Onderzoekers en activisten uit Colombia en Peru hadden samen met FairFin en Broederlijk Delen donderdagochtend 30 november een afspraak gepland staan met medewerkers van BNP Paribas Fortis op het kantoor in Brussel over de investeringen die de bank heeft gedaan in de vervuilende multinational Glencore, een internationaal handelshuis en mijnbouwbedrijf. Mede dankzij deze financiering heeft Glencore decennialang schade aan kunnen richten aan hun leefomgeving, met ook grote gevolgen voor hun gezondheid en dat van hun kinderen.

Last minute veranderde BNP Paribas Fortis deze afspraak in een online gesprek. “Heel spijtig, aangezien de delegatieleden helemaal vanuit Peru en Colombia naar hier zijn gekomen. Dit zegt ook veel over hoe serieus ze het nemen”, zegt Lara Sarcinella van FairFin als ze na het gesprek voor de ingang van de bank in Brussel staan actie te voeren.

Links: Lara sarcinella (FairFin). Midden: Leobardo Sierra. Foto: Morgane Staelens, FairFin

Het gesprek zelf was ook erg teleurstellend. “BNP Paribas Fortis zei dat ze niet langer investeren in Glencore en dat ze dus vrij zijn van enige verantwoordelijkheid”, getuigt Leobardo Sierra, een inheemse bewoner uit Colombia die bij het gesprek aanwezig was en zelf in zijn leefomgeving ook hard geraakt is door de vervuiling van Glencore. “BNP Paribas Fortis vindt niet dat ze gedurende de periode dat ze wel financiering boden aan Glencore, de dood van meer dan 5.000 kinderen meefinancierden evenals de dodelijke slachtoffers van zeventien rivieroverstromingen. Terwijl door in vervuilende multinationals als Glencore te investeren, financieren ze ook de dood van mensen en de hoeveelheid schade die deze bedrijven berokkenen.”

“BNP Paribas Fortis zegt dat het enige wat ze doen is ‘financiering geven’ en dus als tegenmaatregel enkel financiering kunnen terugtrekken”

“BNP Paribas Fortis zegt heel simpel dat het enige wat ze doen is ‘financiering geven’, en dus is volgens hen de enige tegenmaatregel die ze kunnen nemen ‘financiering terugtrekken en geen bankrelatie meer opzetten’”, voegt Lara van FairFin toe. “Ze willen niet spreken over welke verantwoordelijkheid ze hebben bij de schade die is berokkend aan het milieu, de gemeenschappen en de gezondheid van de mensen.”

Foto: Morgane Staelens, FairFin

BNP Paribas Fortis financierde Glencore van 2016 tot 2023 voor meer dan 2 miljard euro

Maar twee nieuwe rapporten van Oxfam International tonen aan dat Europese financiële instellingen wel degelijk een rol spelen bij de schade die Glencore mensen en het milieu in Colombia en Peru heeft aangericht. En ook banken actief in België zijn betrokken. Zo had BNP Paribas Fortis in juni 2023 maar liefst 6,3 miljoen euro aan aandelen in handen en tussen 2016 en 2023 heeft de bank leningen en underwritings (het helpen uitschrijven van obligaties) gegeven aan Glencore ter waarde van meer dan 2 miljard euro.

Om dit aan te klagen, ging dus deze week de delegatie van onderzoekers, lokale inwoners en activisten uit Colombia en Peru samen met FairFin en Broederlijk Delen in gesprek met BNP Paribas Fortis in Brussel. Belgische activisten van CATAPA, Extinction Rebellion Gent, Fair Finance Internatinal, Oxfam en Grootouders voor het Klimaat voerden dezelfde ochtend uit solidariteit actie aan de deur van het bankkantoor. “Samen roepen we de bank op om verantwoordelijkheid te nemen en de schade, die zij mee gefinancierd heeft, te erkennen”, zegt Simon Berlo van CATAPA.

Foto: Morgane Staelens, FairFin

“Onze vraag is: stop structureel met het financieren van mensenrechtenschendingen. Enerzijds worden gemeenschappen verdreven door mijnbouw. Anderzijds wordt de leefomgeving door mijnbouw erg vervuild. Tientallen rivieren in Colombia en Peru zijn onbruikbaar geworden voor landbouw en voor de manier waarop inheemse gemeenschappen willen leven, terwijl ze het recht hebben om zo te leven. Door financiering van hier, wordt veeteelt en akkerbouw daar onmogelijk gemaakt. Ze hebben geen vrijheid meer om hun gemeenschap zo in te richten zoals ze willen, en dat wordt gefinancierd door banken, zoals BNP Paribas, in het globale noorden.”

 “Het gaat ons om de ethische keuze multinationals niet langer te financieren”

“Overigens, los van het feit dat BNP Paribas Fortis multinational Glencore niet langer financiert, gaat het ons er ook om de ethische keuze te maken om niet te financieren”, verduidelijkt Simon. “Het gaat ons niet enkel om Glencore – dat is nu het voorbeeldbedrijf waarover de rapporten gemaakt zijn – maar het gaat over mijnbouwbedrijven die in heel Latijns-Amerika en in heel de wereld een enorme impact hebben op mensen en hun manier van leven.”

