Interview met Dr. Mohamed Hassan Khalil
We ontmoeten Dr. Mohamed Hassan Khalil in het kantoortje van de People’s Health Movement in de wijk Heliopolis, dichtbij de luchthaven van Caïro. Dr. Khalil, netjes uitgedost in pak en das, is een befaamd hartspecialist, maar noemt zichzelf liever een activist: bij de ngo Association for Health and Environmental Development, en als coördinator van de campagne voor het recht op gezondheid.
Veel vragen moeten we hem niet stellen, want Dr. Khalil geeft spontaan en zonder onderbreking een heel exposé over de ontstaansgeschiedenis, de stand van zaken en de perspectieven van de Egyptische protestbeweging, vanuit het gezichtspunt van de beweging voor het recht op gezondheid. Hier gaat-ie:
“De laatste vijf jaar hadden we een minister van Volksgezondheid die niet alleen uit Moebarak’s partij de NDP kwam, maar uit haar Politieke Commissie, de inner circle rond Moebarak’s zoon Gamal. Die commissie behartigde de belangen van de zakenwereld en de internationale financiële instellingen, en zette op hun vraag een gedetailleerde agenda van privatiseringen in gang. Een wet op de privatisering van de openbare industrieën kwam er al in 1991. Na klachten uit de VS over de traagheid ervan, werd vanaf 2002 het ritme opgedreven: ook de openbare banken moesten eraan geloven, en openbare diensten zoals elektriciteit, watervoorziening en riolering. Nog later volgden onderwijs en gezondheidszorg.
De mensen ervaarden dit als een aanslag op hun rechten en op hun welzijn – op een jaar tijd zakte 7% van de bevolking onder de armoedegrens. In 2003-2004 startten de eerste protesten. En die namen al gauw president Moebarak zélf in het vizier, tegen zijn herverkieizing, en tegen de geplande machtsoverdracht aan zijn zoon Gamal. In die beginnende protestbeweging zijn ook de eerste onafhankelijke vakbonden en beroepsverenigingen te situeren. Ook in de gezondheidssector kwamen die er: bij de medische techniekers, bij de verpleegkundigen en ook bij de artsen: de Doctors Without Rights.
De rest is geschiedenis. De volkswoede steeg nog een graadje door de fraude in de presidents- en parlementsverkiezingen in 2010, er was de moord op de jonge Khaled Saïd en de Facebookgroep die er het gevolg van was, er was de aanslag op de koptische kerk op oudejaarsavond. En op 25 januari startte dan de revolutie, in vijf wijken van Caïro en in acht andere steden. Oorspronkelijk waren geen slogans tegen Moebarak voorzien, het ging om “brood, vrijheid en waardigheid”, of nog: “verandering, vrijheid en sociale rechtvaardigheid”. Maar tot onze verbazing – en ongetwijfeld geïnspireerd door de Tunesische revolutie – ging het al gauw tegen Moebarak en heel zijn regime. Tot hij dus op 11 februari de plaats moest ruimen.”
De campagne voor het recht op gezondheid
Dr. Khalil legt dan in detail uit hoe het met de ziekteverzekering zit in zijn land, en wat de campagne ‘Right to Health’ daarrond doet en bereikt heeft:
“57% van de Egyptische bevolking valt onder het systeem van ziekteverzekering, wat betekent dat je in openbare ziekenhuizen in principe gratis behandeld wordt. Tenminste, zo was het in de jaren ’60, onder Nasser. Vanaf 1974 begon dit systeem te verwateren. De staat gaf een steeds kleiner percentage van de begroting uit aan gezondheidszorg, en de lonen van de gezondheidswerkers volgden de inflatie niet. Daardoor nam de kwaliteit van de openbare gezondheidszorg aanzienlijk af.
Nadien kwam dus de privatisering. In 1998 bepaalden de Wereldbank, USAID en de Europese Commissie dat het Egyptisch ministerie van Volksgezondheid zich moest terugtrekken uit de medische dienstverlening – alleen de vaccinaties en de verkeersongevallen bleven onder de overheid vallen. Een ander speerpunt van dit hervormingsprogramma was een nieuwe wet op de ziekteverzekering. De patiënten zouden bovenop de premie die ze maandelijks betalen voor de ziekteverzekering, nog een derde van elke medische kost zelf moeten betalen.
Maar door de sociale beroering omwille van de Palestijnse intifada van 2000 en de Irakoorlog van 2003 geraakte de wet maar niet gestemd. Ook in de legislatuur van 2005-2010 kwam de wet er niet door. En dàt was te danken aan onze ‘Right to Health’-campagne, zoals het hoofd van de Artsenvereniging onlangs zelf toegaf. We startten de campagne in december 2005, nog voordat de details van de nieuwe wet gekend waren. We publiceerden een vrije tribune in 11 kranten, en hielden 15 publieke hearings in vijf provincies.
Intussen kwam er een nieuwe aanval: een wetsvoorstel dat holdingmaatschappijen zou toelaten in de gezondheidszorg, commerciële bedrijven die op basis van winst zouden draaien. In mei 2007 richten we daartegen de Egyptische Commissie voor de Verdediging van het Recht op Gezondheid van het Volk op, en de maand nadien hielden we een eerste picket. We kwamen ermee op tv, en zo kwam de kwestie onder de aandacht.
We spanden ook een rechtszaak in, want de Grondwet stelt dat gezondheid een recht is voor iedereen. In september 2008 wonnen we die zaak, en het opstarten van gezondheidsholdings werd opgeschort. Het hele parlementair jaar 2009-2010 probeerde het parlement de wet er toch door te krijgen, maar door ons aanhoudend protest – met weer drie pickets – lukte dat niet. De kwestie werd zelfs een discussiepunt in de presidentsverkiezingen.
Met onze campagne zijn we er goed in geslaagd om te tonen hoe privatisering de mensen hun gezondheid ontneemt. Zien wat het nu wordt, in het post-Moebarak tijdperk. In elk geval, de nieuwe minister is al niet veel beter: hij zat ook in Moebarak’s NDP, en hij zit ook op het spoor van de privatisering. Zijn beleid zal maar veranderen als hij er door de revolutie toe gedwongen wordt.”
Bron : Bert De Belder / Intal
Luc Schrijvers is lid van Intal.
