Brussel, zaterdag
14 februari. Bij een gebouw dat bezet wordt door “La voix des sans-papiers” begon de
lange mars. Deze plek aan de Leopold II-laan in Molenbeek staat sinds enkele
maanden symbool voor de strijd die de sans-papiers
voeren voor een verblijfsvergunning.
Betrokken burgers
en een breed collectief van organisaties liepen met de mensen zonder papieren mee. Samen vormen ze het Actiefront voor de Migranten.
Tijdens de lange tocht naar de eindstop in Antwerpen vinden er ontmoetingen
plaats met burgers, syndicaten, verenigingen en lokale besturen die zich aan de
stoet konden toevoegen. Als tussenstop bezoekt men de Dossinkazerne in Mechelen
waar de nacht werd doorgebracht.
Op zondag 15
februari bereikt het actiefront Antwerpen. Daar worden de wandelaars
verwelkomd door onder andere de Antwerpse groep Mensen Zonder Papieren (MEZOPA).
Vluchtelingen uit het
eiland Lampedusa zullen er met bisschop Mgr. Johan Bonny spreken, en hem
vragen om bemiddeling. De vluchtelingen spelen de hoofdrol in catastrofale
beelden van migranten die in overbezette vissersbootjes de Europese kusten
proberen te bereiken. Volgens het actiefront kwamen in 2014 drieduizend mensen
om op de Middellandse Zee.
‘Ik kan werken, maar ik mag niet’
Samba Ba (35) is een
sans-papiers die met de boot kwam. Niet via Lampedusa, maar direct vanuit zijn
thuisland Senegal naar België. In Senegal was hij niet langer veilig, omdat hij
bij een andere gemeenschap hoorde dan de regering. Als burger had hij er geen
enkele rechten meer, legt hij uit.
Twee keer heeft hij in België een asielaanvraag ingediend.
Maar de Belgische overheid weigert deze te accepteren. Reden: er is in Senegal
geen oorlog. “Nee, maar er heerst wel een dictatuur”, aldus Ba. Sinds zes jaar
leeft hij hier zonder papieren in België. Hij is een van de bezetters in
Molenbeek. Ba spreekt al redelijk Nederlands. “In Senegal heb ik Franse
literatuur gestudeerd aan de universiteit. Erna ging ik aan de slag bij diverse
firma’s. In België kan ik zonder papieren nergens beginnen. Ik kan werken,
maar ik mag niet.”
Als lid van het actiefront probeert Ba met andere
vluchtelingen, organisaties en advocaten te praten om te kijken hoe ze toch aan
papieren kunnen komen. Ba: “Ik wil alles doen om de regering te laten weten van onze
situatie. Het is heel moeilijk, maar ik heb geen andere keuze. Daarom loop ik
ook mee in deze mars.”
Andere
programmapunten zijn een bezoek van Fort Breendonk en een
plechtig herdenkingsmoment in Schoonselhof, Hoboken, waar overleden
vluchtelingen begraven liggen. De vluchtelingen werden in een scheepscontainer
dood aangetroffen. Na het herdenkingsmoment vertrekt men naar de katholieke
gemeenschap Sant’ Egidio voor het gesprek met bisschop Bonny.
In België is het
aantal asielaanvragen in de laatste vijftien jaar tot één derde deel gedaald:
van 42.000 aanvragen in 2000, naar 15.000 vandaag. Dit terwijl er in
de wereld vijftig miljoen mensen gedwongen op de vlucht zijn, zegt het
actiefront. Volgens eigen gegevens zijn tachtig procent van de sans-papiers uitgeproduceerd, onder wie oorlogsvluchtelingen en andere kwetsbare groepen die momenteel geen enkele
bescherming krijgen.
‘Ze zien ons niet als mensen’
Jacob Konneh (30),
afkomstig uit Liberia, behoort tot de sans-papiers die niet terug kunnen naar
hun thuisland wegens het ebolavirus dat er heerst. “Nog dagelijks vallen er
doden. Alles in het land staat stil.” Konneh heeft zelf een oom en drie
nichtjes verloren aan de ziekte.
Maar drie jaar geleden vluchtte hij om heel andere redenen naar
België. Konneh: “Ik had een relatie met een meisje van een
andere gemeenschap. Zij wilde graag een kind, maar mijn ouders waren niet
akkoord met de relatie, waardoor ik weigerde. Vanaf dat moment beschuldigde ze
me van verkrachting. Ze startte een rechtszaak tegen me. Ik maakte geen schijn
van kans. Haar vader was een invloedrijke man die werkte bij de overheid.”
“Het
enige wat ik kon doen was vluchten. Al het bewijs van de valse beschuldigingen
en de rechtszaak heb ik ingediend bij mijn asielaanvraag. Toch is deze
geweigerd. Waarom precies, weet ik niet. Maar teruggaan is geen optie, want dan
word ik direct opgepakt.”
