foto CATAPA - Estefanía Moreno
Reportage - Catapa, Nerdlab

Kunstzinnig protest tegen ‘geplande veroudering’ op Black Friday

Gent - Op Black Friday, het symbool van onze consumptiecultuur, organiseerden CATAPA en Nerdlab een actie tegen ‘geplande veroudering’ op de Kouter in Gent.

vrijdag 25 november 2022 15:29
Spread the love

 

Door smartphones en laptops zo te ontwerpen en te produceren dat ze  snel stuk gaan en moeilijk herstelbaar zijn, worden consumenten verplicht om  een nieuw toestel te kopen. Geplande veroudering heet dat. Met de onthulling van een kunstinstallatie uit e-waste (elektronisch afval) in het kader van de CTRL ALT DEL-campagne klaagt CATAPA die strategie aan.

foto CATAPA – Estefanía Moreno Amador 

Expres defect en Black Friday

De timing van de actie is niet toevallig: de  populariteit van Black Friday is een logische reactie op geplande veroudering. Wie naar de ontelbare promoties kijkt, ziet vooral elektronica: smartphones, laptops, printers,… Dat zijn niet toevallig toestellen die door geplande veroudering sneller kapot gaan en ook nog eens moeilijk herstelbaar zijn. Dat zorgt voor frustraties bij consumenten en is natuurlijk een goede motivator om een nieuw toestel te kopen. Tijdens de actie gaf CATAPA de kans aan consumenten om hun eigen ervaringen en frustraties te delen.
Dries Van de Velde van CATAPA licht toe: “Van smartphones die trager dan ooit werken na een ‘update’ of printers die het na twee jaar plots begeven tot reparaties die meer kosten dan een nieuw toestel. Het blijken voor veel mensen herkenbare frustraties. Hoog tijd voor ons beleid om hier écht iets aan te veranderen.”

Die ongeremde consumptie van elektronica zorgt voor heel wat meer verborgen problemen, die vaak samenhangen met de vele metalen die gebruikt worden in elektronica. Een gemiddelde smartphone bevat bijvoorbeeld 50 verschillende soorten metalen.

foto CATAPA – Estefanía Moreno Amador 

De impact van mijnbouw en e-waste

Om aan die vraag naar metalen te voldoen legt de productie van elektronica beslag op meer dan 40% van de wereldwijde mijnbouwproductie. De ontginning van al die metalen gaat gepaard met ecologische ontwrichting, enorme vervuiling én zware sociale gevolgen. Gemeenschappen rond mijnbouwprojecten krijgen vaak te maken met intimidatie en geweld door multinationals en dat vaak bovenop een zwaar verontreinigde leefomgeving.

Aan de andere kant van de levenscyclus van al die elektronica oogt de situatie ook niet rooskleurig. E-waste is op dit moment wereldwijd één van de snelst groeiende afvalbergen.

foto CATAPA – Estefanía Moreno Amador 

Reparatie en recyclage: werk aan de winkel

Vlotte reparatie van elektronica kan zorgen voor minder e-waste. Helaas wordt dat bemoeilijkt door dure of onvindbare reserveonderdelen, het onnodig verlijmen van verschillende onderdelen of zeer beperkte garantievoorwaarden. Defecte of slecht werkende smartphones belanden zo al na gemiddeld 19 maanden op de afvalberg.

Je zou hopen dat al dat elektronisch afval goed gerecycleerd wordt, maar helaas. Het verzekeren van de toevoer van metalen naar de Europese Unie, is in de schaduw van de oorlog in Oekraïne, alsmaar belangrijk voor Brusselse beleidsmakers. Europa recycleert desondanks slechts twaalf tot vijftien procent van al haar smartphones.

“Als samenleving focussen we op de verkeerde mijnen. In plaats van hele landschappen en gemeenschappen open te rijten voor mijnbouw, zouden we ons beter richten op stortplaatsen, of zelfs die vergeten lade met onze oude smartphone of laptop.” zegt >Dries Van de Velde.

Er zit nochtans een enorme rijkdom aan metalen in e-waste. Heb je bijvoorbeeld goud nodig? Dan kan je beter een ton kapotte smartphones recycleren dan een ton gouderts ontginnen. Dat eerste, ‘urban mining’, levert je immers driehonderd keer meer goud op.

foto CATAPA – Estefanía Moreno Amador

Ecodesign en het recht op reparatie

Maar daar vallen we opnieuw over een struikelblok. Het design van veel apparaten, verhindert herstel én recyclage. CATAPA verwacht, net als heel wat andere organisaties, op dat vlak straffere ambities van Vlaanderen en Europa. Het beleid moet aansluiten bij het verlangen van burgers naar meer recyclage, reparatie en duurzamere producten.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!