De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

GM: leidraad van een ziek systeem
Economie, Opel, General motors, Kapitalisme, Bedrijfsgeschiedenis, Kapitalistisch systeem -

GM: leidraad van een ziek systeem

zondag 14 november 2010 23:38
Spread the love

Deze week wordt General Motors geherprivatiseerd. Het wordt waarschijnlijk de tweede grootste beursgang ooit. Daarmee wordt GM terug een acteur in het casino; een zombie in een requiem weliswaar… Tijd voor een tussentijdse balans van een icoon van het kapitalisme.

GM als symbool van Kapitalisme

GM moet in onze streken, sinds zijn demarche bij Opel Antwerpen op weinig sympathie rekenen. Duizenden mensen werden er zonder toekomst op straat gezet. De productiefste Europese fabriek van de groep wordt gesloten. Potentiële overnemers, werden spaken in de wielen gestoken.(1)

Nochtans was het beleid van het bedrijf weinig verbazend; in tegenstelling tot wat vakbonden en politici ook mochten beweren. GM handelde als een normbepalende multinational, saneerde op loonkosten, zocht naar de beste subsidies en laat liever een productieve fabriek verdwijnen dan ze over te geven aan een Chinese concurrent. GM is steeds een symbool-bedrijf geweest voor het kapitalisme en het heeft zich steeds trouw aan die rol gehouden.

GM kende zijn grootste bloeiperiode in de naoorlogse periode. In die periode kende ook het kapitalisme de grootste productieve groei in zijn recentste geschiedenis. De verwoestingen van de tweede wereldoorlog hadden terug groeimarge gecreëerd binnen het economische systeem. De overproductie na de depressiejaren was immers letterlijk aan flarden geschoten. Ook GM kweet zich overigens met veel enthousiasme aan die ‘taak’. GM haalde tijdens de wereldoorlog 12,3 mld dollar omzet uit oorlogsmateriaal. Daarbij produceerde het overigens voor zowel de VS als Nazi-Duitsland (2). Wanneer de inflatie wordt meegerekend zou dat vandaag uitkomen op een omzet van meer dan 148 mld dollar aan verwoesting (3).

In de groeiperiode na WOII werd GM ook het symbool van het heropbloeiend Keynesians kapitalisme. De jaren ’60 waren de periode van de auto als gezinswagen – de periode ook waar mensen zich een gezinswagen konden permitteren. Toen had het kapitalisme immers nog ruimte om verworvenheden voor de arbeidersklasse toe te staan – hoewel dat uiteraard niet zonder slag of stoot ging.

GM stond symbool voor de auto, de auto voor ‘the American Dream’ en ‘the American Dream’ voor het kapitalisme – tenminste, dat was toch het beeld dat men ophing. Sindsdien wordt de geschiedenis van het kapitalisme klaarblijkelijk geschreven door de levenswandel van GM.

Symbool van een ziek kapitalisme

De periode van kapitalistische groei eindigde abrupt met de oliecrisissen en de galloperende inflatie van de jaren ‘70. Ook voor GM betekende dit een kantelpunt, de olie werd duur en de benzinezuipende sleeën van GM werden het symbool van verspilzucht. GM en de Amerikaanse auto-industrie kwamen in slechte papieren. Om de winstcrisis tegen te gaan werden in de jaren ’80 massaal verworvenheden van de arbeidersbeweging afgebouwd, werden lonen verlaagd, werd er gedesinvesteerd en geoutsourced. Het beleid van GM loopt daarmee parallel met het algemene politieke beleid startperiode van het neoliberalisme met Reagan en Tatcher. De spooksteden van Detroit en Flint – bekend uit Roger and Me van Michael Moore – staan symbool deze periode.

Sinds de crisis van de jaren ’70 is het systeem nooit meer gezond geworden. Wel heeft het kapitalistische systeem het volledig failliet proberen uitstellen door schuldenopbouw en de financiele deregulering. Zo ook bij GM. Hierop volgende korte afwisselende periodes van artificiële Booms en daaropvolgende Busts, samengaand met een enorme schuldopbouw. Zowel GM als het kapitalisme kenden een serieuze overproductiecrisis. Deze werd nog eens versterkt door inhalige managers en aandeelhouders zonder lange termijn perspectief.

Socialisme voor de rijken

Die situatie kon niet eeuwig blijven duren. Een naderend failliet was reeds voor het uitbreken van de crisis voorspelbaar. De CDO’s leiden het kapitalisme naar de val van Lehman-brothers – Voor GM waren dat de opgebruikte pensioengelden. Het waren de luchtbellen waar men op bouwde… die al een tijd uiteenspatten voor men het doorhad.

In 2009 werd GM uiteindelijk failliet verklaard en genationaliseerd. De schulden waren onbetaalbaar geworden en de overheden kwamen tussen. “De verliezen werden gecollectiviseerd…”. 50 miljard dollar schulden werden doorgeschoven naar de gemeenschap. Harvard-econoom Roubini noemde het “socialisme voor de rijken”(4).

… en privatiseer de winsten

Volgende week wordt GM weer grotendeels doorgeschoven naar de privé. GM zal nu schuldenvrij naar de beurs worden gebracht. Voor 10 miljard dollar aandelen zal er verkocht worden(5). De hefboomfondsen hebben het risico op de gemeenschap afgewenteld, en kunnen nu weer vrij gaan gokken met GM.

Toch is het duidelijk dat GM geen gezonder bedrijf werd, net zoals het kapitalistisch systeem sinds de ‘redding’ ervan niet minder ziek is. De politiek die werd toegepast bij GM Antwerpen is een voorbeeld van een logica die nooit is weg geweest. Zolang het kapitalistisch schouwspel blijft duren, zijn er acteurs nodig. En bij een ziek schouwspel horen zieke acteurs, tot het doek valt.
_________
1. Voor een echte analyse over Opel in Antwerpen verwijs ik naar http://www.socialisme.be/lsp/autosector
2. The Nazis could have invaded Poland and Russia without Switzerland. They could not have done so without GM (Bradford Snell, 1974)
3. inflatie op basis van de Consumer price index, Historical Statistics of the United States (USGPO, 1975).
4. Roubini, N., Public losses for private gain, Guardian, 2008
5. Beursgang GM stormachtig succes – tijd.be – 13/11/2010

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!