Reportage -

Meer dan demonstreren: bezetters Maagdenhuis vernieuwen onderwijs

Mahatma Gandhi zei: “Wees de verandering die je graag wilt zien.” In plaats van een demonstratieloopje te doen en wachten dat iemand de boodschap oppikt, voeren Amsterdamse studenten en docenten hun beoogde toekomstbeeld voor het onderwijs in de praktijk uit.

zaterdag 7 maart 2015 15:49
Spread the love

Hoorcolleges, workshops,
mediteersessies, toespraken, openbare vergaderingen, exposities,
boekpresentaties, films, muziekoptredens: voor ieder wat wils. Sinds
donderdag 26 februari, de eerste officiële bezettingsdag, weet de Nieuwe
Universiteit van Amsterdam op haar dagelijkse Appropiation Day een
indrukwekkend divers programma voor het publiek op poten te zetten.



Klassiek muzikale intermezzo op de Nieuwe Universiteit. vrijdag 6 maart (Foto: Helenka Spanjer)




De Nieuwe Universiteit van Amsterdam is een inspiratie geworden voor studenten en docenten in de rest van Nederland. Begin maart volgden steden Groningen, Maastricht, Rotterdam, Leiden, Nijmegen en Utrecht het Amsterdamse voorbeeld door ook een Nieuwe Universiteit te stichten.

Zaterdag 7 maart begon de
alternatieve universiteit al aan haar tiende Appropiation Day
(“Toe-eigeningsdag”). Deze keer met een buitenlandse gast: de Amerikaanse antropoloog en anarchistische
activist David Graeber. Graeber gaf in het bezette Maagdenhuis een lezing. Historicus en schrijver
Rutger Bregman staat maandag 9 maart op de planning. “Geweldig dat er
zoveel studenten (en inmiddels ook docenten) in verzet komen”, schreef hij
op Facebook.



David Graeber spreekt, zaterdag 7 maart (Foto: Thomas Decreus)



Het programma van de vierde Appropiation Day.

Blik op de toekomst 

Afgelopen vrijdagavond
bezocht DeWereldMorgen het
Maagdenhuis, en sprak met een aantal studenten en docenten. Ruud (23) student
Geschiedenis en Politicologie, legt uit wat een Appropiation Day en de visie
achter de Maagdenhuisbezetting is:

“Wat mensen in de klassieke zin van demonstreren zien, is dat je de straat op gaat en een rondje loopt. Het idee is nu om in
plaats van zo’n symbolisch protest te houden, de
concrete situatie al te veranderen. We hebben inmiddels zo’n grote macht
opgebouwd met deze beweging – die vooral sinds de kraak van het Spinhuis ontzettend sterk is gegroeid en een gigantische impuls heeft gekregen met de
bezetting van het Bungehuis – die alleen maar verder is uitgebreid sinds dat we het Maagdenhuis in zijn gegaan.”

“Met de kraak van dit gebouw hebben we het symbool en het centrum van de macht van de
neoliberale universiteit overgenomen. We hebben gewoon gezegd: ‘Weet
je wat, we gaan laten zien hoe het eruit moet zien als wij het runnen.’ Wat hier gebeurt, is een blik op de toekomst.”

“Alle colleges zijn gratis en openbaar voor iedereen. En ieder onderwerp kan worden aangedragen. Op de VU [Vrije Universiteit van Amsterdam] werden mensen laatst weggestuurd omdat ze een te edgy
onderwerp aan wilden snijden. Ze wilden het over Palestina hebben. In het licht van Charlie
Hebdo
 enkele dagen eerder was dat niet oké. Dat is hier helemaal niet zo. Iedereen
heeft hier ruimte om dingen te organiseren en mee te denken hoe de Nieuwe Universiteit eruit
moet zien.”

“Er wordt door studenten, docenten en medewerkers ontzettend positief gereageerd. Ook in de samenleving. Ik veronderstel dat dit onder de managers van de universiteit minder positief wordt ervaren. Maar aangezien vanuit het Maagdenhuis geen les wordt gegeven – de UvA wordt vanuit hier enkel bestuurd – is er nu geen sprake van belemmering van onderwijs. We hebben een situatie gecreëerd waar nieuwe kennis wordt gedeeld; dat is precies waar de Nieuwe Universiteit over gaat.”

Ruimte voor participatie

Na 46 jaar is het
Maagdenhuis van de Universiteit van Amsterdam (UvA) weer bezet. Nadat
de kraak op de UvA-locatie het Bungehuis op dinsdag 24 februari werd beëindigd, zijn de studenten twee dagen later het Maagdenhuis binnengedrongen – het
bestuurlijke zenuwcentrum van de UvA. Sympathisanten en een groep docenten
hebben zich solidair achter de bezettingsactie van de studenten geschaard. 

Volgens de Nieuwe
Universiteit waren ze op woensdag 25 februari, na een
protestmars van ongeveer 1500 mensen, spontaan het universiteitsgebouw
binnengelopen. Op de bewuste avond kwam het College van Bestuur (CvB)
even een kijkje nemen. Burgemeester Eberhard van der Laan kwam ook even
buurten. In algemene bewoordingen had de Amsterdamse burgemeester enig begrip
getoond. Op Facebook schreef de Nieuwe Universiteit een dag later:

“Wij hebben een ruimte
voor participatie gecreëerd, door een open debat te houden. Wij houden de deur
open voor iedereen die meer wil weten, mee wil praten, mee wil denken, of mee
wil werken. Medewerkers worden niet verhinderd. (…)  Zolang het nodig is willen wij in het Maagdenhuis blijven, zodat wij de
discussie open houden en iedereen de mogelijkheid geven deel te nemen.