“We eisen publiekelijke erkenning voor de schade”

“We eisen dat BNP Paribas Fortis nadenkt over een mogelijke schadevergoeding en dat ze zich in het openbaar uitspreken geen relaties meer op te willen zetten met Glencore, zodat die op zijn beurt terecht aan de schandpaal wordt genageld”, gaat Lara van FairFin verder. “We eisen erkenning voor de schade die heeft plaatsgevonden, erkenning voor hun verantwoordelijkheid hierbij en dat ze dit publiekelijk communiceren. Tijdens het gesprek heeft BNP Paribas Fortis deze erkenning niet willen geven. Ten slotte eisen we dat ze structureel geen bankrelaties meer zullen hebben met Glencore en dat ze deze reflex ook maken naar andere gelijkaardige multinationals die gigantisch veel macht hebben en gigantisch veel schade aanrichten.”

Jenny Ortiz. Foto: Morgane Staelens, FairFin

“De afgelopen weken hebben we met meerdere banken gepraat en al deze gesprekken waren erg frustrerend”, getuigt Jenny Ortiz, die voor vredesorganisatie CINEP werkt in Colombia. “Ze benadrukten iedere keer dat de clausules vertrouwelijk waren. Maar mensenrechten zijn publiek. Dus ze zijn verantwoordelijk voor het mee mogelijk maken van de mensenrechtenschendingen.”

“Hoewel BNP Paribas Fortis geen financiële relatie meer heeft met Glencore, zijn ze dus wel degelijk medeverantwoordelijk voor de dood van duizenden kinderen gedurende de decennia dat ze wel financiering boden”, zegt Jenny.

“Als we niet stoppen met investeren in deze multinationals, zal mensheid stoppen met bestaan”

Leobardo: “Deze investeringen hebben niet alleen impact op Colombia of Zuid-Amerika, maar op de gehele mensheid. Als we niet stoppen met investeren in al deze multinationals, dan zal de mensheid op den duur niet meer bestaan. We zijn allemaal mensen, ongeacht onze huidskleur of hoeveel geld we hebben. We hebben allemaal hetzelfde rode bloed dat door onze aderen stroomt. Ik wil banken en investeerders vragen om hun verantwoordelijkheid te nemen.”

“We moeten de verantwoordelijken ter verantwoording roepen om ervoor te zorgen dat inheemse gemeenschappen niet uitsterven en verdere milieuschade wordt voorkomen”, benadrukt ook Jenny.

“Zware metalen in ons bloed gevonden: we zijn ziek”

Elsa Merma. Foto: Morgane Staelens, FairFin

Zo getuigt Elsa Merma uit een plattelandsdorpje in de provincie Espinar in Peru: “Glencore is al meer dan 40 jaar een hele slechte buur van ons. Wij leven van onze grond. Als een landbouwgemeenschap is dat ons kapitaal. Maar we hebben vele overtredingen door Glencore gezien, waarbij onze grond vervuild wordt. Bankiers, investeerders en iedereen die betrokken is geweest bij Glencore’s activiteiten, moet zijn verantwoordelijkheid nemen, want wij hebben gezien hoe onze rechten geschonden werden. We zijn aangevallen in de kern van onze gemeenschap.”

“Door dit bedrijf is onze gemeenschap namelijk cultureel, politiek en sociaal gefragmenteerd geraakt. Een kleine groep heeft voordeel bij de activiteiten van Glencore, terwijl wij, lokale gemeenschappen, eronder lijden. Waarom wordt ons dit aangedaan?”

“Onze leefomgeving is vernield. Onze lucht en grond zijn vervuild. Het water waar wij in onze gemeenschap van drinken is vervuild. Bovendien is er te weinig water beschikbaar. Als er water is, is het maar voor enkele uren en sowieso is het dus geen drinkbaar water.”

“Ik geef mijn kinderen te eten, maar vraag me tegelijkertijd af of ik ze aan het vergiftigen ben”

“Daarnaast heeft de vervuiling door Glencore impact op onze gezondheid. Zware metalen zijn in ons bloed gevonden en in het bloed van onze kinderen. Bovendien ook in ons vee en de voedselproducten die we produceren en vervolgens weer opeten. Ik maak me veel zorgen over de kwaliteit van ons voedsel. Als moeder van een gezin, geef ik mijn kinderen te eten, maar tegelijkertijd vraag ik me af of ik ze dan aan het vergiftigen ben.”

Zo ziet het drinkwater eruit dat de mensen in Peru en Colombia door vervuiling van Glencore moeten drinken. Foto: Helenka Spanjer

“In onze gemeenschap hebben we allemaal allerlei ziektes. We voelen ons slecht, we zijn ziek, maar we weten niet precies wat het is en wat we eraan kunnen doen. We zijn een redelijk kleine gemeenschap, maar elke twee stappen zie je een apotheek die zaken verkoopt om de symptomen wat te bestrijden. En Glencore breidt nog steeds verder uit in onze leefomgeving. We eisen gerechtigheid voor onze gemeenschappen.”

BNP Paribas Fortis gestopt met investeren in Glencore dankzij acties als deze

“BNP Paribas Fortis beweert te zijn gestopt met investeren in Glencore, maar dat is dankzij acties zoals deze”, besluit Paul Maquet, woordvoerder van Cooperacion in Peru. “Langzaam boeken we vooruitgang in desinvesteren. Het is dus heel belangrijk dat we hiermee doorgaan.”

Foto: Morgane Staelens, FairFin