Tijdens de rampzalige oorlog in Vietnam werd gezegd dat de Amerikaanse regering de bevolking behandelde als champignons in een kwekerij: in het donker en gevoed met mest. De heldhaftige Daniel Ellsberg lekte de Pentagon Papers, waarin de niet-aflatende leugens van de Amerikaanse regering over de oorlog werden gedocumenteerd, met als doel politici te beschermen die door de waarheid in verlegenheid zouden worden gebracht. Een halve eeuw later, tijdens de Oekraïneoorlog, wordt de mest nog hoger opgestapeld.

Volgens de Amerikaanse regering en de altijd meegaande New York Times werd de oorlog in Oekraïne ‘niet uitgelokt’, de favoriete uitdrukking van de Times om de oorlog te beschrijven. Poetin, die zichzelf naar verluidt ‘Peter de Grote’ waande, viel Oekraïne binnen om het Russische rijk te herstellen. Vorige week beging NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg echter een blunder in Washington, waarbij hij per ongeluk de waarheid eruit flapte.

In zijn getuigenis voor het Europees Parlement maakte Stoltenberg de werkelijke oorzaak van de oorlog duidelijk, alsook de reden waarom die nog steeds voortduurt: de voortdurende druk van Amerika om de NAVO uit te breiden naar Oekraïne. Hier zijn de onthullende woorden van Stoltenberg:

“De achtergrond was een verklaring van president Poetin in het najaar van 2021 en een feitelijk ontwerpverdrag dat aan de NAVO ter ondertekening werd voorgelegd, met daarin de belofte om de NAVO niet verder uit te breiden. Dat was wat hij naar ons heeft gestuurd en dat was een eerste voorwaarde om Oekraïne niet binnen te vallen. Wij hebben dat uiteraard niet ondertekend.

Het tegenovergestelde gebeurde. Hij wilde dat we de belofte zouden ondertekenen om de NAVO nooit verder uit te breiden. Hij wilde dat we onze militaire infrastructuur zouden verwijderen uit alle Bondgenoten die zich sinds 1997 bij de NAVO hebben aangesloten, dat betekent: de helft van de NAVO, heel Midden- en Oost-Europa. We zouden de NAVO uit dat deel van ons bondgenootschap moeten verwijderen, door een soort B-, of tweederangs lidmaatschap in te voeren. Wij hebben dat afgewezen. Hij trok dus ten strijde om te voorkomen dat er nog meer NAVO-troepen zich dicht bij zijn grenzen zouden vestigen..”

Ik herhaal: hij [Poetin] trok ten strijde om te voorkomen dat de NAVO, nog méér NAVO-troepen, dichter bij zijn grenzen zouden komen.

Toen prof. John Mearsheimer, ikzelf en anderen hetzelfde beweerden, werden we aangevallen als apologeten van Poetin. Dezelfde critici kiezen er ook voor om de ernstige waarschuwingen tegen de NAVO-uitbreiding naar Oekraïne te verbergen of botweg te negeren. Nochtans werden die al lange tijd geuit door vele vooraanstaande Amerikaanse diplomaten, waaronder de eminente staatsman George Kennan, en de voormalige Amerikaanse ambassadeurs in Rusland Jack Matlock en William Burns.

Burns, nu directeur van de CIA, was in 2008 Amerikaans ambassadeur in Rusland en auteur van een memo getiteld ‘Nyet betekent Nyet.’ In die memo legde Burns aan minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice uit dat de hele Russische politieke klasse, en niet alleen Poetin, fel gekant was tegen de uitbreiding van de NAVO. We hebben enkel kennis van deze memo omdat ze uitgelekt is, anders zouden we in het ongewisse zijn gebleven.

Waarom is Rusland tegen uitbreiding van de NAVO? Om de eenvoudige reden dat Rusland geen Amerikaanse militaire aanwezigheid accepteert langs zijn 2.300 kilometer lange grens met Oekraïne in het Zwarte Zeegebied. Rusland is niet tevreden met de plaatsing van Aegis-raketten door de VS in Polen en Roemenië, vooral nadat de VS eenzijdig het Anti-Ballistic Missile (ABM)-verdrag hadden opgezegd.

De redenen van Rusland

Rusland is ook niet blij met het feit dat de VS tijdens de Koude Oorlog (1947-1989) betrokken waren bij niet minder dan zeventig regimewisselingen, en sindsdien nog bij talloze andere, waaronder in Servië, Afghanistan, Georgië, Irak, Syrië, Libië, Venezuela, en Oekraïne. Rusland heeft ook moeite met het feit dat veel vooraanstaande Amerikaanse politici actief pleiten voor de ondergang van Rusland onder het vaandel ‘de dekolonisatie van Rusland’.

Je kan dat vergelijken met Rusland dat zou oproepen tot de verwijdering van Texas, Californië, Hawaï, de veroverde inheemse gebieden en nog veel andere uit de Verenigde Staten.

