Op 20 april is het precies een jaar geleden dat het olieboorplatform Deepwater Horizon explodeerde, met een maandenlang durende olieramp als gevolg. Minstens 4,9 miljoen vaten olie kwamen in zee terecht, minstens 7 miljoen liter toxische chemische middelen werden gebruikt om de olie te bestrijden.
Het zal nog decennia duren voor we de volledige milieuschade zien, zeggen milieuexperts. Maar ook de mentale gevolgen voor de bevolking zullen nog tientallen jaren aanhouden, zeggen psychiaters en sociologen. Bewoners, vissers en ondernemers kampen nog altijd met depressies, angstaanvallen en andere psychische gevolgen die bij een dergelijke ramp horen.
“Ik hoor verhalen over lichamelijk ziektes als gevolg van de olie, en over mensen die bang zijn om hun huis, hun cultuur, hun manier van leven te verliezen”, zegt psychiater Janet Johnson van de Tulane-universiteit in New Orleans.
Posttraumatische stressstoornis
“De mensen worden steeds wanhopiger en voelen zich hulpeloos”, zegt Arwen Podesta, eveneens psychiater aan de Tulane-universiteit. “Ze zijn het noorden kwijt, voelen zich overdonderd. Dit is erger dan Katrina. Er zijn nu al meer gevallen van posttraumatische stressstoornis (PTSS) en meer problemen met huiselijk geweld, zelfmoorddreiging, alcohol en drugs.”
Dr. Podesta, die ook in verslavingsklinieken en ziekenhuizen werkt, ziet gelijkenissen met de stress na de orkaan Katrina: “Eerst is er een acute gebeurtenis, en vervolgens, op langere termijn, wordt men steeds wanhopiger telkens als een belofte niet wordt nagekomen. Bijvoorbeeld de belofte dat er geld komt om je leven opnieuw op te bouwen; de mensen raken verstrikt in de bureaucratie en telkens als ze er niet in slagen vooruitgang te boeken, zetten ze vijf stappen achteruit op het vlak van psychische gezondheid.”
Veel van de niet nagekomen beloftes hebben te maken met een gebrek aan toereikende financiële compensatie voor geleden schade. Tot dusver betaalde advocaat Kenneth Feinberg, die het BP-compensatiefonds van 20 miljard dollar (14 miljard euro) beheert, slechts 3,6 miljard dollar (2,5 miljard euro) uit. Feinbergs kantoor kreeg ondertussen meer dan 1 miljoen dollar (meer dan 700.000 euro) per maand om het fonds te beheren.
Verschil met orkaan Katrina
Sociologen die de BP-ramp en andere rampen bestuderen, maken een onderscheid tussen natuurlijke en technologische catastrofes. “Wat we bij technologische, door de mens veroorzaakte rampen zien, is dat de impact chronisch is”, zegt Anthony Ladd, hoogleraar sociologie aan de Loyola-universiteit. “Er komt niet echt een einde aan. Bij een natuurramp, zoals orkaan Katrina, geraken mensen er uiteindelijk wel door. Ze bouwen uiteindelijk een sterkere gemeenschap, er is meer sociaal kapitaal in de gemeenschap, de mensen zien dat ze op elkaar moeten kunnen rekenen.”
“Maar bij technologische rampen heb je dat niet. Het is een heel andere, neerwaartse spiraal, naar een gevoel van malaise, een gevoel van angst, het gevoel dat er geen einde aan komt. Je weet niet wanneer de impact zal stoppen.”
Twintig tot dertig jaar
Irene McIntosh, hoogleraar aan de Universiteit van South Alabama, werkt als counselor. “Na een storm kun je iets doen. Maar hier ben je overgeleverd aan de genade van BP en de mensen die de beslissingen nemen. Je ziet dus vooral een zeer sterk gevoel van machteloosheid.”
Ook McIntosh zelf voelt zich machteloos. “Ik weet niet of ik ooit zoveel wantrouwen ten opzichte van een regeringsinstelling heb gezien bij de mensen hier. Ook ik geloof de overheid niet meer. Als men je zo efficiënt en zo lang heeft voorgelogen, als men je telkens vertelde om je mond te houden, dan word je cynisch. Ik ben woedend, en er is niets wat ik eraan kan doen.”
Dr. McIntosh is bezorgd over de langetermijngevolgen op psychologisch vlak. “Dat is wat mij het meeste zorgen baart, want als je onder langdurige stress staat – door een economische oorzaak, als je je huis of boot of zaak dreigt te verliezen – dan vertaalt zich dat in gevoelens van depressie, toenemende familiale chaos, toenemende problemen met interpersoonlijke relaties en een afnemend gevoel dat men voor zichzelf en zijn gezin kan zorgen.”
Dr. Ladd denkt dat het nog tientallen jaren zal duren vooraleer de mensen in de streek hersteld zullen zijn van de BP-ramp. “Dit is geen sprint, we moeten dit als een marathon beginnen zien. Het is moeilijk om in woorden uit te drukken welke astronomische gevolgen deze ramp voor de Golfkust kan hebben.”
“Hoeveel jaar dit gevolgen zal hebben, weten we niet “, zegt dr. Podesta. “Maar het kunnen er twintig tot dertig zijn.”