De economische crises die sinds 2008 huishouden in de rijke landen blijken een neveneffect te hebben dat niet in de bijsluiter stond: Europa loopt leeg.
Al Jazeera rapporteerde half augustus 2013 over Spanjaarden en Portugezen die massaal het Europese continent verlaten, naar voormalige kolonies, zoals Brazilië, Argentinië, Angola en Mozambique. In tegenstelling tot hoe Europa migranten bejegent, worden de Spanjaarden met open armen ontvangen in Buenos Aires. Een geldig paspoort en een bewijs van goed gedrag geven toegang tot het land, gezondheidszorg en onderwijs, zelfs als de Europese migranten geen werk hebben. Aldus Al Jazeera.
Portugezen neigen uit de aard van hun taal meer naar Brazilië, dat evenals Argentinië een opkomende economie is en naar Mozambique en Angola. Voor de poorten van de ambassades in Lissabon staan lange rijen met economische vluchtelingen, van Europa naar Afrika, om een werkvergunning aan te vragen. Talloze anderen gaan met een toeristenvisum. Ze werken zwarte baantjes en verlaten af en toe het land om weer met een nieuw toeristenvisum binnen te komen. Mozambique heeft de grenscontroles versterkt om illegale Europeanen de pas af te snijden.
Frank Laczko van de IOM (Internationale Organisatie voor Migratie) presenteerde afgelopen in juni opmerkelijke cijfers op de Europese Migratie Netwerk Conferentie in Dublin, onder de titel ‘Noord/Zuid migratie’. Noord in termen van het IOM bevat landen zoals Noord-Amerika, Europa, Nieuw Zeeland, Japan en Australië, maar kan ook gedefinieerd worden op basis van bruto nationaal product en dan is de lijst aanzienlijk langer. In het laatste geval horen het Midden-Oosten, delen van Azië en van Latijns-Amerika ook bij het Noorden.
In 2010 leefden tussen de 7 en 13 miljoen migranten uit het Noorden in het Zuiden. Een nogal brede marge. Belangrijker is dat de trend een stijgende lijn vertoont: een groeiend aantal economische vluchtelingen reist de tegengestelde richting op dan pakweg 10 jaar geleden.
- Brazilië: toename migranten van 87% in 10 jaar, toename werkvergunningen aan migranten 70% tussen 2008 en 2012;
- China: stijging aantal migranten 35% in 10 jaar;
- Angola: bijna 24.000 Portugezen emigreerden naar Angola in 2009.
Het IOM heeft andere cijfers over Mozambique dan Al Jazeera: 9.224 Portugezen staan geregistreerd in Mozambique in 2012, tegenover 6.211 in 2008. Al Jazeera spreekt van 17.000 legale economische vluchtelingen. Veel migranten, vooral richting Brazilië, blijken terugkeerders. De migratie tussen rijke landen (Noord – Noord) is bovendien stevig toegenomen. Grieken zoeken hun heil nu vooral in Australië. Al met al loopt vooral Europa leeg.
107.000 Europeanen (waaronder ook Nederland als belangrijk bronland genoemd wordt) vertrokken in 2008 en 2009 naar Latijns-Amerika. Bijna 84.000 Spanjaarden migreerden naar Afrika in 2011. Het aantal Ieren dat zich in Afrika vestigde, is verdubbeld in 2009. De Ieren trokken vooral naar Nigeria. Er leven 62% meer Ieren in Lagos en contreien dan voor de crisis. En naar Zuid Afrika is er een toename van 73%.
Niet alleen de mensen, ook het geld gaat de andere kant op. De afdracht van pecunia ziet er als volgt uit:
- Portugal: €2.42 miljard ontvangen in 2012;
- Spanje: €5.9 miljard naar huis gestuurd in 2012;
- Ierland: €570 miljoen.
Dat lijkt positief voor de thuislanden. Er komt wat lucht op de arbeidsmarkt en de kas wordt gespekt, zou je denken.
Maar, er is sprake van ‘brain-drain’, opgeleide jongeren verlaten hun land van herkomst. Het IOM spreekt zelfs over een ‘lost generation’. Ook verminderen de belastinginkomsten van het land van oorsprong én de vergrijzing slaat nog harder toe. Het zijn vooral jonge, opgeleide mannen die hun toekomst elders opbouwen. Bovendien stagneert de immigratie, ‘onze’ jongens worden niet vervangen door ‘andere’ jongens. Die blijven in toenemende mate weg uit het wankelende fort Europa.
Wanneer we hier het toelatingsbeleid van Europese regeringen naast zetten, kunnen we ons met recht afvragen, wie er nu gek is.
Onze overheden wijzen migranten bij voorkeur de deur. Ze sluiten hen op in detentiecentra, houden buitenlanders zoveel mogelijk buiten de samenleving in afgelegen asielcentra. Een migrant boven de 18 krijgt geen onderwijs en nauwelijks gezondheidzorg, Met andere woorden, Europese regeringen voeren een ontmoedigend Niet-Tenzij beleid. Zo gaan we nog sneller naar de knoppen.
Overigens zijn deze regeringen door ons aangesteld, wij hebben op hen gestemd en blijven schaapachtig achter populisten aanlopen, die de dommigheid hebben vertaald naar one-liners. Als je dan toch verkiest om bang te zijn, kies dan de juiste angst.