Zelfs het team van Zelenski wist dat het streven naar uitbreiding van de NAVO een dreigende oorlog met Rusland betekende. Oleksiy Arestovych, voormalig adviseur van het kabinet van de president van Oekraïne onder Zelenski, verklaarde dat ‘met een waarschijnlijkheid van 99,9 % een grote oorlog met Rusland onze prijs is voor toetreding tot de NAVO.’

Zelfs het team van Zelenski wist dat het streven naar uitbreiding van de NAVO een dreigende oorlog met Rusland betekende

Arestovych beweerde dat zelfs zonder uitbreiding van de NAVO Rusland uiteindelijk zou proberen Oekraïne in te nemen. De geschiedenis logenstraft dat echter. Rusland respecteerde decennialang de neutraliteit van Finland en Oostenrijk, zonder ernstige bedreigingen, laat staan invasies.

Bovendien toonde Rusland vanaf de onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991 geen enkele interesse in het veroveren van Oekraïens grondgebied tot aan de omverwerping van de daar verkozen regering in 2014 met steun van de VS.

Pas toen de VS er in februari 2014 een fel anti-Russisch, pro-NAVO-regime installeerden, nam Rusland de Krim terug in, uit angst dat zijn marinebasis in de Zwarte Zee op de Krim (sinds 1783) in handen van de NAVO zou vallen.

Zelfs toen eiste Rusland geen ander grondgebied van Oekraïne, enkel het naleven van het door de VN gesteunde Minsk II-akkoord, dat opriep tot autonomie van de etnisch-Russische Donbas- en niet tot een Russische claim op dat grondgebied. In plaats van zijn toevlucht te nemen tot diplomatie heeft de VS een enorm Oekraïens leger bewapend, getraind en helpen organiseren om de uitbreiding van de NAVO tot een voldongen feit te maken.

Poetin deed eind 2021 nog een laatste diplomatieke poging door het indienen van een ontwerp van veiligheidsovereenkomst tussen de VS en de NAVO, om een oorlog te voorkomen. De kern van de ontwerpovereenkomst was een einde te maken aan de uitbreiding van de NAVO en de verwijdering van Amerikaanse raketten in de buurt van Rusland.

De bezorgdheid van Rusland over zijn veiligheid was terecht en een basis voor onderhandeling. Toch verwierp Biden de onderhandelingen, botweg vanwege een combinatie van arrogantie, havikmentaliteit en een diepgaande misrekening. De NAVO handhaafde haar standpunt dat zij niet met Rusland zou onderhandelen over uitbreiding van de NAVO, en dat deze uitbreiding Rusland in feite niet aanging.

De bezorgdheid van Rusland over zijn veiligheid was terecht en een basis voor onderhandeling. Toch verwierp Biden de onderhandelingen

De voortdurende obsessie van de VS met de uitbreiding van de NAVO is uiterst onverantwoordelijk en hypocriet. De VS zouden ook bezwaar maken – door middel van oorlog indien nodig – tegen een omsingeling door Russische of Chinese militaire bases op het westelijk halfrond, een punt dat de VS al hebben gemaakt sinds de Monroe-doctrine van 1823. Toch blijven de VS blind en doof voor de legitieme veiligheidszorgen van andere landen.

Dus ja, Poetin trok ten strijde om te voorkomen dat de NAVO, en nog meer NAVO-troepen zich dicht bij de Russische grens zouden bevinden. Oekraïne wordt vernietigd door de arrogantie van de VS, wat opnieuw het adagium van Henry Kissinger bewijst dat het gevaarlijk is om de vijand van Amerika te zijn, maar fataal om de vriend te zijn.

De oorlog in Oekraïne zal eindigen wanneer de VS een simpele waarheid erkent: uitbreiding van de NAVO naar Oekraïne betekent eeuwigdurende oorlog en de vernietiging van Oekraïne. De neutraliteit van Oekraïne had een oorlog kunnen voorkomen en blijft de sleutel tot vrede. De uiteindelijke waarheid is dat de Europese veiligheid afhangt van collectieve veiligheid zoals gevraagd door de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), niet van eenzijdige NAVO-eisen.

Jeffrey D. Sachs is universiteitsprofessor en directeur aan het Center for Sustainable Development aan de Columbia University, waar hij The Earth Institute leidde van 2002 tot 2016. Hij is ook voorzitter van het U.N. Sustainable Development Solutions Network en commissaris van de U.N. Broadband Commission for Development. Hij was adviseur van drie secretarissen-generaal van de Verenigde Naties en fungeert momenteel als SDG Advocate onder secretaris-generaal Antonio Guterres. Sachs is recentelijk de auteur van A New Foreign Policy: Beyond American Exceptionalism (2020). Andere publicaties zijn onder meer: Building the New American Economy: Smart, Fair, and Sustainable (2017) en The Age of Sustainable Development, (2015) met Ban Ki-moon.

Dit artikel verscheen eerder op Consortium News. De vertaling is van Hanna Vandercammen.