelf goed te beseffen heeft hij een politiek programma geschreven voor de 99 procent, een begrip dat sinds de Occupybeweging een nieuw politiek symbool werd. Dat programma is in feite een kopie van de sociale welvaartsstaat zoals die in de Benelux, Duitsland en de Scandinavische landen bestaat (en daar zwaar wordt aangevallen en ondergraven). Sanders pleit voor:

• recht op een redelijk minimumloon in heel de VS van 15 dollar per uur (13,94 euro); als de lonen sinds 1980 de inflatie zouden hebben gevolgd zouden ze nu het dubbel zijn van wat ze nu in werkelijkheid zijn;
• recht op openbare gezondheidszorg voor iedereen;
• recht op gratis degelijk openbaar onderwijs van kleuterklas tot middelbare school;
• recht op een gezond leefmilieu;
• recht op een onpartijdig rechtssysteem, dat etnische minderheden en arme witte Amerikanen gelijke toegang geeft tot een billijke rechtspraak;
• stemrecht en verbod op privé-financiering van verkiezingscampagnes;
• recht op lidmaatschap van een vakbond: in meerdere staten en bedrijven is dat nu verboden; in heel de VS is vakbondsactiviteit onderhevig aan talloze repressieve maatregelen;
• recht op burgerschap voor de meer dan 11 miljoen ongedocumenteerde immigranten;
• openbare banken en een openbaar postbedrijf (alleen de staat North Dakota heeft een overheidsbank die onder meer goedkope hypotheekleningen aanbiedt);
• verder pleit Sanders voor een taks op speculatieve transacties, op aandelen en op andere financiële producten en voor een taks op de fortuinen boven 10 miljoen dollar.

De verbazing blijft maar aanhouden dat Donald Trump president kon worden van de VS. Vergeten wordt echter dat het ook heel anders had kunnen lopen. Bernie Sanders wel degelijk had verkozen kunnen worden als niet Hillary Clinton maar hij de kandidaat van de Democraten was geworden. Sanders scoorde immers veel beter dan Hillary Clinton in de staten waar Trump de bovenhand haalde. Hij zou niet verslagen zijn door het systeem van het presidentieel kiescollege.

Een derde partij naast Democraten en Republikeinen

Sanders voert onvermoeid campagne om de Democratische Partij van binnenuit te veranderen. Daar heeft hij bij de top van de partij geen enkel succes mee. Dat hij nog steeds de meest populaire politicus van het land blijkt te zijn zal daar niets aan veranderen. Men kan zelfs stellen dat die top dat niet wil juist omdat, dus niet ondanks, dat hij zo populair is. Meer en meer van zijn medestanders tijdens de verkiezingscampagne pleiten er daarom voor dat hij een eigen partij zou oprichten.

Er kan veel gezegd worden over de politieke ideologie van Bernie Sanders. Zo zou hij op vlak van buitenlands beleid geen groot verschil hebben gemaakt met Obama. Binnenlands zou hij voor de gewone Amerikaan echter een wereld van verschil betekenen.

Met zijn onverdroten politieke campagne door heel het land breekt hij tevens met een andere politieke traditie in de VS. Verliezers van de presidentsverkiezingen worden minister, gaan (lucratieve) lezingen geven, worden lid van de raad van bestuur van grote bedrijven, schrijven boeen. Sanders gaat gewoon door met wat hij al 36 jaar doet.

Bron: Why Bernie Is the Most Popular Politician in America

1   In 1991 werd Sanders onafhankelijk lid van het Federale House of Representatives (Kamer van Volksvertegenwoordigers). Sinds 2007 is hij lid van de federale Senaat en de enige senator die geen lid is van Republikeinen of Democraten.