Historicus en schrijver Ian Buruma (1951, Den Haag) in De Morgen Boeken, 16 december 2022:

“In tijden van grote onzekerheid regeert de angst en gaan mensen op zoek naar absolute antwoorden. En die denken ze dan te vinden in mystieke theorieën en therapieën. Daarom doen samenzweringsprofeten, autoritaire leiders en kwakzalvers allerhande het nu weer zo goed. Wat ook opvalt: hoogopgeleide mensen zijn er al net zo vatbaar voor als laagopgeleide. Dat zag je ook gebeuren in de jaren 20 en 30 van vorige eeuw.”

“Je moet geen dingen doen die je nog afhankelijker maken van China, en die op termijn de strategische positie van het Westen verzwakken.
China is in tegenstelling tot Rusland een voorbeeld van een succesvolle maatschappij die toch totalitair is. De Chinezen hebben economisch veel meer bereikt dan de Russen. En militair zijn ze zo langzamerhand ook een echte wereldmacht.

Rusland heeft in al die opzichten veel meer gefaald. (..) Het slaat wel wild om zich heen, door toedoen van een leider, Poetin, die evenveel megalomanie (grootsheidswaan SHS) uitstraalt als wanhoop, maar finaal acht ik Rusland niet in staat de wereldorde echt te verstoren.

“Ik denk wel dat de oorlog in Oekraïne veel mensen wakker heeft geschud. [Dat lijkt mij ook, SHS] We beginnen in te zien dat Europa werk moet maken van een gemeenschappelijke defensie. Maar ja, zolang lidstaten niet bereid zijn daar substantieel meer geld aan uit te geven, zullen we afhankelijk blijven van de VS.
Dus ik zou de NAVO zeker niet direct opgeven. Helemaal wakker zijn we nog niet.

[Pacifisten zijn wellicht inderdaad tot op zekere hoogte te beschouwen als slapers, SHS].

Danny Ilegems (DM): Kortom, een pacifist bent u al lang niet meer?

“Nee. Het oude ideaalbeeld van Europa als lichtend baken van vrede, vrijheid en voorspoed in een wereld waarin alle conflicten worden opgelost met diplomatie, is een mooie droom gebleken. Dat beginnen we nu te beseffen. Maar hoe het dan verder moet met de Europese defensiepolitiek: dat is wat anders, dat wordt heel moeilijk. Het probleem is natuurlijk dat Europa geen land is met één regering. Maar we zouden al kunnen beginnen met wat practische dingen. De wapensystemen van de verschillende EU-landen beter op elkaar afstemmen, bijvoorbeeld.”

Het nieuwe boek van Buruma heet De fantasten. Het behandelt drie grote leugenaars die invloedrijk waren in de jaren dertig en tijdens de wereldoorlog, waaronder Felix Kersten, de masseur van Heinrich Himmler (hoofd van de SS). Die beweerde na de oorlog dat hij duizendennJoden en zelfs miljoenen Nederlanders had gered door zijn invloed op Himmler en andere nazikopstukken. Dat was gelogen, fantasie.

D. I: “Wie zijn de fantasten van deze tijd?”

Buruma: “Donald Trump is het prototype van een fantast en narcist die zijn werkelijkheid zelf verzint en die vervolgens aan iedereen tracht te slijten.

Thierry Baudet in [extreem rechts] Nederland  is ook zo iemand wiens identiteit en ideeëngoed voor een belangrijk deel gebaseerd is op fantasie.”