Wat is de COP17 in Durban?

De COP – afkorting van Conference of Parties – is een jaarlijkse vergadering van de leden van UNFCCC, the United Nations Framework Convention on Climate Change. Deze organisatie zag het licht in 1992, op de VN-klimaattop in Rio de Janeiro. In 1994 treedt de organisatie echt in werking en een jaar later vindt de eerste top, COP1, plaats in Berlijn.

Het is de belangrijkste klimaatconferentie ter wereld, want ze heeft een universeel lidmaatschap. Het doel van de UNFCCC is “het stabiliseren van de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer op een zodanig niveau, dat een gevaarlijke menselijke invloed op het klimaat wordt voorkomen”. De organisatie wil afspraken maken tussen de lidstaten om samen de wereldwijde uitstoot terug te dringen. Ze legt een grote verantwoordelijkheid bij de industrielanden, en wil geld vrijmaken voor klimaatfinanciering in ontwikkelingslanden.

Waarom was COP3 in Kyoto zo belangrijk?

Veruit de belangrijkste, en bij het publiek ook meest bekende, VN-klimaatconferentie vond plaats in 1997 in het Japanse Kyoto. Het verdrag dat toen geratificeerd is, is het enige bindende klimaatverdrag dat ooit werd afgesloten op een wereldwijde basis. De landen die het verdrag ondertekenden, verplichtten zichzelf om hun CO2-uitstoot terug te dringen. Het verdrag trad in werking in 2005 en zal aflopen in 2012. 

Er werd afgesproken dat de uitstoot van broeikasgassen in deze periode met 5 procent moest dalen tegenover 1990. Het akkoord is ondertekend door 181 landen, waaronder de EU, Rusland en China. De Verenigde Staten weigerden het verdrag te bekrachtigen. Belangrijk is dat de rijke industrielanden erkennen dat hun aandeel in de uitstoot van broeikasgassen groter is, en dat ze dus een schuld hebben tegenover ontwikkelingslanden.

Wat gebeurde er op klimaatconferenties van de laatste jaren?

Omdat het verdrag van Kyoto in 2012 afloopt, is er een nieuw verdrag nodig om dat van Kyoto op te volgen. Op de COP15 in 2009 in Kopenhagen zijn de lidstaten er niet in geslaagd om zo’n verdrag op te stellen. Landen stelden wel plannen op om de uitstoot terug te dringen, maar er werd niets bindend vastgelegd. Deze top kreeg heel wat media-aandacht, maar werd algemeen als mislukt beschouwd.

COP16 vond vorig jaar in het Mexicaanse Cancun plaats. Op de COP16 werd het Global of Green Climate Fund opgericht. Er is afgesproken dat er via dit fonds voor de periode 2012-2020 30 miljard euro per jaar, en vanaf 2020 100 miljard euro per jaar naar klimaatfinanciering in ontwikkelingslanden gaat. Ook nu is de afspraak niet bindend, en er werd niet afgesproken waar het geld moet vandaan komen.

Welke maatregelen zijn nodig om opwarming van de aarde tegen te gaan?

Er moet werk gemaakt worden van zowel adaptie als mitigatie. Adaptie is het nemen van maatregelen tegen de gevolgen van de klimaatverandering die nu al aanwezig zijn, en mitigatie is het beperken van de uitstoot van broeikasgassen in de toekomst. Er moet worden gestopt met het kappen van bossen, omdat die een grote opslagplaats van CO2 zijn.

Volgens het VN-klimaatpanel (IPCC) moeten de industrielanden hun uitstoot met 25 à 40 procent verminderen tegen 2020 en met 80 tot 95 procent tegen 2050 (ten opzichte van 1990). De uitstoot van broeikasgassen door ontwikkelingslanden moet tegen 2020 15 tot 30 procent lager liggen dan wat nu voorspeld wordt (rapport 11.11.11.)

Via klimaatfinanciering moet er geld gaan van de rijke industrielanden naar de ontwikkelingslanden die de gevolgen van de klimaatverandering op dit moment al het hardste voelen, en voor wie de gevolgen in de toekomst nog erger zullen worden. Het is vooral belangrijk dat er bindende afspraken worden gemaakt.

Wat zijn de gevolgen als er geen akkoord bereikt wordt?

Wetenschappers gaan er van uit dat de temperatuur niet met meer dan 2°C – recentere studies spreken zelfs over 1,5°C – mag stijgen tegenover 1990 als we niet willen dat de gevolgen van de klimaatverandering gevaarlijk en onomkeerbaar worden.

Een stijging van de zeespiegel, langere en hevigere hittegolven, intensere stormen en opwarming van oceanen zijn enkele van de rampzalige gevolgen van de opwarming. De economische en ecologische kost van de gevolgen van een opwarming van de aarde is veel groter dan de kost die moet worden gedaan om de klimaatverandering tegen te houden.

Hoe staan de zaken er op dit moment voor?

Op dit moment is de kans dat een akkoord bereikt wordt heel klein. Veel hangt af van de VS en China, die samen ongeveer de helft van de uitstoot van de broeikasgassen voor hun rekening nemen. De kans dat de VS zal ondertekenen, is zeer klein, de VS weigerde ook al om Kyoto te bekrachtigen.

China werd in het lopende Kyoto-akkoord nog beschouwd als een ontwikkelingsland en werd daarom nog niet verplicht om zijn uitstoot terug te dringen. Nu zou dat wel moeten gebeuren, maar het probleem is dat China geen bindende afspraken wil maken als de VS niet meewerkt aan een nieuw akkoord.

In de EU is het thema van de klimaatverandering op dit moment helemaal aan de kant geschoven door de crisis in de eurozone. Er moet overal bespaard worden en het zal moeilijk zijn om landen te motiveren om een nieuw engagement aan te gaan.

Tenslotte willen veel ontwikkelingslanden pas meewerken als de rijke industrielanden hun verantwoordelijkheid opnieuw opnemen. Moeilijke uitgangspositie dus voor deze onderhandelingen …