Hart onder de riem

Sinds zijn bezetting in
1968 staat het Maagdenhuis in de Nederlandse geschiedenis symbool voor de
democratisering van het onderwijs. Toen zat de samenleving in haar ontzuilingperiode die, in Nederland, een aantal fundamentele democratiserings- en emancipatieprocessen op gang bracht.

Misschien heeft dit
gegeven de gevoelige snaar weten te raken. Met de bezetting van het
Maagdenhuis zijn de studenten namelijk overrompeld door een grote golf van
steunbetuigingen en bezoeken van organisaties en publieke figuren. Zo liepen
docenten Geschiedenis op de tweede bezettingsdag het Maagdenhuis binnen met
kartonnen dozen vol boodschappen voor de universiteitsbezetters. Andere
docenten hebben besloten om colleges in het bezette universiteitsgebouw te
geven. Toegankelijk voor iedereen.

Naast de burgemeester
gaf bekende hiphop-artiest Typhoon een optreden in een volgestroomd
Maagdenhuis. Cabaretier Freek de Jonge, de Algemene Onderwijsbond, en Emile
Roemer, fractievoorzitter van de Socialistische Partij in de Tweede Kamer,
hebben ook een hart onder de riem gestoken. En de vakbond Federatie Nederlandse
Vakbeweging (FNV) bestelde op zaterdag 28 februari honderd pizza’s
voor de studenten en docenten.

Eerder die middag was via
een livestream op YouTube de docentenvergadering te zien waarvoor docenten hun collega’s hebben
uitgenodigd om zich bij hen aan te sluiten. Inderdaad, in 2015 staan de
studenten en docenten in de voetstappen van hun voorgangers op een
technologisch vergevorderde manier. Zo lanceerden ze op woensdag 4 maart een
mobiele app voor de Android smartphone voor een virtuele weergave van de
bezetting.

Rethink UvA

Docenten hebben
inmiddels de groep Rethink UvA
gevormd om hun werkomstandigheden aan de kaak te stellen. Dit gebeurde naar aanleiding van het gesprek tussen Rethink UvA en het CvB op donderdag 5 maart.

In een persbericht van vrijdag 6 maart heeft de docentengroep
een voorstel opgesteld tot “democratisering en decentralisering van het UvA-bestuur met als doel een academische gemeenschap te
creëren die in staat is om zichzelf te besturen”. Die dag zou het CvB om 16 uur zijn standpunt over de opgestelde eisen bekendmaken, maar het vroeg om uitstel.

Docent Middeleeuwse Geschiedenis Guy Gelner: “Gisteren ontmoetten zes medewerkers de rector magnificus en de voorzitter van het CvB. Omdat we nog geen machtspositie in de onderhandelingen hebben, mochten we ze ontmoeten en luisteren naar wat ze te vertellen hadden. We vonden het verrassend dat ze ons wilden aanhoren, aangezien we duidelijk onze bezwaren hebben uiteengezet en naar buiten toe hebben gecommuniceerd.”

“Er hing een vriendelijke sfeer, maar het werd snel duidelijk dat we nog geen standpunten van hen konden krijgen. Het enige wat we de afgelopen weken en maanden hebben gehoord [van het CvB] zijn soundbytes: ‘Er moet geluisterd worden, dit is een discussie. Er komt geen actie of concreet plan.’ In dat opzicht zijn we niet verrast dat ze nog steeds geen concrete suggesties kunnen geven. Later ontvingen we een bericht dat slechts één eis [van de zes] op een uitgesteld moment bediscussieerd kan worden. We hebben, vind ik, voldoende extra tijd gegeven. Deze keer tot maandag 9 maart om 09:00 uur.”

Managerialisme 

Guy Gelner: “Persoonlijk vind ik dat ze op een confrontatie aansturen. Uitstel, uitstel, uitstel en niets naar buiten brengen… totdat onze bronnen opraken. Mocht er niets op maandag komen, dan gaan we grote mobilisaties opzetten om de democratie op de universiteit te herstellen, want op dat moment zal het CvB de facto een onlegitiem bestuursorgaan worden. Ik ben erg teleurgesteld dat we in deze situatie verzeild zijn geraakt. Men loopt gevaar ontslagen te worden. We hadden graag veel eerder op hun samenwerking en een eerlijk gesprek willen rekenen.”

“Het jarenlange ingewortelde managerialisme maakt van de universiteit een bedrijf of fabriek. En dit is juist het probleem. Het is voor het bestuur heel moeilijk om op een professioneel en psychologisch niveau uit dat referentiekader te stappen. Ze kunnen niet meer met duizenden intelligente mensen communiceren. Dit is de reden waarom ik niet verwacht dat ze op een dag het licht zien branden.”

“Dankzij de studenten, docenten en activisten hebben we eindelijk onze boodschap naar buiten kunnen brengen. Ik denk dat iedereen daarbuiten de vertrouwenscrisis binnen de UvA nu wel begrijpt.”

take down
the paywall
steun ons nu!