Het drama van Duisburg maakte vorige week op tragische wijze duidelijk wat overdreven commercie op grote culturele evenementen kan betekenen: zelfs in een land met een goede traditie van organisatie en veiligheid kon een ramp ontstaan die te wijten was aan pure waanzin.

Deze waanzin bestaat ook in België, ook al valt dit niet noodzakelijk te merken aan de veiligheid van grote evenementen. Concentraties van volk zoals op de Love Parade zijn haast nergens ter wereld gekend, laat staan bij ons. De platte winstzucht en profileringsdrang die tot zo’n ramp leidden echter wel. Meer dan ooit bij ons.

In de afgelopen weken bezocht ik twee grote Belgische festivals, Rock Werchter en Dour. De ene staat bekend om een groots programma, laatstgenoemde als een internationaal ‘alternatief’ festival. Wat echter bleek, is dat het organiseren op zich van dit soort evenementen steeds minder rond muziek draait.

Commercialisering is een fenomeen dat al een lange tijd geleden werd ingezet. Talloos zijn de keren dat ik mij eraan ergerde op Marktrock (toen nog met de oude formule), Pukkelpop, en zelfs kleinere festivals zoals Boomtown. Ook op Werchter dit jaar zag je de hoogmis van sponsors met een jong doelpubliek, bijhorende gadgets, sluikreclame én de lawaaierige stands. Tot het optreden van Pearl Jam kon dit enkel de pret niet bederven voor muziekliefhebbers: de optredens gingen in volle glorie door en wie dat wou kon tussenin naar de schabouwelijke sponsorstands gaan om daar wat rond te hangen of te feesten.

Toen Eddie Vedder samen met een heel resem andere rocksterren het festival afsloot, vond de organisatie het echter nodig om het optreden, dat te vroeg eindigde, te ontsieren met vuurwerk gebracht door de sponsor (dat stond althans te lezen op de grote schermen). Op het moment dat de commercie rechtstreeks ingrijpt in de muziek, moet er een lijn getrokken worden.

De oorspronkelijke organisator van The Love Parade trok deze lijn al in 2006. Sindsdien verloor het evenement zijn oorspronkelijke doel, formaat en sfeer. Het werd een grote Openlucht-I Love Techno, waarbij allerlei sponsors letterlijk honderdduizenden mensen konden bereiken. Allemaal gratis, dat wel… maar geen muziek zonder een woordje van de sponsor. In 2010 werd een stap verder gegaan: het stratenfestival moest verplaatst worden naar een vaste stek mét hoofdpodium. Veel te veel volk voor een te kleine, gesloten oppervlakte, enkel bereikbaar via een tunnel. Het gevolg is gekend.

Maar ach, een vaste stek is een betere uitgangspositie voor sponsors, en bovendien moest de faam van de Europese Culturele Hoofdstad (een gedeelte titel in het Ruhrgebied) intact gehouden worden. Dit heet: liever geen jongeren die op MDMA liggen te neuken in een lokaal park. Zonder te veel gespeculeer: het punt is en blijft dat het onmogelijke geprobeerd werd, in een poging om een intrinsiek oncommercieel evenement verder ‘verkoopbaar’ te maken.

Terug naar België: de stands op Dour waren dezelfde als die op Werchter: plat seksisme als verkooptechniek, samen met erg luide muziek en allerlei irritante attributen. Er bestaat blijkbaar een publiek voor op onze festivals. Deze campagne werd in de Borinage echter verder gezet ten koste van livemuziek. Inderdaad, optredens werden verstoord (en in één geval zelfs overgenomen) door een sponsormachine die op hol geslagen was.

Resultaat: een nederlaag voor de muziekliefhebber, het aantrekken van mensen die helemaal niks te zoeken hebben op festivals (en vaak geen enkel optreden zien), en de hele idee van wat een festival ooit was of kon geweest zijn, doorgespoeld in de Dixie-toiletten. Hiermee wordt een klimaat gecreëerd dat het mogelijk maakt om, in de eindeloze zoektocht naar winst van sponsoren en organisatoren, absurde beslissingen te nemen. Zoals: een half miljoen mensen via een tunnel laten passeren. Het draait immers al lang niet meer om de muziek en het vreedzaam samen zijn, maar om de creatie van een product (samen met de promotie van andere producten) voor een zo ruim mogelijk publiek.

Festivals moeten hun ziel terug krijgen. Dat verdienen muziekliefhebbers, maar ook de jeugd op zich. Het traditionele jonge publiek van deze evenementen moet zich in de eerste plaats belangeloos kunnen amuseren. Enkel zo kan ook op lange termijn de veiligheid gegarandeerd worden. Dat kan vandaag niet meer, zei u?

Om maar één voorbeeld te geven: Glastonbury, het meest mythische van alle traditionele festivals, vierde dit jaar z’n 40e verjaardag. Al die tijd zonder winstoogmerk, op basis van duizenden vrijwilligers en telkens met meer dan honderdduizend bezoekers per dag. Eat this, Schueremans.

Marc Puyol