…De grote onderliggende dynamiek die het succes van extreem rechts verklaart, en die de kranten vanuit hun eigenheid en beperkingen niet kunnen bieden, lijkt de volgende. “Tachtig (80) jaar Vrede, dat brengt On-vrede”.

Tachtig jaar geen Oorlog, dat brengt on-te-vrede-nheid. De mens, het land is moe, zoals historicus Tony Judt schreef in zijn allerlaatste studie.

Waarvoor staat ultra-rechts, dat nu in bijna heel Europa fel aan populariteit wint? Dat bij ons in een al bij al toch heel redelijke, verzorgende, goed draaiende democratie, zeer veel stemmen wint? Voor geweld, toch? Denk aan een van de eerste campagnes van Vlaams Belang: wat was het symbool op de affiches? De bokshandschoen! Het geweld dat de diepste kern is van de ideologie van rechts is misschien toch de ultieme stemmenmachine sinds enkele jaren.

– Op een diep niveau heeft het goede wellicht toch altijd het kwade nodig om zich tegen af te zetten, en zich te kunnen handhaven.

Vandaag zeggen velen, in de lijn van de cynische Pontius Pilatus: “Wat is dat, Waarheid?”

In feite zegt de tijdsgeest: wat is dat, het Goede? Er is wantrouwen gegroeid in allerlei vormen. Van afkeer van de regeringen tot ongeloof naar de Wetenschappen, naar de medische wereld. Mijn analyse is dat de populaties nood hebben, na tachtig jaar welvaart en rust, aan heftige emoties. Emoties die niet te negeren vallen en die duidelijkheid brengen. Die waarden naar boven laten komen in de storm. Die duidelijk maken wat waarheid is en wat onzinnige verzinsels.

In het fysische domein van de mens is pijn niet alleen iets dat onaangenaam is. Het is een levensnoodzakelijk Signaal. Pijn houd je weg bij gevaar, van beschadiging.

Pijn, heftige last, is daarom op termijn onmisbaar. Intussen is het een teken van de tijd dat sommige weekhartige denkers voor dier en mens het “mooie leven” hadden gedefinieerd als… ‘ een bestaan zonder pijn’. Dat is ongezond, een afwijking van de ware werkelijkheid. Het goede leven heeft veel meer te maken met Vreugde, Liefde, Samenwerking, Tastbare Nabijheid. Tederheid, Enthousiasme, Strijdlust. Vrijheid. Overwinning.

De mens is wellicht ook verveeld. Tachtig jaar Vrede, dat brengt op een dieper niveau misschien toch vele vormen van verveling.

Langs de andere kant bekeken: Oorlogsgeweld zal veel verdriet en verlies brengen. Veel wanhoop ongetwijfeld. Maar een oorlog, de veertigste in de reeks wellicht, sinds 2500 jaar, zal mensen opnieuw échte redenen geven om voor te (willen) leven en streven. Echte redenen om Solidair te zijn. Om de zo mooie Samenhorigheid te ontwikkelen. Om te Vechten. Om Ontberingen te doorstaan. Om de derde waarde van de Verlichting, de Broederlijkheid, opnieuw te ontdekken, te waarderen en vorm te geven.

Wat ik observeer, is dat geen goed bestuur ter wereld vele gewone mensen en dus veel kiezers nog zal kunnen paaien.
De mensen willen overwinningen. En verslagen vijanden. En dus botsingen. Echte emoties.
Beleid, hoe goed ook, wordt ervaren als “meer van hetzelfde”. Als saai en irrelevant.

Dat lijkt mij op de diepere niveaus de hoofdreden waarom de brave en verstandige centrumpartijen sinds enkele verkiezingen verschrompelen.

Het is doorheen de geschiedenis altijd weer deze pendel geweest. Nooit heeft de mens in onze streken bij wijze van spreken “zo lang zonder oorlog moeten leven”. Oorlog, met felbevochten overwinningen, is misschien toch als het snoeimes van de Tuinder, dat Vitaliteit en groeikracht brengt.

Wanneer het leven langere tijd relatief onbedreigd en gemakkelijk voortkabbelt… verliest het aan belangstelling voor velen. “Alles van waarde is weerloos” is een krachtige vaststelling. En een andere formulering van deze essentiële formule zegt:

“Alleen wat hij fel bedreigt weet, zal de mens in de limiet als écht waardevol ervaren”

De analyse lijkt te kloppen; ook al betreft het een moeilijke waarheid. Historia magistra vita: de geschiedenis is de ultieme leermeester. Het is niet omdat een waarheid pijnlijk is, dat ze niet zou kloppen.

Het zal een titanenwerk worden om die collectieve, onderbewuste wens naar krachtige emoties en dus geweld in de komende jaren af te remmen en een andere oriëntatie te geven dan het grootschalige geweld dat de mensheid in het verleden altijd gezocht en gevonden heeft in de collectieve knokpartij die Oorlog heet.

Post Scriptum

Het goede leven heeft te maken met de ervaring van Vrijheid. Geen sterkere ervaring dan deze van be-vrijding en dus van Overwinning. Op een duidelijke vijand met andere waarden. Geen wonder dat zowel de partijvoorzitter van N-VA als deze van de liberalen bij het betreden van het podium op hun respectieve congres de afgelopen dagen het V-teken maakten. Dat verwijst naar Prime Minister Winston Churchill, die er zijn huismerk van maakte als grootste leider van de strijd tegen de Nazi’s. Hij was een van de meest toegewijde oorlogsvoerders vanaf zijn aantreden op 10 mei 1940 tot de overwinning, VE-Day op 8 mei 1945.