Konneh hoopt dat de mars naar Antwerpen de aandacht
van de Belgische overheid zal aanwakkeren. “In Brussel zelf, waar de regering
zit, hebben we al zoveel actie gevoerd maar we krijgen geen hulp. Misschien horen overheidsinstanties in Antwerpen ons wel. Tot nu toe worden we niet gezien als mensen. Ik dwing mezelf iedere dag om te lachen, in de hoop dat ik me
beter voel. Maar het blijft moeilijk. Net of ik in een gevangenis zit. Je ziet alle
mogelijkheden die het land biedt, maar je hebt zelf geen vrijheid.”
Hoewel onderzoek uitwijst dat migranten ook een bijdrage aan het gastland kunnen
leveren, zijn de asielprocedures strenger geworden. “Een enquête van de OESO (Organisatie
voor Economische Samenwerking), gepubliceerd door La Libre Belgique, laat zien dat migratie per individu en per jaar
gemiddeld 3500 euro aan fiscale inkomsten opbrengt”, aldus het actiefront.
In het publieke
debat zorgt N-VA-staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken voor
extra tegenwind met een reeks verstrengde maatregelen – onder meer: “een
verhoging van de terugkeervluchten, een uitbreiding van de lijst van ‘veilige
landen’, en een versnelde, dus ook minder grondige, behandeling van de
asielaanvragen, die zonder twijfel ook meer afwijzingen met zich zal
meebrengen”.
Eigen geluid
Voldoende
aanleiding voor Actiefront voor de Migranten om een eigen geluid in het
publieke debat te laten horen. Het actiefront is opgestaan om de meerwaarde van
vluchtelingen en migranten in de samenleving te benadrukken, en hun recht op “vrijheid
én menselijke waardigheid” op te eisen.
Concreet eist het
actiefront dat “naast het onderzoek naar het belang van de kinderen binnen een
asielprocedure, ook rekening zou worden gehouden met vijf permanente criteria,
ingeschreven in de wet, alsook een procedure voor een onafhankelijke commissie.”
In dit kader eist het actiefront ook een herziening van alle dossiers van afgewezen
sans-papiers.
Het actiefront
formuleert deze vijf permanente criteria als volgt:
- “Een asielprocedure van lange duur (3 jaar, inclusief de procedure voor de Raad van State); criterium
vooropgesteld door het collectief ‘Mobilisatie 2009’, de groep ‘Slachtoffers
van de regularisatie van 2009’ en de ‘Stem der Sans-papiers’. - De onmogelijkheid om terug te keren naar het
land van herkomst; criterium vooropgesteld door het ‘Collectief van
Afghanen’ en de ‘Groep Ebola’. - Duurzame sociale contacten in ons land of
andere humanitaire redenen kunnen laten gelden; criterium vooropgesteld
door het collectief ‘Mobilisatie 2009’, de groep van ‘Slachtoffers van de
regularisatie van 2009’ en de ‘Stem der Sans-papiers’. - Beschikken over een project van
sociaal-economische bijdrage in België; criterium eveneens vooropgesteld
door het collectief ‘Mobilisatie 2009’, de groep van ‘Slachtoffers van de
regularisatie van 2009’ en de ‘Stem der Sans-papiers’. - Zware
ziekte of handicap.”
‘Onmogelijk om te begrijpen’
Barry Alpha (27)
uit Guinee blijft strijden en koestert de hoop dat ze een keer gehoord worden door
de overheid. “Dit is een hele moeilijke situatie. Je leeft in een land dat je
niet kent en waar je geen enkel recht hebt. Als je ziek bent, kun je niet
naar een ziekenhuis. Voor buitenstaanders is het onmogelijk om te begrijpen hoe
verschrikkelijk dit is. Als je nooit in deze situatie bent geweest, kun je je niet inbeelden hoe het voelt.”
Alpha woont inmiddels drie jaar in België.
Hij spreekt enkele woorden Nederlands en kan het lezen, want tijdens zijn
asielprocedure volgde hij de integratiecursus. Helaas werd na acht maanden zijn aanvraag geweigerd en dat betekende voor hem ook het einde van de opleiding.
Sinds
een maand slaapt hij in hetzelfde bezette gebouw in Brussel als Konneh. Voordien
waren overnachtingen op straat geen uitzondering. Iets triviaals als douchen is
meestal maar eens in de vier dagen mogelijk als hij bij bekenden terechtkan. Alpha: “Je moet je voorstellen hoe je hier met tientallen
mensen bij elkaar ligt te slapen, allemaal vaak dagenlang niet gewassen. We
blijven dus vechten. Dat is het enige wat we kunnen doen.”
Het actiefront
wordt mede gedragen door een collectief van betrokken organisaties, zoals: Actiefront
voor Migranten / Front d’Actions des Migrants (FAM), Collectief Mobilisatie
2009 / Collectif Mobilisation 2009, Groep Slachtoffers Regularisatie 2009 /
Groupe des Victimes de la régularisation 2009, ‘De Stem van Mensen zonder
Papieren’ / La Voix des Sans-papiers; Groep / Groupe Ebola, Collectief der
Afghanen / Collectif des Afghans, en Kids Parlement.
