De landen in de zuidelijke Kaukasus willen niet langer onbekend blijven. Enkele charmeoffensieven vanuit Georgië en Azerbeidzjan moeten hun bekendheid vergroten en hun imago bijschaven. Vanwege olie, etnische lappendekens, foute leiders en grote buren blijft het echter een regio vol gevoeligheden, (onderhuidse) conflicten en politieke belangen.
Het Eurovisiesongfestival: niet zomaar een liedjeswedstrijd
Iris gaat ons land verdedigen op het komende Eurosongfestival. Vorig jaar won Azerbeidzjan, en zoals de traditie het wil wordt het festival dit jaar dus georganiseerd in diens hoofdstad Bakoe.
Het feit dat Azerbeidzjan al na een derde deelname de overwinning binnenhaalde betekent een enorme boost voor het zelfvertrouwen van het land. Grote uitspraken bleven niet uit. De overwinning zou de natie verenigen en de integratie van Azerbeidzjan in Europa verzekeren.
Met machtige buren als Rusland en Iran en christelijke buurlanden Georgië en Armenië kende het islamitische land een constante strijd voor het bewaren van de eigenheid. Net zoals de buurlanden is nationalisme Azerbeidzjan niet vreemd. En nu komt de kans om de rest van de wereld kennis te laten maken met de grootse Azerbeidjaanse cultuur.
Het spook van Nagorno Karrabach
Wie er niet zal bij zijn op het festival is Armenië. Dat is geen verrassing. Een vonkje volstaat om een nieuwe golf van geweld tussen Armenië en Azerbeidzjan te veroorzaken. Inzet is Nagorno Karrabach: een klein stuk bergland waar de verzwakking van de Sovjet-Unie bruut het deksel van de pot vol etnische spanningen rukte. Dit leidde begin jaren 90 tot een bloedige oorlog. Vandaag is Nagorno Karrabach officieel Azerbeidjaans grondgebied, maar eigenlijk een onafhankelijk land bewoond door etnische Armenen en onderhouden door Armenië. Ondanks een wapenstilstand sterven nog jaarlijks militairen in de grenszones.
Azerbeidzjan blijft Nagorno Karrabach als bakermat van de natie beschouwen. De grote Russische militaire aanwezigheid in Armenië behoedt Azerbeidzjan echter van een herovering. Azerbeidzjan op zijn beurt, kan als Turkssprekend volk op Turkse steun rekenen. De link met het nationaal trauma van de Armeense genocide wordt door veel Armenen vlot gelegd.
EK voetbal in de Kaukasus?
Voor Armenië is naar Bakoe trekken dus ondenkbaar en Azerbeidzjan zal niet treuren om Armeense afwezigheid op de liedjeswedstrijd. Onlangs werd ook duidelijk dat het conflict de Azerbeidjaanse internationale ambities niet tegenhoudt. Begin maart raakte de kandidaatstelling als gastland voor het EK voetbal in 2020 bekend. Net zoals bij Polen en Oekraïne gaat het over een ‘joint candidature’, namelijk met Georgië.
De landen werkten voorheen al samen rond andere, ‘hard power’, projecten. Het belangrijkste voorbeeld is de Bakoe-Tbilisi-Ceyhan (BTC) pijplijn. Deze voorziet de EU van olie zonder Russische of Iranese controle. Met Rusland als nationale vijand steunde Georgië graag deze zaak. Daar wringt onmiddellijk ook de Russische schoen, die zijn invloed in de Kaukasus-achtertuin niet graag nog verder ziet afzwakken.
De Georgisch-Azerbeidjaanse kandidatuur voor het EK kan dus niet (enkel) worden beschouwd als een vrolijke verbroedering tussen twee buren. Ze maakt ook terug duidelijk dat er enkele kanttekeningen kunnen geplaatst worden bij de Georgische opstelling.
Georgië: dansen op een slappe koord
Ten eerste profileert de Georgische president Saakashvili zich steevast als verdediger van westerse waarden en een Georgische integratie in de NAVO en EU structuren. Tijdens zijn twee ambtstermijnen verschenen er al heel wat vuile plekken op dit mooie masker. De intensere samenwerking met Azerbeidzjan, duidelijk een dictatuur geregeerd door de bedenkelijke familie Aliyev, roepen opnieuw twijfels op.
Ten tweede kan het aanhalen van de banden tussen de landen een opsteker zijn voor de Georgische Azeri’s, die ongeveer 6,5% (CIA World Factbook) van de bevolking uitmaken. Maar voor Saakashvili blijft het opletten geblazen, want de strategie heeft natuurlijk ook invloed op de betrekkingen met de andere kleine buur: Armenië.
Op het eerste zicht lijkt de relatie met Armenië min of meer positief. Toch zijn er onderhuidse spanningen. De steun voor Armenië vanuit Rusland, waar in het verleden al werd geopperd om een ‘aangepaste’ (lees: afstandelijker, of meer vijandelijke) Armeense houding tegenover Georgië daarvoor als voorwaarde te stellen, is daarvoor één oorzaak. Dat Armenen na de Azeri’s de tweede belangrijkste minderheid vormen een andere.
Recent waren er enkele beperkte tegemoetkomingen naar de Georgische minderheden. Tegemoetkomingen die vanuit de Georgisch-orthodoxe kerk, waarvan Saakashvili de steun hard nodig heeft, veeleer als toegevingen worden gezien en op protest onthaald worden. Ondanks, of misschien net door, die beperkte tegemoetkomingen blijven Armenen in het dagelijks leven vaak als tweederangsburger behandeld worden.
Tenslotte wordt Javakheti, de regio waar veel Armenen wonen, dikwijls als een dreiging voor de nationale eenheid beschouwd. De afgescheurde regio’s Abchazië en Zuid-Ossetië worden als driest voorbeeld gezien van hoe het fout kan lopen. Daarbij komt nog dat net door Javakheti de BTC pijplijn passeert, hoewel bij de aanleg de Armeense dorpen bewust werden ontweken.
Wellicht zien we binnenkort dus enkele nieuwe zetten op het Kaukasische schaakbord.
http://www.news.com.au/entertainment/azerbaijans-eurovision-rebirth/story-fn7mjoe2-1226056434332
http://sports.ndtv.com/football/news/item/186542-azerbaijan-georgia-to-bid-for-euro-2020
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gg.html
